1 Mayıs’ın, “Emek ve Dayanışma Günü” ilan edildiği toplantının TBMM tutanakları dikkati çekiyor

İşçilerin günlük çalışma müddetinin düşürülmesi için verdiği uğraştan doğan 1 Mayıs‘ın, birçok ülkede olduğu üzere Türkiye’de de “Emek ve Dayanışma Günü” olarak ilan edilmesini öngören kanun tasarısının, 16 sene evvel TBMM Genel Heyetinde kabul edildiği görüşmelerin tutanakları dikkati çekiyor.

AA muhabirinin derlediği bilgiye nazaran, 12 Eylül 1980 askeri darbesinin akabinde resmi tatil olmaktan çıkarılan 1 Mayıs, askeri darbenin üzerinden geçen yılların akabinde 2009’da “Emek ve Dayanışma Günü” ismiyle tekrar resmi tatil ilan edildi.

TBMM Genel Heyetinin, 22 Nisan 2009 tarihli birleşiminde görüşülen kanun tasarısı sırasında yaşananlar Meclis tutanaklarına yansıdı.

Genel Kurul’da, devrin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik, 1 Mayıs‘ın “Emek ve Dayanışma Günü” olmasıyla ilgili kanun tasarısını Hükümet olarak TBMM Genel Heyetinin huzuruna getirmekten duyduğu memnuniyeti tabir eden konuşmasının akabinde milletvekillerinin kanun tasarısının ismi ve kutlanacağı yer ile alakalı tenkitlerine cevap verdi.

Çelik, Türkiye’de 1889’da 1 Mayıs‘ın “Uluslararası Birlik, Uğraş ve Dayanışma Günü” olarak kabul edildiğini ve birinci olarak 1906’da kutlandığını belirterek, 1935’te “Bahar Bayramı” olarak tatil günlerine dahil edildiğini, kitlesel olarak 1977 yılında kutlanırken birçok müessif olayın yaşandığını ve 12 Eylül 1980 müdahalesiyle 1 Mayıs Bayramı’nın ortadan kalktığını, sendikal örgütlenmelerin önüne de çok önemli yasakların getirildiğini hatırlattı.

Faruk Çelik, ortadan geçen 30 yılda Türkiye’de ve dünyada çok şeyin değiştiğini, çalışma hayatında “çatışmacı” değil “dayanışmacı” anlayış kökleşirken toplumsal devlet, toplumsal diyalog ve insan merkezli çalışma siyasetlerinin hayata geçirilmeye başlandığını anlattı.

Emek ve sermayenin, personel ve patronun endüstriyel alakalarda birbirinin rakibi değil üretimi ve kalkınmayı gerçekleştiren vazgeçilmez iki öge olarak görünmeye başlandığını lisana getiren Çelik, “Bu bakış ülkemizin kalkınmasını, gelişmesini hızlandırmıştır. Bu anlayış birebir vakitte alın terinin sembolü olan 1 Mayıs’ı ülkemizde endişe günleri olmaktan çıkarıp emekçi ve işçinin dayanışma gününe dönüştürmüştür. Her alanda özgürlükleri genişleten Hükümetimiz 25 Nisan 2008’de almış olduğu kararla 1 Mayıs’ı fobi olmaktan çıkararak ‘Emek ve Dayanışma Günü’ ilan etmiştir. Bugün burada daima birlikte tarihi bir adım daha atıyoruz. Tüm dünyada coşkuyla kutlanan 1 Mayıs’ı tatil günü ilan ediyoruz. Ülke olarak, millet olarak, demokrasi yolunda kıymetli bir ara daha katetmiş oluyoruz.” sözünü kullandı.

“Bugünün tarihî ehemmiyetini gölgelemekten kaçınmalıyız”

1 Mayıs Emek ve Dayanışma Günü’nün, emeğin dayanışması, çalışma hayatının problemlerinin irdelendiği, demokrasi kültürünün tepeye çıktığı, sevginin, barışın yeşerdiği bir gün olarak hafızalarda yer etmesi gerektiğini vurgulayan Çelik, “Bundan sonra 1 Mayısları dünyaya örnek olacak bir olgunlukla kutlamamız, demokrasimize büyük katkılar sağlayacaktır. Bu bahiste herkese büyük sorumluluklar ve fedakarlıklar düşmektedir. Geçmişte yaşananlara sünger çekip 1 Mayıs’ı bir matem günü olarak değil, ruhuna uygun bir biçimde milletçe coşkuyla kutlamak için gücümüzü kullanmalıyız. Probleme ideolojik yaklaşarak bugünün mana ve kıymetini hiç kimsenin gölgelemesine müsaade etmemeliyiz. Nerede kutlanacağı tartışmalarıyla bugünün tarihî ehemmiyetini gölgelemekten kaçınmalıyız. Kutlamanın kendisi, nerede kutlanacağından çok daha kıymetlidir.” diye konuştu.

Demokrasinin bir sonuç değil, bir süreç olduğunu ve bu sürecin olağan akışının sekteye uğratılmaması gerektiğini tabir eden Çelik, 1 Mayıs Emek ve Dayanışma Günü’nün güzel olmasını diledi.

Çelik, 1 Mayıs’ın tatil olma sürecine katkıda bulunan milletvekillerini kutladı.

Milletvekillerinin değerlendirmeleri

Dönemin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Çelik’in konuşmasının ardından milletvekilleri, kanun tasarısına ait değerlendirmelerde bulunmak için kelam aldı.

DSP Milletvekili Ayşe Jale Ağırbaş, işçilerin 1 Mayıs’ı Taksim’de miting havasında değil, bayram havasında, kışkırtmalara kapılmadan, coşkuyla kutlayacaklarına inandığını belirterek, “Türkiye geçmişte yaşanan acı günlerin tesirinden, 1 Mayıs tasalarından kurtulmalı, her şeyi kendi doğal çerçevesi içinde yaşayabilen bir ülke erginliğine gelebilmelidir.” dedi.

1 Mayıs’ın bayram ilan edilmesinin, işçilerin taleplerine kulak verilmesi açısından değerli bir etap olduğunu, lakin kâfi olmadığını kaydeden Ağırbaş, “Temennim, 1 Mayıs’ın emekçi bayramı olarak, resmi tatil olarak kabul edilmesini sağlayan teklifin kanunlaşmasının, bugüne kadar ihmal edilen, istekleri, sesleri duyulmazdan gelinen emekçi sınıfının hak ettiği haklara kavuşmasının dönüm noktalarından biri olmasıdır.” kelamlarını sarf etti.

Bakan Çelik, görüşmeler sürerken emekçi konfederasyonu liderlerinin da Genel Şura salonunda olmasından duyduğu memnuniyeti lisana getirmiş ve kendileriyle bir görüşme yaptığını anlatmıştı.

Çelik’in “Taksim’de 1 Mayıs kutlansın; bu birinci yolu. İkinci yolu: Diyelim ki yönetim, toplantı, şov yürüyüşleriyle ilgili kanun çerçevesinde bugüne kadar belirlediği alanlarda bunun kutlanması konusunda karar alırsa, hukuk devletinde uygar bireylerin yapmaları gerekenler belirlidir. O karara varılınca herkesin buna hürmet duyması gerekiyor. Yani ülkemizde bu ve gibisi günler, bayram günleri, tatil günleri kutlanırken vilayetle de dünyaya olumsuz manzaralar vermek zorunda değiliz” açıklamaları üzerine, milletvekilleri ortasında bir tartışma yaşanmıştı.

Kanun tasarısının hususları üzerine görüşmeler devam ederken, CHP Kümesi ismine kelam alan Bartın Milletvekili Muhammet İstek Yalçınkaya, o devir yaşanan gelişmeleri anlatarak, “Hangi münasebetlerle olursa olsun 1 Mayıs’ın Emek ve Dayanışma Günü olarak resmi tatil ilan edilmesi tarihî sürecin ve bu süreç içerisindeki personel sınıfının ortaya koymuş olduğu emek gayretinin haklı ve gururlu sonucudur. Çıkacak olan kanunla, artık, 1 Mayıs resmi olarak Emek ve Dayanışma Günü olacaktır. 1 Mayıs 2009’da kutlanacak olan Emek ve Dayanışma Günü’nün, emek hareketinin milletlerarası birlik, dayanışma, uğraş ve direniş günü olarak en geniş iştirakle, ülkemizde 1 Mayıs’ın simgesi haline dönüşmüş olan Taksim’de kutlanacağına inanıyorum ve diliyorum.” değerlendirmesinde bulundu.

İsim tartışması

AK Parti Kümesi ismine konuşan Manisa Milletvekili Hüseyin Tanrıverdi’nin, kutlamaların yapılması için en büyük alanın 300 bin metrekare alana sahip Kazlıçeşme alanı olduğunu, “Burada miting mi olur” denilen Çağlayan Meydanı’nın ise 180 bin metrekare alana sahipken, Taksim alanının 60 bin metrekare olduğunu söylemesi üzerine tekrar tartışma yaşandı.

Tanrıverdi, 1 Mayıs’ta Taksim alanının kapalı olmadığını belirterek, “Beraberce 1 Mayıs günü gidelim, karanfilimizi bir arada koyalım.” dedi.

Bakan Çelik, milletvekillerinin, kabul edilecek kanun tasarısında yer alan günün ismine yönelik tenkitlerine ise şöyle karşılık verdi:

“Şimdi, 1 Mayıs’ın Emek ve Dayanışma Günü olarak ilan edilmesinin sebebi bütün işçileri, bütün çalışanları kapsasın diye. Emekçi bayramı olarak ilan edilmesi halinde yalnız personel kesitine has bir bayram olacak idi. Halbuki, biz, önümüzdeki süreçte mevzuatımızı ‘çalışanlar’ diye değiştirme dileği içerisindeyiz. Bu türlü baktığımız vakit, emeği öne çıkarmanın, dayanışmayı öne çıkarmanın çok daha geniş kapsamlı, çok daha kucaklayıcı olacağı kanısıyla ‘Emek ve Dayanışma Günü’ olarak tatilini uygun bulduk.”