‘Çiftçiler üründe yaşadığı sıkıntıyı mobil ya da uygulama üzerinden öğrenebilecek’
TBMM Yapay Zeka Araştırma Kurulu’nda sunum yapan Tarım ve Orman Bakanlığı Bilgi Teknolojileri Genel Müdür Yardımcısı Yasin Hakkı Kocaman, “Bir çiftçinin, rastgele bir eserinin fotoğrafını çekip, ‘Ya, buradaki kahır neymiş?’ diye sorup, direkt karşılık alabileceği, taşınabilir ya da web uygulamasıyla hastalığı tespit edebileceği, bir nevi kendi o sürecini hızlandıracağı altyapı için çalışmalar yapıyoruz, burada da önemli bir ilerlememiz var. Bu projeyle, burada sayılan eserlerde ekonomik ziyana neden olacak zararlıların, hastalıkların evvelce tespiti, computer vision manzara işlemeyle mümkün” dedi.
TBMM Yapay Zeka Araştırma Komisyonu AK Parti Eskişehir Milletvekili Fatih Dönmez başkanlığında toplandı. Kurul toplantısının açılışında konuşan Dönmez, “Komisyonumuzda tematik bahisler işledik. Hukuk ve yapay zeka, etik, sıhhat ve eğitim üzere değerli tematik mevzularla yapay zekayı enine uzunluğuna ele almıştık. Yeniden, geçtiğimiz hafta da 4 danışmanlık şirketinden yapay zeka alanındaki tespit ve teklifleri dinledik ve Türkiye’de yapay zeka ekosistemi için gerekli adımlar nasıl atılmalı, yatırım ortamı nasıl iyileştirilebilir, bunları da tekrar ayrıntılı bir biçimde dinlemiştik. Daha evvel de tabir ettiğim üzere, Araştırma Kurulumuz bu çalışmalarını dorukla sonlandırmayı düşünüyor. Meclis Liderimizle biraz evvel tekrar gözden geçirdik programı, inşallah 8 Mayıs’ta bir tam günlük 5 panelle birlikte, ‘Veriden Karara Yapay Zeka’ başlığıyla bir tepe yapmayı planlıyoruz” tabirlerini kullandı.
‘TARIM BİLGİ SİSTEMLİ DİJİTAL MODELİN HAYATA GEÇİRİLMESİ PLANLANIYOR’
Ardından Tarım ve Orman Bakanlığı Bilgi Teknolojileri Genel Müdür Yardımcısı Yasin Hakkı Kocaman, komite üyelerine sunum yaptı. Kocaman, Türkiye’de yaşlanan bir tarım nüfusu olduğunu, iklim değişikliği ve çölleşme üzere tehditler nedeniyle yapay zeka teknolojisinin kullanılmasının bir mecburilik olduğunu söyledi. Kocaman, “Bakanlığın bu teknolojiye yaklaşımına ait gayeden bahsedersek, siber direnci ve bilişim altyapısı sağlam, yapay zeka ve uzaktan algılama takviyeli, bütünleşik ve entegrasyonun olduğu ve Bakanlık işletme bazlı tarım bilgi sistemli dijital modelin hayata geçirilmesi planlanıyor” diye konuştu.
‘UYDU SÜREÇLERİYLE ESER SINIF HARİTASI ORTAYA ÇIKIYOR’
Kocaman, coğrafik bilgi sistemleri ve uzaktan algılama teknolojilerinin ön plana çıktığını belirtti ve uydu manzaralarıyla yapılan süreçlerden bahsetti. Kocaman, “Bu uydu süreçleri sayesinde eser sınıf haritasının ortaya çıkıyor. Yani insan gözünün gördüğünden farklı ve bunlar arazi örtüsünün ve eser deseninin tespitini sağlıyor. Ya, bunlar hani çiftçi beyanlarının denetiminde yardımcı olacak stratejik planlamanızda, planlı üretimde, kontratlı üretimde, hepsinde yapılacak süreçleri yapıyor. Birebir biçimde su kütlelerinin, ormanların yeni durumu, orman yangınlarında da misal halde kullanımı kelam konusu. Münasebetiyle, gaye olan teknoloji, kıymetli kısmı bu, tarım indisi, normalize edilmiş farklı bitki örtüsü, bitkinin klorofil ölçüsü üzerinden hesap yapılıyor. Benzeri formda bunların kullanılarak bir çalışmaların gerçekleştirilmesi gerekli. Alışılmış, bu uydu imgeleri de tek bir an değil, tüm bir yıl boyunca farklı farklı imajların hepsinin kullanımıyla bir fotoğraf ortaya çıkarıyor bize. Hasebiyle, farklı vakitler içerisinde tespit etmemiz lazım. Bu çalışmalara örnek verirsek de bunlardan bir tanesi kanun değişikliğiyle işlenmeyen toprakların kiralanması hususu kelam konusu. Geçen yıl birinci yılıydı bu uygulamanın ve biz tespitlerimizi makine öğrenmesiyle yaptık” değerlendirmesinde bulundu.
‘YAPAY ZEKANIN YAYGINLAŞMASINI SAĞLAYACAK BİR SÜREÇ İŞLETECEĞİZ’
Tarım Bakanlığının yıl sonuna kadar Yapay Zeka Strateji Evrakı oluşturacağını söyleyen Kocaman, Tarım Bilgi Sistemi, Hayvan Bilgi Sistemi ve Coğrafik Bilgi Sistemlerinin yenilenmesi ve siber direnci ve yapay zekanın kullanılacağını aktardı. Yapay zekanın kullanımıyla birlikte verimlilik artışını öngördüklerini söyleyen Kocaman, “Elbette bir maliyet- vakit tasarrufu ve daha da değerlisi, iklim değişikliği etrafındaki tüm tartışmaların sonuç noktası olan riskli durumların hepsinin idaresi, erken ikaz ve sürdürülebilir üretim için; bunların hepsi sayesinde çevreci, sürdürülebilir bir tarımın mümkün olacağını düşünüyoruz. Bu kapsamda, Dünya Bankası Projesi’nin bir alt bileşeni olan, ‘İklim Akıllı Tarım Teknolojilerinin Uygulamalarının Benimsenmesinin Teşvik Edilmesi’ diye bir projemiz var. Bu kapsamda, çiftçilere, direkt son kullanıcıya, çiftçi örgütlerine, küçük ve orta ölçekli tarım işletmelerine akıllı tarım teknolojilerinin benimsenmesinin kullanımını sağlayacak halde yapıyoruz, doğal bu da hani örgütler üzerinden olacak. Burada karlılığı artırmak, olumsuz çevresel tesirleri azaltmak üzere bir şey var lakin genel olarak yani akıllı tarımın yaygınlaşmasını, bir manada yapay zekanın yaygınlaşmasını sağlayacak bir süreç işleteceğiz. Hibe dayanağı yapacağız, direkt 40 milyon dolarlık bir bütçemiz var, yüzde 75 hibe oranında bir hibe takviyesi gerçekleştireceğiz. Akıllı sulama sistemleri yahut ‘dron’ ve uydu tabanlı tarla tahlili, biraz evvel ayrıntılı anlattık esasen bunu, faal olarak yapıyoruz aslında dikili alanlar için, CORINE için ya da öteki çalışmalarımız için, eser desen tespiti için bilhassa bunu yapıyoruz beyanların tespiti için. Tarım robotları, otonom robotlar; bunların yapabileceği birçok faaliyet var. Yabani ot temizlemeden bilgisayarlı görüyü kullanarak bitki ayırt edilesi için birçok faaliyet gerçekleşir. Burada, maliyetin, iş gücünün azalması, otomasyonun artması üzere bir yarar ortaya çıkacak” dedi.
‘CİDDİ İLERLEMEMİZ VAR’
‘YAPAY ZEKA DAYANAKLI SULAMA SİSTEMLERİNİ GENİŞLETECEĞİZ’
Ardından Devlet Su İşeri Genel Müdür Yardımcısı Cengiz Han Kılıçaslan kelam aldı. Kılıçaslan, yapay zeka uygulamasıyla Muğla Bayırköy ile Afyonkarahisar Selevir sulama alanında kullanılan online idare sisteminin Adana Yedigöze Barajı sulamasında kullanıldığını belirterek, “Buradaki kaynaktaki su ölçüsünün tespiti, ülke genelindeki yıllık eser arzının belirlenmesi ki bunu yeniden Tarım Bakanlığımızın öbür üniteleriyle data alışverişini sağlar halde yürütüyoruz. Buradaki değerli olan konu şu ki: Toprak nem sensörüyle bitki su gereksiniminin tespiti, tıpkı vakitte radarlardan gelen meteorolojik bilgilerin de değerlendirilmesiyle bitkiye su verilmesinin sağlanması. Bu biçimde yürüterek en az suyla azamî randımanı almayı zira yaklaşık yüzde 65 su randımanı, yüzde 15 de eser randıman artışı sağlanmıştır. Bu sistemi yaygınlaştırmayla alakalı da bu yıl içerisinde yedi bölgemizde 20 adet sulamada yapacağımız yerlerle yapay zeka takviyeli sulama sistemlerimizi genişletmeyi biraz daha tabana yaymayı hedefliyoruz” diye konuştu.
‘YANGIN KARAR SİSTEMİ, YANGININ NASIL İLERLEYECEĞİNİ SÖYLÜYOR’
Orman Genel Müdürlüğü Şube Müdürü Hasan Murat Ersöz ise teknoloji, iş gücü yahut gayret araçlarının artmasına karşın orman yangınlarının da arttığını söyledi. Ersöz, “Son periyotlarda bilhassa yapay zeka algoritmalarının gelişmesiyle teknolojide çok sayıda ilerlemeler kaydettik. En büyük ilerlemelerimizden biri ve bizim en çok güvendiğimiz yazılımlardan biri Yangın Karar Takviye Sistemi. Bu, bizim yangın bilgilerimizle bir arada Türkiye’deki tüm yangın datalarını tutan, istatistiklerini sağlayan, tüm altyapıyla üzerindeki yapay zeka algoritmalarını kullanarak geliştirilmiş bir yazılım. Burada, Yangın Karar Takviye Sistemi’nin 1’inci modülünde bulunduğu coğrafyaya nazaran yani yangın çıkan noktanın bulunduğu coğrafyaya nazaran yangın varsayımı modülü. Orman yangınları çıktığı vakit birinci baktığımız yer burası ve yangın çıkış sebebine nazaran hazırlıklarımızı yaptığımız bir modül. 2’ncisi, yangın yayılma modeli. Yangın yayılma modeli orman yangınlarının ileriki saatlerde, ileriki devirlerde nasıl davranacağını gösteren bir model. Bu nasıl oluşuyor? Bir, meteorolojik kurallar, coğrafya bilgisi ve bunların örtüştüğü orman bitki örtüsü. Şayet bir yerde yangın varsa nasıl davranacağını bilirsek ve tedbirlerini alırsak bize efektif bir gayret kaynağı sağlıyor. Örneğin, bir yangın yayılma modelinde yangın çıktı, 2 saat sonra ne olacağını iddia edebiliyorsak ona nazaran gücümüzü kullanmamız daha efektif olacaktır. Yani biz burada aslında orantısız güç kullanmanın önüne geçiyoruz. Kimi ufak yangınlara çok sayıda güç harcayacağımıza yazılım bize diyor ki, ‘Bu yangının gidebileceği yer burası, ona nazaran gayretinizi sağlayın’ diyor” dedi.
‘YAPAY ZEKANIN BİZE EN BÜYÜK YARARI İHA’LARLA YANGIN TESPİTİ’
Orman gözetleme kulelerinde bulunan sistemlere yapay zeka dayanağı sağladıklarını söyleyen Ersöz, şu tabirleri kullandı:
“Bunun ne yararı var? Evvelden duman algılamada her dumana ihtar veriyordu bu kameralar 2007 yılında başladığımızda. 2014 yılından sonra biz yazılımları geliştirdikçe kusur oranını minimuma indirdik. Artık, orman içinde ateş kaynaklı bir duman olmadıkça bize ihtar vermiyor. Evvelce ancak her şeye ihtar veriyordu zira imaj tahlil ediliyordu lakin artık, makine öğrenmesiyle bu bölgede çıkan bir yangının coğrafik şartlarına bakıyor, diyor ki, ‘Burada bir ağacın yanması mümkün değildir zira ya bir arazidir ya bir boşluktur yahut öteki bir kaynaktan çıkıyor ya da duman değildir.’ Şimdiki orman yangın gözetleme kulelerinde kullandığımız kameralar hem termal bilhassa hem yapay zeka dayanaklı algoritmalarla çalışan ve yanılgıyı minimuma indiren kameralarımız ve kamera yazılımlarımızla yangın gözetleme kulelerinden gördüğü alanındaki dumanın kaynağının nerede olduğunu, koordinatlı halinde tüm ünitelerimize iletiyor ve o bölgeye tüm müdahalelerimizi yapabiliyoruz. Tahminen de yapay zekanın bize en büyük yararı İHA’larla yangın tespiti ve İHA’ları bütün orman yangınlarına hassas bölgelerde kullanmamız. Bilhassa yaz aylarında, kritik günlerde bir dakikada 3 milyon hektarı biz İHA’larla tarayabiliyoruz. Bir yangın gözetleme kulesinin tarayabileceği en yeterli hektar alanı 50 bin hektar. 2019 yılından sonra şu an envanterimizde mevcut 10 adet İHA, 2 tane VTOL, 2 tane de rezerv İHA’mız var, yangına hassas vakitlerde tüm yangına hassas bölgeleri tarıyoruz ve yangın tespit edildikten sonra, yangın büyüdükten sonra da orman yangınlarını yönetmede İHA’ları kullanıyoruz.”
Reklamdır
