1700 Yıllık Büyük Fatih Camisi Restorasyon Sonrası Turistlerin Ilgi Odağı
TRABZON’da Osmanlı hükümdarı Fatih Sultan Mehmet’in kenti fethinden sonra kiliseden mescide dönüştürülen 1700 yıllık Büyük Fatih Mescidi, hummalı onarım süreci sonrası turistlerin ilgi odağı oluyor. Vakte meydan okuyan tarihi caminin, ceviz ağacından oyulmuş 550 yıllık minberi, 2 asrı aşkın mermer mihrabının yanı sıra üzeri cam panelle korunan Roma Devri’ne ilişkin mozaikleriyle ziyaretçilerini tarihte seyahate çıkarıyor.
Ortahisar ilçesinde milattan sonra Roma İmparatoru Konstantin’in yeğeni Hanmibalianos tarafından, eski Roma tapınağı üzerine kesme taş kullanılarak inşa ettirildiği varsayım edilen Panaghia Chrysokephalos Kilisesi, 1461 yılında Trabzon’un fethine kadar hem manastır hem de kilise olarak hizmet verdi. Bizans ve Komnenos devirlerinde dini merasimler ile kraliyet seremonilerine mesken sahipliği yapan 1700 yıllık tarihi yapı, kentin fethi sonrası ‘Büyük Fatih Camisi’ ismiyle mescide dönüştürüldü. Osmanlı’nın simge ibadethanelerinden biri haline gelip, yaklaşık 2 bin kişiyi ağırlayabilecek genişlikte olan, 3 koridorlu, Roma ve Osmanlı devirlerinden izler taşıyan cami, onarım süreci sonrası yerli ve yabancı turistlerin ilgi odağı oluyor. Tarihi caminin, ceviz ağacından oyulmuş 550 yıllık minberi, 200 yılı aşkın geçmişe sahip olan mermer mihrabının yanında üzeri cam panelle muhafaza altına alınan Roma Devri’ne ilişkin süsleme ve mozaikleriyle ziyaretçilerini tarihte seyahate çıkarıyor. Dini, tarihi ve mimarisiyle büyük kültürel mirası taşıyıp, son onarımda kaybolmuş ‘hünkar mahfili’ izleri de ortaya çıkarılan cami, vakte meydan okuyor.
‘MİNBERİNİN YAKLAŞIK 550 YILLIK GEÇMİŞİ VAR’
Büyük Fatih Mescidi’nde misyonlu imam Osman Sevim, caminin geçmişinin milattan sonra 4’üncü yüzyıla kadar uzandığını tabir ederek, “Kilise olarak inşa edilen tarihi yapı, 3 koridorlu bir yapı haline dönüştürülmüş. Günümüzde yaklaşık 2 bin kişiyi ağırlayabilecek büyüklükte bir camidir. Camimizin İslami periyoda ilişkin en kıymetli yapıtı, minberidir. Ceviz ağacından yapılan minberin 1481 yılında Kahramanmaraş’tan getirildiğini biliyoruz. Şu anda en değerli yapıtlarından bir tanedir; 550 yıllık bir geçmişi var. Kaynaklara nazaran; imamın namaz kıldırdığı mihrap dediğimiz alan, 1800’lü yıllarda çeşitli gereçler kullanılarak mermer, tuğla ve çamurlardan yapılmıştır. Çok kıymetlidir” dedi.
‘KIYMETLİ TAŞLAR, MOZAİKLER KEŞFEDİLDİ’
Son onarımla keşfedilen mozaiklerin müdafaa altında alınarak ziyaretçilere sunulduğunu kaydeden Sevim “‘Hünkar mahfili’, mescitte sultanların cuma namazını kıldıkları kısımdır. Çoklukla sultanların yaşadığı yerlerde yaptırdıkları, büyük mescitlerde olur. Evliya Çelebi’nin kayıtlarına nazaran; Yavuz Sultan Selim’in burada yaşadığı devirde caminin doğu tarafında 4 sütunun bulunduğu yerde bir ‘hünkar mahfili’ vardı lakin şu anda elimizde bu sütunlardan diğer bir kanıt yok. Yapılan son onarımında, camimizin altında 120 metrekarelik bir alanda çeşitli taşlardan yapılan bir döşeme sanatı meydana çıktı. Bunlar Roma İmparatorluğu’nun süsleme sanatıdır. Son onarımda caminin döşemelerinin sökülmesiyle değerli taşlar, mozaikler keşfedildi. Mozaikler, cam panele alınarak gelen ziyaretçilere sunuldu. Dünyanın çeşitli yerlerinden gelen beşerler mescide büyük ilgi gösteriyor” diye konuştu.
‘ÇOK ÖZEL MESCİTLERDEN BİR TANESİ’
Doğal ve Tarihi Bedelleri Müdafaa Derneği Lideri Prof. Dr. Coşkun Erüz, “Bu yapı, Trabzon’un tarihî geçmişinin en kıymetli kilise ve mescididir. Caminin mihrabı, minberi ve ‘hünkar mahfili’ ile kendine has özel bir yeri var. Yapılmış olan ahşap ve taş personelliği Anadolu içerisinde yapılmış olan çok özel mescitlerden birisi. Bu cami her hali ile örnek bir mescididir. Kesinlikle korunması ve geleceğe itinayla taşınmalıdır” dedi.
HABER-KAMERA: Selçuk BAŞAR-Efnan DEMİREREN/TRABZON,
