2024’te orman kaybı rekor kırdı: Kayıpların yüzde 42’si tek ülkede
Maryland Üniversitesi GLAD Laboratuvarı’nın, WRI Global Orman İzleme platformunda sunduğu datalara nazaran, yalnızca tropikal birincil orman kaybı 6,7 milyon hektara ulaştı. Bu, Panama büyüklüğünde bir alanın yok olması demek.
Yangınlar, bu kaybın en önemli nedeni olarak öne çıkıyor. 2023’e kıyasla beş kat daha fazla birincil orman yangına kurban gitti. Sırf bu yangınlar, 4,1 gigaton sera gazı emisyonuna yol açtı. Bu ölçü, bir yıl boyunca tüm hava yolu nakliyatının ürettiği karbonun dört katından fazla.
Euronews’te yer alan habere nazaran; Brezilya, 2024 yılında en fazla orman kaybeden ülke oldu. Ülkenin COP30’a konut sahipliği yapmaya hazırlandığı bir yılda, tüm tropikal orman kayıplarının yüzde 42’si bu ülkede yaşandı. Yangınlar, bu kaybın yüzde 66’sını oluşturdu. Ziraî nedenlerle çıkan yangınların yanı sıra iklim değişikliği ve El Niño tesiriyle gelen kuraklık, yangınları daha da körükledi.
Brezilya’nın akabinde Bolivya, yüzde 200’lük artışla ikinci sıraya yerleşti. 1,5 milyon hektarlık kayıp yaşayan ülke, orman alanı daha büyük olan Kongo Demokratik Cumhuriyeti’ni geride bıraktı. Kongo’da da yangın kaynaklı orman kaybı yüzde 150 arttı. Bu ülkelerin ormanları, dünya karbon istikrarında hayati rol oynayan yutak alanlar. Lakin artan yangınlar bu fonksiyonu tehdit ediyor.
Kolombiya’da ise orman kaybı yüzde 50 arttı fakat bu durumun en önemli nedeni yangınlar değil. Barış görüşmelerinin sekteye uğraması, yasa dışı madencilik ve koka üretimi üzere faktörler tesirli oldu.
Yangınlar sadece tropik bölgelerde değil, Rusya ve Kanada üzere kuzey ormanlarında da tesirliydi. 2024, Global Orman İzleme datalarına nazaran birinci kere hem tropik hem boreal ormanlarda yangınların yaşandığı yıl oldu. Bu bölgelerdeki ormanlar, iklim değişikliğine bağlı olarak kuraklığa ve yangına daha hassas hale geliyor.
Bazı ülkelerde ise olumlu gelişmeler yaşandı. Örneğin Endonezya, tüm olumsuz şartlara karşın orman kaybını yüzde 11 azaltmayı başardı. Malezya da yüzde 13’lük bir azalma sağladı. Bu muvaffakiyetler, yerli toplulukların öncülüğünde geliştirilen muhafaza projeleri ve arazi siyasetlerinin tesirli olduğunu gösterdi. Bolivya’daki Charagua Lyambae muhafaza alanı, 2024’te yangınları uzak tutmayı başaran örneklerden biri oldu.
Ancak genel tablo hâlâ karamsar. Glasgow’da 2021’de imzalanan deklarasyona karşın, orman kaybı 2030 gayesinden uzak. Ormanları korumak için yangın tedbirleri, sürdürülebilir ticaret zincirleri ve daha fazla finansman kaide. WRI’dan Kelly Levin, “Veriler, verilen kelamlar ile kaydedilen ilerleme ortasında keskin bir uçurumu gözler önüne seriyor.” dedi.
