ATO Başkanı Baran: “Çevresel Hedeflere Ulaşırken Ekonomik İstikrar da Gözetilmeli”
(ANKARA)– Ankara Ticaret Odası (ATO), “Karbon Fiyatlandırması ve Emisyon Ticaret Sistemi”ne ait düzenlenen panele mesken sahipliği yaptı. ATO Yönetim Kurulu Lideri Gürsel Baran, “Çevresel gayelere ulaşırken ekonomik istikrar da gözetilmeli” dedi.
Ankara Ticaret Odası’nın, Ticaret Bakanlığı, Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, İklim Değişikliği Başkanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu, Hazine ve Maliye Bakanlığı Vergi Denetim Kurulu, Hazine ve Maliye Bakanlığı Vergi Konseyi ve Maliye Hesap Uzmanları Vakfı’nın takviyeleriyle düzenlediği “Karbon Fiyatlandırması ve Emisyon Ticaret Sistemi Paneli” ATO Meclis Salonu’nda gerçekleşti.
Sürdürülebilir kalkınma gayeleri doğrultusunda iş dünyasının yeşil dönüşüm sürecine ahengini desteklemek maksadıyla düzenlenen panelin açılış konuşmalarını, ATO Yönetim Kurulu Lideri Gürsel Baran, Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, İklim Değişikliği Başkanı Halil Hasar, Kamu Nezareti ve Denetim Standartları Kurumu (KGK) Başkanı Hasan Özçelik ve Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Yönetim Kurulu Lider Yardımcısı Nevzat Saygılıoğlu yaptı.
“Dünya bizim ve sorumluluk da kaçınılmaz olarak hepimizin”
Baran, etraf ve iklim değişikliği bahislerinin 50 yılı aşkın müddettir dünyanın gündeminde olduğunu anlattığı konuşmasında, Paris İklim Mutabakatı’yla sera gazı emisyonlarını azaltma konusunda ülkelerin maksatlarını açıkladığını kaydetti. Sera gazı emisyonlarını azaltmak için kullanılacak araçlardan birinin “karbon fiyatlandırma mekanizmaları” olduğunu bildiren Baran, bir eser yahut hizmetin üretimi sırasında ortaya çıkan karbon emisyon ölçüsü üzerinden, makul bir bedelin ödenmesini içeren siyasetlerin özetle “kirleten öder” mantığıyla yürütüldüğünü söyledi. Baran, “Her ne kadar, temel kirletenin endüstrileşmiş ülkeler olduğu ve bunun bedelinin daha geriden gelerek endüstrileşen ya da şimdi endüstrileşmemiş ülkelere ödetilmeye çalışıldığı söylense de dünya bizim ve sorumluluk da kaçınılmaz olarak hepimizin” diye konuştu.
İklim krizine neden olan karbondioksit ve öteki sera gazlarının azaltılması maksadı doğrultusunda geliştirilen “karbon vergisi ve emisyon ticaret sistemi”nin halihazırda birçok ülkede uygulandığını kaydeden Baran, iklim değişikliği konusunun ticareti de ilgilendirdiğini, Türkiye’nin en büyük ticaret ortağı Avrupa Birliği’nin bir yandan ekonomik gelişimini sürdürmek, öbür yandan iklim değişikliğiyle uğraş etmek üzere “Yeşil Mutabakatı” devreye aldığını anlattı. Bu kapsamda “Sınırda Karbon Düzenlemesi”nin geçiş için öngörülen mühletlerin akabinde 1 Ocak 2026’tan itibaren uygulanmaya başlanacağını lisana getiren Baran, “Bu süreç, gerçek dalımızı yakından ilgilendiriyor. Ülkemizin toplam ihracatı içinde Avrupa Birliği yüzde 40’ı aşan bir hisseye sahip. 2024 yılında 108,5 milyar dolar ihracat gerçekleştirdik. AB tarafından ‘Sınırda Karbon Düzenlemesi Mekanizması’ kapsamında belirlenen 5 dal demir-çelik, çimento, alüminyum, gübre, elektrik ve hidrojen ile dokumacılık ve hazır giysi dallarının yeşil dönüşüm sürecinden en süratli ve en fazla etkileneceği öngörülüyor” dedi.
“Ekonomik istikrarı gözetmeksizin, çevresel gayelere ulaşmanın mümkün olamayacak”
Türkiye’nin de bu hususta kapsamlı bir çalışma içinde olduğunu belirten Baran, İklim Kanunu’nun, Türkiye Büyük Millet Meclisi gündeminde ayrıntılı bir biçimde istişare edilme kararı alınmasının değerli bir fırsat ortaya çıkardığını söyledi. Baran, “İş dünyası olarak sürdürülebilirliği ve yeşil dönüşümü destekliyoruz. Lakin, şunu da açık yüreklilikle tabir etmek isterim ki, halihazırdaki global ekonomik belirsizlikler, yüksek finansman maliyetleri, artan üretim sarfiyatları ve daralan iç talep üzere ağır şartlarla baş etmeye çalışan işletmelerimizin, yeni mali yüklerle karşı karşıya kalması önemli riskler barındırıyor. Karbon fiyatlandırma ve emisyon ticaret sistemi üzere düzeneklerin uygulanması, KOBİ’lerimizin taşıyabileceğinden fazla yük getirirse; üretim kapasitesinde daralma, rekabet gücünde azalma ve istihdamda gerileme üzere olumsuz sonuçlar ortaya çıkabilir. Bu nedenle yeni düzenlemelerin tasarlanmasında kesinlikle adil, kademeli ve destekleyici bir yaklaşım benimsenmelidir. Ekonomik istikrarı gözetmeksizin, çevresel maksatlara ulaşmanın mümkün olamayacağını düşünüyorum” tabirlerini kullandı.
“Karbon fiyatlandırma ve ETS yeni fırsatlar sunabilir”
Karbon fiyatlandırma ve emisyon ticaret sistemlerinin hakikat tasarlanması gerektiğine dikkat çeken Baran, “Karbon fiyatlandırma ve Emisyon Ticaret sSistemleri (ETS) düzenekleri, gerçek tasarlandığında ekonomimize yeni fırsatlar sunabilir. Aksi halde, bu süreç, ekonomik manada telafisi sıkıntı yaralar açabilir. Bu düzenleme gerçekleştirilirken adil, şeffaf, istişareye dayalı ve kademeli bir yaklaşımın benimsenmesi, gerçek kesime ulusal ve memleketler arası finansman ve dayanak düzeneklerinin oluşturulması, kesimlerimizin rekabet gücünü koruyacak istikrarlı siyasetlerin hayata geçirilmesi en büyük beklentimizdir” dedi.
İklim Değişikliği Başkanı Halil Hasar, konuşmasında 2050 yılına kadar oluşturulacak bir tasvirde iklim finansının 300 trilyon dolarlık bir pasta oluşturacağına belirterek, “Türkiye nerede duracak pekala, parayı verip teknoloji alan bir ülke mi olacak yoksa biz de üretime girecek miyiz’Sanayi ihtilalini kaçırdık ancak bilişim ihtilalini kaçırmak istemiyoruz. Burada üreten bir ülke olmak zorundayız. Teknolojimizi geliştirdikçe, dönüşüm maliyetlerini düşürdükçe, sanayiciye gelişme alanı verdikçe piyasa derinleşir, finansal aktörler girebilir. İklim finansal bir sorun. İklim toplumsal bir sorun. İklim göçlerini göz önünde bulundurduğumuzda sonları aşan bir güvenlik problemi” diye konuştu.
Türkiye’nin Hudutta Karbon Düzenleme Sistemi’nden etkilenecek bölümlerin, çeşitli ülkelerle kıyaslandığında düşük olduğunu kaydeden Hasar, “Türkiye’deki 800 büyük tesisi takip ediyoruz. Bunlar Türkiye’nin mevcut emisyonlarının yüzde 50’si kadar üretim yapıyorlar ve bu emisyonların yüzde 50’sinin yüzde 85’i de sonda karbona natürel. Organik tarımın aktarılması, hayvancılığın korunması üzere birçok alanda çalışmalar yapılıyor ancak gaye yok. Her bir bakanlığın kendince, her bir kurumun kendince çeşitli gayeleri olabilir” dedi.
“Karbon emisyonumuzla dünyada 16. sıradayız”
KGK Başkanı Hasan Özçelik konuşmasında, dünyadaki 3 kıymetli aktör Amerika, Avrupa ve Çin’in ticari manasında dünya gayri safi ulusal hasılasının yüzde 50’sinden fazlasını ürettiklerini belirterek, en fazla karbon emisyonunu üreten ülkenin Çin, ikinci ülkenin ise Amerika olduğunu söyledi. Türkiye’nin ise yüzde 1’lik kısımda olduğunu kaydeden Özçelik, Türkiye ihracatının yüzde 42’sinin Avrupa Birliği’ne yapıldığını hatırlattı.
Özçelik, “Üretimimize karşılık karbon emisyonumuzla dünyada 16. sıradayız ancak yeni bir çağın da başlangıcındayız. Geride kalmamak için sonunu yakalamaya çalışıyoruz. Yeniçağla birlikte teknolojiyi, dijital dönüşümü, yeşil dönüşümü başarabilirsek, daha az karbon salınımı da yapabiliriz. Şirketlerimizin maruz kaldığı karbon maliyetleri, finansal durumlarını, risk yapılarını, nakit akışlarını ve hasebiyle bedellerini etkileyecektir. Memleketler arası yatırımcı güvenliğinin artırılması ve Türkiye’nin global rekabet gücünün korunması açısından kritik bir kıymete sahip. Şayet biz gerekli önlemleri almazsak öteki bir pazar bulamayabiliriz. Bunu telafi edecek bir pazar bulamazsak, ticaretimiz ıstıraba düşecek. Bu sürecin başarılı yönetilmesi için düzenleyici kurumlar, özel bölüm, akademi ve sivil toplum kuruluşları ortasında faal bir işbirliği gerekli” diye konuştu.
Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Yönetim Kurulu Lider Yardımcısı Nevzat Saygılıoğlu, karbon fiyatlandırma düzeneklerine değindiği konuşmasında, “Dünya Bankası’nın ‘Karbon Fiyatlandırmasının Durumu ve Eğilimleri 2024’ raporuna nazaran global karbon fiyatlandırması sonucu sağlanan gelir 2023’te 104 milyar dolarlık rekor düzeye ulaştı” dedi. Dünya çapında 75 karbon fiyatlandırma aracının faaliyette olduğunu anlatan Saygılıoğlu, Brezilya, Hindistan, Şili, Kolombiya ve Türkiye üzere büyük orta gelirli ülkelerin karbon fiyatlandırması uygulamasına geçiş sürecinde olduğunu anlattı. Saygılıoğlu, “Avrupa Birliği karbon salınımının önlenmesinde halini net bir biçimde ortaya koymuş durumda. 2030 yılına kadar yüzde 30, daha sonra da yüzde sıfır emisyona indirme uğraşları epeyce ciddi” tabirlerini kullandı.
ATO Meclis Lideri Mustafa Deryal, Yönetim Kurulu Lider Yardımcısı Temel Aktay ve çok sayıda ATO üyesinin yer aldığı panel, oturumlarla devam etti.
“Karbon Fiyatlandırması ve Emisyon Ticaret Sistemi Paneli”nin birinci oturumu, Yeminli Mali Müşavir, Gedik Üniversitesi Öğretim Üyesi Nazmi Karyağdı’nın moderatörlüğünde gerçekleşti. Panelde İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hakan Üzeltürk “Karbonun Dünyaya Yıldızlararası Seyahati: Karbon Vergisi” başlığını, Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, İklim Değişikliği Başkanlığı, Karbon Fiyatlandırma Dairesi Başkanı Eyüp Kaan Moralı “Emisyon Ticaret Sistemi ve Sonda Karbon Düzenleme Mekanizması” başlığını, Ticaret Bakanlığı, AB Tek Pazar ve Yeşil Mutabakat Dairesi Başkanı Gülizar Yavaş “Yeşil Mutabakat Aksiyon Planı ve AB’deki Son Gelişmeler” başlığını ele aldı.
Karyağdı’nın moderatörlüğünde gerçekleşen ikinci oturumda ise TÜRKÇİMENTO-Çevre ve İklim Değişikliği Müdürü Canan Derinöz Gencel “İklim Değişikliği Düzenlemelerine Sektörel Bakış: Çimento Sanayi” başlığını, Vergi Kurulu Başkanlığı Genel Sekreter Yardımcısı Dr. Emre Akın “Avrupa Birliği’nin Emisyon Ticaret Sistemi Siyaseti ve Memleketler arası Ticarete Yansıması” başlığını, Kamu Nezareti, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu Sürdürülebilirlik Standartları Dairesi Başkanı Gülşah Günay “Türkiye’de Birinci Zarurî Sürdürülebilirlik Raporlaması” başlığını, Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı Vergi Müfettişi Hasan Kiraz “Karbon Vergisinde Milletlerarası Deneyimler” başlığını ele aldı.
