57. Alayın düşmanla 20 metre mesafedeki savaşı
Çanakkale Savaşları’nın yaşandığı, Tarihi Gelibolu Yarımadası’nda Kahraman Mehmetçik 110 yıl evvel dünyanın en güçlü donanmalarına geçit vermeyerek ‘Çanakkale Geçilmez Destanı’ yazdı.
18 Mart 1915 tarihinde Çanakkale Boğazı’nı donanmanın zorlamasıyla geçemeyen İtilaf güçleri 25 Nisan tarihinde karaya asker çıkararak kara muharebeleri başladı.
“57. ALAY SAVAŞIN SEYRİNİ DEĞİŞTİREN BİR ATILIM YAPTI”
ÇOMÜ Atatürk ve Çanakkale Savaşlarını Araştırma Merkezi (AÇASAM) Müdür Yardımcısı Dr. İsmail Sabah, 57. Alay Harp Ceridelerinde 25 Nisan günü Türk askerinin 5 kere el değiştiren 180 rakımlı zirveyi Anzak askerlerinden ele geçirerek büyük bir kahramanlık örneği gösterdiğini ve 57. Alay’ın savaşın seyrini değiştiren bir atakta bulunduğunu söyledi.
“BEN SİZE TAARUZU DEĞİL, ÖLMEYİ EMREDİYORUM”
25 Nisan 1915 sabahı yani bugünden tam 110 yıl evvel 19’uncu Tümen Kumandanı Yarbay Mustafa Kemal Bey yönetiminde 57’nci Alay çok kritik bir anda Conkbayırı’na yetiştiğini belirten Öğretim Vazifelisi İsmail Sabah şunları anlattı:
Tümen Kumandanı Mustafa Kemal Bey, 57’nci Alaydan evvel kıyı gözetlemekle misyonlu 27’nci Alaya bağlı askerlerin Conkbayırı’na yanlışsız çekildiğini görür. Bu askerlerle karşılaştığında ortalarında tarihi diyalog gerçekleşir, ‘Nereye gidiyorsunuz? Efendim düşman’ diyerek 261 rakımlı zirveyi gösterirler. ‘Hakikaten baktım ki düşmanın bir avcı bölüğü büyük bir özgürlük içerisinde bulunduğum noktaya hakikat gelmekteydi. O vakit anladım ki düşman askeri benim askerimden bana daha yakındı.’ Zira Mustafa Kemal Bey, 57’nci Alaya askerleri yorulduğu için onlara 10 dakikalık bir istirahat vererek geride bırakmıştı. Çabucak geriye haber salarak 57’nci Alayın marş marşla bulunduğu yere gelmesini ister.
57’nci Alay askerleri geldiğinde onlara Çanakkale Muharebelerinin sembolleşen buyruklarından birini verir. ‘Ben size taarruzu değil, ölmeyi emrediyorum. Biz ölünceye kadar geçecek vakit zarfında yerimize öteki kuvvetler ve kumandanlar geçebilir’ diyerek 57’nci Alayı taarruza kaldırır. Çanakkale Muharebelerinin en kritik olaylarından biri böylece başlamış olur.
“BU ZİRVE TAM 5 SEFER EL DEĞİŞTİRMİŞTİR”
Çalıların ortasında, 20 metre aralıkta gerçekleşen muharebenin ayrıntılarına, ortaya çıkan evrak sayesinde vakıf olunduğunu söyleyen, Sabah kelamlarına şöyle devam etti:
57’nci Alay, Conkbayırı’ndan taarruza başladığında yarımadanın en kritik noktası olan Conkbayırı ve Kocaçimen’e yönelen tehlike bertaraf edilmeye başlar. Anzak öncü müfrezeleri 57’nci Alayın taarruzu karşısında barınamayıp geri çekilmeye başlar. Şu anda bulunduğumuz 180 rakımlı zirveye yanlışsız 57. Alay yaklaştığında bölgenin yani bu doruğun kritik kıymetini bilen Anzak piyadeleri destek edilir ve muharebe tam bu alanda kızışmaya başlar. O günün ceridelerini okuduğumuzda bu doruğun tam 5 kez el değiştirdiğini görmekteyiz. 57’nci Alay 1’inci Taburdan yazılan bir buyrukta çalılar ortasında 20 metre aralıkta kıyasıya bir muharebenin yaşandığını görmekteyiz. Yani 57’nci Alay taarruzu ile birlikte Çanakkale Muharebelerinin seyrini değiştirirlerken aslında o günün ayrıntılarına da bu evrak sayesinde vakıf olmaktayız.
“BUNU GERÇEKLEŞTİREN MUSTAFA KEMAL BEY’DEN DİĞERİ DEĞİLDİ”
20 metre arada gerçekleşen muharebenin 57’inci Alayın kazandığını anlatan Sabah, şu sözlerle konuşmasını sürdürdü:
Saat 16.30’a geldiğinde çalılar ortasında 20 metre arada gerçekleşen muharebeyi 57’nci Alayın kazandığını görmekteyiz. O gün burada bu çabayı gözleriyle şahit olan isimlerden biri 27’nci Alaydaki Subaylarımızdan Mucip Efendi’ydi. Kendisi daha sonra bunu şu formda anlatmıştı; ‘İhtiyar tarihin ölmez sayfalarına, Türk zaferini kanlarıyla yazarak ilerleyenler sabırsızlıkla beklediğimiz 57’nci Alay ve bunu gerçekleştiren ise 19 Tümen Kumandanı Mustafa Kemal Bey’den oburu değildi.’
“BU ZİRVE HER İKİ TARAF İÇİN DE KRİTİK EHEMMİYETE SAHİPTİ”
Arıburnu’ndaki değerli sırtlara hakim bir pozisyonda bulunan doruğun, hem Anzak tarafı hem de Türk tarafı için epeyce kritik bir değere sahip olduğunu belirten Sabah, şu sözleri kullandı:
Bugün ortadan geçen 110 yılın akabinde Çanakkale Muharebelerinin birinci gününün en kritik ayrıntılarına ilişkin bir belgeyi de bu vesileyle kamuoyuyla paylaşmış olduk. 180 rakımlı zirve, Arıburnu’ndaki değerli sırtlara hakim bir pozisyonda bulunma sebebiyle hem Anzak tarafı hem de Türk tarafı için epey kritik ehemmiyetteki bir zirveydi.
Bu zirve üzerindeki çalılar ortasında 20 metre aralıkta gerçekleşen bu muharebe 57’nci Alayın ne kadar çetin bir muharebenin içerisinde yer aldığını göstermesi açısından da hayli değerli bir evraktır.
“BİR DAHA HİÇBİR ANZAK ASKERİ ÜZERİNE AYAK BASMADI”
180 rakımlı bu zirvenin o günden bu yana Türk tarafının elinde kaldığını belirten Sabah, şu tabirleri kullandı:
Çalılar ortasında gerçekleşen bu muharebe ise rastgele bir siperin olmadığı tesadüf muharebeleriydi. Zira birinci gün gerçekleşen bu muharebelerde şimdi bir siper hatta kazanılmış durumda değildi. 57’nci Alay gerçekleştirdiği başarılı taarruzla bu zirveyi ele geçirdi. 180 rakımlı zirve sahip olduğu ehemmiyete karşın bir daha hiçbir Anzak askeri tarafından üzerine ayak basılmayarak Türk tarafının elinde kalmıştı.
