Merkez Bankası Para Politikası Kurulu Toplantı Özeti: (1)
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Para Politikası Kurulu (PPK) Toplantı Özeti’nde, “Tarife artışlarının enflasyon üzerindeki beklenen tesirleri ülkeden ülkeye farklılık gösterebilmekle birlikte, ABD başta olmak üzere gelişmiş ülkelerde enflasyon beklentileri bir ölçü artmıştır. Bu çerçevede global enflasyondaki düşüşün yavaşlayacağı ve merkez bankalarının indirim süreçlerinde temkinli yaklaşımlarını sürdürecekleri beklenmektedir.” denildi.
TCMB Para Siyaseti Konseyi’nin 17 Nisan toplantısına ait özeti yayımlandı.
Küresel ticaret siyasetlerine ait süregelen belirsizliklerin, son periyotta atılan müdafaacı adımlar sonrasında arttığı ve global ekonomi ile finansal piyasalar üzerindeki risklerin belirginleştiğinin aktarıldığı özette, kelam konusu gelişmelerin global büyüme görünümünü olumsuz etkilemeye devam ettiği vurgulandı.
Özette, birçok gelişmiş ve gelişmekte olan ülke için büyüme öngörülerinin aşağı istikametli güncellendiği ve Türkiye’nin dış ticaret ortaklarının ihracat hisseleriyle yüklendirilen global büyüme endeksinin büyüme oranı beklentisinin 2025 yılı için yüzde 2,1’den yüzde 1,7’ye, 2026 yılı için ise yüzde 2,4’ten yüzde 1,9’a güncellendiği bildirildi.
Küresel talep görünümündeki bozulma nedeniyle doğalgaz ve petrolde daha besbelli olmak üzere emtia fiyatlarında süratli düşüşler gözlendiği belirtilen özette, “ABD ticaret siyasetlerinin önümüzdeki devirde izleyeceği seyir ve buna öbür ülkeler tarafından verilebilecek karşılıklar, devam eden jeopolitik riskler ile birlikte global ticaret ve iktisadi faaliyetin seyri açısından öne çıkan risk faktörleri olarak görülmektedir.” sözlerine yer verildi.
Tarife artışlarının enflasyon üzerindeki beklenen tesirlerinin ülkeden ülkeye farklılık gösterebilmekle birlikte, ABD başta olmak üzere gelişmiş ülkelerde enflasyon beklentilerinin bir ölçü arttığının tabir edildiği özette, bu çerçevede global enflasyondaki düşüşün yavaşlayacağı ve merkez bankalarının indirim süreçlerinde temkinli yaklaşımlarını sürdüreceklerinin beklendiği bildirildi. Özette, bu devirde artan global belirsizlikler nedeniyle risk iştahının besbelli gerilediği ve gelişmekte olan ülke piyasalarından portföy çıkışlarının devam ettiği kaydedildi.
Özette, Türk lirası (TL) mevduat faizlerinin, 7 Mart haftasına kıyasla 275 baz puan artarak 11 Nisan haftası prestijiyle yüzde 51,9 düzeyinde gerçekleştiği hatırlatılarak, şunlar kaydedildi:
“Aynı periyotta TL ticari kredi faizleri (kredili mevduat hesabı ve kredi kartı hariç) 449 baz puan artarak yüzde 54,9; muhtaçlık kredisi (kredili mevduat hesabı hariç) faizleri 555 baz puan artarak yüzde 69,7; konut kredisi faizleri 26 baz puan azalarak yüzde 39,6; taşıt kredisi faizleri ise 26 baz puan artarak yüzde 43,0 düzeyinde oluşmuştur. Ferdi kredilerin 4 haftalık büyüme oranlarının ortalaması 7 Mart-11 Nisan periyodunda yüzde 2,3 düzeyine gerilemiştir. Bu gerileme kredi kartı büyümesindeki yavaşlama kaynaklı olup, bu devirde tüketici kredilerinin tüm alt kırılımlarının büyümesinde artış görülmüştür. TL ticari kredilerin 4 haftalık büyüme oranlarının ortalaması yüzde 1,7 düzeyinden yüzde 3,6’ya ulaşmıştır. Yabancı para (YP) krediler için uygulanan yüzde 0,5’lik büyüme hududuyla uyumlu bir halde, kur tesirinden arındırılmış YP ticari kredilerdeki 4 haftalık büyüme oranlarının ortalaması, bir evvelki PPK devrindeki yüzde 2,0 düzeyinden yüzde 0,4’e gerilemiştir.”
28 Mart’ta alınan kararla kredi büyümesine dayalı zarurî karşılık uygulamasında tüketicilere kullandırılan gereksinim kredilerinde istisna tutulan kredili mevduat hesabı kredilerinden üçten fazla taksitli olanların (eğitim ve tahsil fiyatlarına ait harcamalar hariç) kredi büyümesi hudutlarına dahil edildiğine işaret edilen özette, ayrıyeten, YP kredi büyüme sonundan istisna tutulan yatırım kredilerinin kapsamında da değişiklik yapıldığı aktarıldı.
Özette şu sözlere yer verildi:
“TCMB brüt memleketler arası rezervleri, 7 Mart’tan bu yana 22,4 milyar ABD doları azalarak 11 Nisan prestijiyle 147,5 milyar ABD dolarına gerilemiştir. Türkiye’nin 5 yıllık kredi risk primi (CDS) 5 Mart’tan bu yana yükselerek 16 Nisan prestijiyle 343 baz puan düzeyine gelmiştir. Türk lirasının 1 ay vadeli kur oynaklığı 16 Nisan prestijiyle yüzde 18,9 düzeyine, 12 ay vadeli kur oynaklığı yüzde 26,1 düzeyine yükselmiştir. Evvelki PPK toplantı haftasından bu yana DİBS piyasasından 6,3 milyar ABD doları, pay senedi piyasasından ise 1,1 milyar ABD doları olmak üzere toplam 7,5 milyar ABD doları net portföy çıkışı gerçekleşmiştir.”
Şubat ayında perakende satış hacim endeksinde aylık bazda yüzde 1,1, çeyreklik bazda ise yüzde 3,7 oranında artış gerçekleştiği kaydedilen özette, birebir devirde ticaret satış hacim endeksi aylık bazda yüzde 2,5 oranında artarken çeyreklik yükselişin yüzde 0,8 olduğu bilgisi verildi.
Özette, hizmet üretiminin yanı sıra talebi hakkında da bilgi sunan hizmet üretim endeksinin şubat ayında yüzde 2 oranında azaldığı söz edilerek “Çeyreklik bazda ise geçen yılın son çeyreğindeki yüzde 0,9 oranında yükselişinin akabinde yılın birinci çeyreğinde yüzde 2,9 oranında artmıştır. Kartla yapılan harcamalar, ocak ayında geriledikten sonra şubat ayında sonlu bir telafi sergilemiş, mart ayında ise, bilhassa ayın ikinci yarısında bayram öncesi mevsimsel artan talep kaynaklı olarak yükselmiştir. Nisan ayının birinci haftasına ait hudutlu seviyedeki datalar aylık bazda bir düşüş ile çeyreklik bazda yatay bir görünüm ima etmektedir. Beyaz eşya satışları birinci çeyrekte gerilerken araba satışlarındaki artış sürat kaybetmekle birlikte devam etmiştir.” değerlendirmesinde bulunuldu.
Aynı devirde, imalat sanayi firmalarına yönelik anket datalarının, iç piyasa siparişlerinin bir evvelki çeyrekteki yükselişinin altında hudutlu bir oranda arttığına işaret ettiği bildirilen özette, “Bu çerçevede, öncü bilgiler yurt içi talebin birinci çeyrekte ivme kaybetmekle birlikte öngörülenin üzerinde seyrettiğini ve enflasyonu düşürücü tesirinin azaldığını ima etmektedir.” denildi.
Şubat ayında sanayi üretim endeksinin, mevsim ve takvim tesirlerinden arındırılmış olarak aylık bazda yüzde 1,6 oranında, takvim tesirlerinden arındırılmış olarak yıllık bazda yüzde 1,9 oranında azaldığı, çeyreklik bazda ise sanayi üretiminin, şubat ayı prestijiyle birinci çeyrekte yüzde 0,9 arttığı tabir edilen özette, “Ana eğilimi izlemek hedefiyle tipik oynaklık sergileyen kesimler dışlandığında, sanayi üretiminde şubat ayındaki azalış yüzde 1,1 ile daha ölçülü olmuş, çeyreklik bazdaki yüzde 1,5 artış oranı da ana endeksin artışının üzerinde gerçekleşmiştir. İmalat sanayine yönelik anket göstergeleri, 2025 yılının birinci çeyreğinde sanayi üretiminin ana eğiliminde yatay bir görünüme işaret etmektedir. İmalat sanayi kapasite kullanım oranı bu periyotta bir evvelki çeyreğe kıyasla 0,5 puan azalmıştır. İnşaat üretim endeksi ise zelzele kaynaklı inşa faaliyetlerinin süren dayanağıyla birlikte, şubat ayı prestijiyle yılın birinci çeyreğinde çeyreklik bazda yüzde 10,3 oranında, bir evvelki yılın birebir devrine nazaran ise yüzde 13,8 oranında artış kaydetmiştir.” sözleri kullanıldı.
Özette, şubatta mevsimsellikten arındırılmış istihdamın, 32,3 milyon kişi düzeyinde gerçekleştiği ve çeyreklik bazda yüzde 1 azaldığı belirtilerek, bu periyotta, işgücüne iştirak oranının çeyreklik olarak 0,7 puan düşüş kaydettiği, işsizlik oranının ise şubat ayı prestijiyle birinci çeyrekte 0,3 puan azalarak yüzde 8,3 düzeyine gerilediğinin altı çizildi.
Anket göstergelerinin, 2025 yılı birinci çeyreğinde imalat sanayi firmalarının geleceğe yönelik istihdam beklentilerinde tarihi ortalamanın altında seyreden bir görünüme işaret ettiği belirtilen özette, şu değerlendirmelere yer verildi:
“Şubat ayında cari süreçler istikrarı aylık bazda 4,4 milyar ABD doları açık vermiştir. 12 aylık birikimli cari açık ise 12,8 milyar ABD doları düzeyinde gerçekleşerek bir evvelki aya kıyasla 1,1 milyar ABD doları artış göstermiştir. Kelam konusu seyirde, hizmetler istikrarı fazlasındaki artışa rağmen, altın ve güç dış ticaret açıklarındaki yükselişler tesirli olmuştur. Hakikaten bu periyotta, 12 aylık birikimli hizmetler istikrarı fazlası güçlü seyrini sürdürmüş ve 62,0 milyar ABD doları düzeyinde gerçekleşmiştir. Nisan ayı başında ABD tarafından uygulanacağı açıklanan ek gümrük tarifeleri ve sonrasındaki gelişmeler ticaret siyasetlerine ait meçhullüğü bariz formda artırmıştır. Kelam konusu gelişmeler Türkiye’de dış ticaret açığı üzerinde, global büyümedeki zayıflama, bununla kontaklı olarak güç ve emtia fiyatlarında düşüş, dış pazarlarda rekabetin artması ve paritede Euro lehine yükseliş üzere kanallar üzerinden bir ölçü belirsizlik oluşturmuştur.”
Özette, mart ayında mevsimsellikten arındırılmış olarak ihracat ve ithalatın arttığı söz edildi.
İhracattaki artışın, Ramazan Bayramı öncesi teslimatları öne çekme hareketiyle birlikte daha kuvvetli olduğu bedellendirilen özette, 12 aylık birikimli olarak bakıldığında ise dış ticaret açığında bir evvelki aya nazaran hudutlu bir azalış gerçekleştiği bilgisi paylaşıldı.
Özette, bu çerçevede 12 aylık birikimli olarak cari açığın, mart ayında azalabileceğinin öngörüldüğü aktarılarak “Altın ithalatı, mart ayında 1,6 milyar ABD doları düzeyinde gerçekleşirken, birikimli olarak 18,5 milyar ABD doları olmuştur. Evvelki iki ayda gerileyen mevsimsellikten arındırılmış tüketim malı ithalatı, mart ayında kelam konusu kayıplarını telafi etmiş ve tarihi ortalamaların üzerindeki seyrini sürdürmüştür.” denildi.
Son devirde tüketim malı ithalatının artışına yüksek katkı veren mücevher kalemi dışlandığında da tüketim malı ithalatının bir evvelki aya nazaran bir ölçü arttığı bildirilen özette, mart ayına ait dış ticaret bilgilerinin nisan ayı için yüksek frekanslı öncü datalarla bir arada değerlendirildiğinde, üç aylık ortalama eğilimlerin, ihracatta bayram kaynaklı oynaklığın ortadan kalkmasıyla yatay seyrin korunduğuna, ithalatın ise sonlu artış kaydettiğine işaret ettiği söz edildi.
Özette, yüksek frekanslı dataların nisan ayında mücevher ithalatında daha ölçülü bir düzeyle birlikte mücevher hariç tüketim malı ithalatında aylık bazda yatay bir seyir ima ettiği vurgulandı.
Cari açığın finansmanı tarafında, bankacılık kesiminin 12 aylık birikimli uzun vadeli borç çevirme oranının, şubat ayında yüzde 152 civarında gerçekleştiği aktarılan özette, “Söz konusu oran, bankacılık kesimi dışındaki firmalarda yaklaşık yüzde 130 olmuştur. Bu çerçevede, yurt dışı borçlanma imkanlarının yüksek düzeylerini koruduğu, lakin gelecek periyotta YP cinsi borçlanmanın azalması ve iktisadi faaliyetin sürat kesmesiyle borç çevirme oranlarının düşüş eğilimine girebileceği değerlendirilmiştir.” tabirlerine yer verildi.
(Sürecek)
