1 Mayıs hangi ülkelerde tatil?

1 Mayıs Emek ve Dayanışma Günü tüm Türkiye’de kutlanacak. Resmi tatil ilan edilen bu gün nedeniyle kamu kurumları, okullar, üniversiteler ve bankalar kapalı olacak. Sıhhat kurumlarının bir kısmı da hizmet veremeyecek. Bu durum, birçok kurumun mesai tertibini etkileyecek. 1 Mayıs hangi ülkelerde tatil?

1 MAYIS RESMİ TATİL Mİ?

TBMM’de kabul edilen 5892 sayılı kanunun 29 Nisan 2009’da Resmi Gazete’de yayımlanması ile 1 Mayıs resmi tatil olarak kabul edildi.

1 MAYIS’TA NE OLDU?

İşçilerin günlük çalışma mühletinin düşürülmesi için başlattığı gayretten doğan 1 Mayıs, dünyanın dört bir yanında bir asırdan fazladır emek ve emekçi bayramı olarak kutlanıyor.

1 MAYIS HANGİ ÜLKELERDE TATİL?

İşçilerin, günlük çalışma müddeti konusunda global ölçekte dayanışmayla verdiği gayretten doğan 1 Mayıs, dünyanın birçok ülkesinde değişik biçimlerde kutlanıyor.

Günümüzde sosyalist ülkelerde (Çin, Kuzey Kore, Vietnam, Laos, Küba, Venezuela, Nepal, Bolivya) ve daha birçok ülkede tatil günü olan 1 Mayıs’ı çalışanlar büyük kitle şovlarıyla kutlar; kimi ülkelerde 1 Mayıs siyasal bir hareket biçimini de alır.

Arjantin

1 Mayıs, Arjantin’in resmi tatilleri ortasında yer alıyor. Personel Bayramı, Arjantin’de birinci kere 1890’da sosyalistlerin liderliğindeki sendikalar tarafından başşehir Buenos Aires ve öteki büyük kentlerde düzenlediği merasimlerle kutlanmaya başlandı. 1930’da dönemin devlet başkanı Hipolito Yrigoyen tarafından resmi tatil ilan edilen 1 Mayıs, 1946-1955 yılları ortasında iktidardaki Juan D. Peron’un personel kökenli hükümeti sırasında ülke genelinde kutlanan bayram haline geldi.

Bolivya

1 Mayıs, Bolivya’da da resmi tatil olarak kutlanıyor. Ülkedeki tüm çalışanlar, şovlara katılıyor.

Brezilya

1 Mayıs’ın resmi tatil ilan edildiği Brezilya’da sendikalar, Personel Bayramı’nı çeşitli etkinliklerle kutluyor. Yeni taban fiyat ve mesleklere nazaran maaşlar da klasik olarak Personel Bayramı’nda belirleniyor.

Şili

Eski Devlet Başkanı Carlos Ibanez del Campo, 1931’de emekçilerin prestijini yüceltmek için 1 Mayıs’ı resmi tatil ilan etti. Şili’de 1 Mayıs’ta tüm dükkanlar, işyerleri ve okullar kapanıyor. Merkezi Sendikalar Birliği’nde temsil edilen sendikalar, Personel Bayramı’nı sabah mitingler düzenleyerek, öğlenden sonra da kutlamalar ve pikniklerle kutluyor. Önde gelen siyasi partiler, 1 Mayıs’ta emekçi haklarıyla ilgili bahislerin ele alındığı toplantılar düzenliyor.

Kolombiya, Peru, Uruguay, Venezuela

1 Mayıs’ın resmi tatil ilan edildiği Kolombiya’da da Personel Bayramı, sendikalar tarafından mitingler ve şovlarla kutlanıyor.

Peru da 1 Mayıs’a resmi tatil olarak kutlayan ülkeler ortasında yer alıyor.

1 Mayıs’ın resmi tatil kabul edildiği Uruguay’da kutlamalar, 1990 yılınından bu yana başkentteki Mayısın İyk Günü Meydanı’nda kutlanıyor.

Venezuela, 1936’dan bu yana 1 Mayıs’ı resmi tatil olarak kutluyor. Personel Bayramı, 1938-1945 yılları arasında dönemin Devlet Başkanı Eleazar Lopez Contreras’ın buyruğuyla 24 Temmuz’da kutlandı. 1941’de iktidara gelen Devlet Başkanı Isaias Medina Angarita, Emekçi Bayramı kutlamalarını 1945’te tekrar 1 Mayıs tarihine aldı.

ABD

ABD’de öbür ülkelerder farklı olarak EmekBayramı (Labor Day) her Eylül ayının birinci Pazartesi günü, personellerin ekonomik ve toplumsal hakları hasebiyle kutlanan bayramdır.

Emekçilere hürmet kapsamında 1894 yılında ABD Kongresi’nden çıkan bir kanunla resmiyete kavuşan Emek Günü, her yıl eylül ayının birinci pazartesi günü bütün eyaletleri kapsayan federal bir bayram olarak kutlanıyor. Lakin, 1 Mayıs hasebiyle başta Newyork olmak üzere ülkenin değişik kentlerinde sendikalar ve çeşitli kümeler tarafından etkinlikler düzenleniyor.

Çin

Çin’de 1 Mayıs’a özel aktiflik, kutlama ya da yürüyüş yapılmazken, ülkede halk, emekçi bayramını uzun ulusal tatilllerden biri olması nedeniyle kent ya da yurtdışına gezmeye giderek geçiriyor.

Başta başşehir Pekin’deki Çin seddi ve yasak kent üzere turistik ve tarihi yerlere ilgininin ağır olması beklenirken, Şanghay kentinde de kentin silüeti olarak bilinen Huangpu ırmağı kıyısındaki sahil şeridi Vaytan, insan akınına uğrayacak.

Mao Zıdong’un “dönemin feodal rejimine verdiği savaştan” galip çıkarak 1949’da Çin Halk Cumhuruiyeti’ni kurmasından bu yana “Laodongcie”ye (İşçi Bayramı) Çin’de büyük bir ehemmiyet veriliyor. Fakat ülkede dışa açılımın mimarı Dıng Şiaoping’ın ülkeyi açmasının akabinde 1 Mayıs görkemli bir formda kutlanmıyor ve kitlesel bir aktifliğe sahne olmuyor.

Bu bağlamda 1 Mayıs da ülkede dev marka ve global tüketim eserlerinin büyük kampanyalar ile tüketimi teşvik ettiği bir tatil durumuna gelmiş durumda. Öteki yandan evvelce 10 gün üzere uzun mühlet tatil yapılan Personel Bayramı, kademeli olarak kısaltılıyor.

Almanya

Almanya’da 1 Mayıs resmi tatil olarak yıllardan beri kutlanıyor. Ülkedeki 1 Mayıs şovlarına sendikalar, toplumsal demokrat ve sol görüşlü partiler, solcu kümeler öncülük ediyor.

Almanya’daki eyalet sisteminden ötürü çabucak hemen her eyalette kutlamalar organize ediliyor. Almanya Sendikalar Birliği (DGB) merkezi kutlamayı bu yıl Bremen kentinde yapacak. Berlin’de de sendikalar, siyasi partiler ve kimi kümeler Brandenburg Kapısı önünde şov yaparken, ayrıyeten 2003 yılından bu yana klâsik olarak 1 Mayıs’ta “Myfest” kutlaması düzenleniyor. Şiddet içeren protestolara karşılık olarak organize edilen “Myfest” yabancıların ve sol görüşlü insanların yüklü yaşadığı semtte yapılıyor.

Ülkede her yıl çeşitli çok sol kümeler yürüyüş yapıyor. Bu yürüyüşlerde polis ve göstericiler ortasında çatışma da yaşanıyor. Burada sol kümelerin şişe, maytap ve taş atması yahut yasa dışı flama ve afişler taşıması sonucu polis müdahalede bulunabiliyor.

Almanya’da açık havada bir şov yahut yürüyüş düzenlenmek istendiği vakit şovun yapılacağı saatten en geç 48 saat evvel polise ve ilgili daireye müracaatta bulunulması gerekiyor. Yapılmak istenen yürüyüş ve şovun kamu tertibi yahut güvenliği için tehlike arz etmesi durumunda ilgili daire bu aksiyona müsaade vermeyebiliyor yahut muhakkak şartlar öne sürebiliyor. Belli durumlarda ise şovun düzenlenmesi için 48 saat kuralı geçerli olmayıp, kısa müddette müsaade alınıp bir şov düzenlenebiliyor.

Gösteri ve aksiyonların anayasaya karşıt olduğu durumlarda devam eden şov ya da hareket iptal ediliyor. Anayasa aykırı olan parti ve tertipleri destekleyen şovlara müsaade verilmediği gibi yasa dışı parti ve derneklerin yapacağı şovlara de müsaade verilmiyor. Şovlarda üniforma giymek ve silah taşımak yasak. Nasyonal Sosyalizm periyodu için değer taşıyan yerlerde ve bu periyoda kurban gidenlerin onuruna karşıt olan yerlerde toplanmak yasak. Polis, şovun sistemini bozan bireyleri şova katılma yasağı getirebiliyor.

Belçika

1 Mayıs Emekçi Bayramı münasebetiyle Belçika’da ve Avrupa Birliği kurumlarında resmi tatil ilan ediliyor ve ülkenin çabucak her kentinde kutlamalar yapılıyor. Personel sendikalarının öncülüğündeki etkinliklerde konuşmalar yapılıyor, konserler düzenleniyor.

Kutlamalarda bando ekipleri ve halk oyunları takımları de sahne alıyor. Kimi kentlerde büyük caddeler yürüyüş alanı olarak belirlenip trafiğe kapatılıyor. Açılan standlarda broşürler dağıtılıyor, yiyecek ve içecek satılıyor. Gerçek bir bayram havasında, her yıl birebir meydanlarda düzenlenen etkinlikler için lokal idareler yer tahsisi yapıyor.

Fransa

Fransa’da 1 Mayıs her yıl ”işçi bayramı” olarak kutlanıyor ve resmi tatil olarak ilan ediliyor. Emekçi sendikaları, valilikten müsaade alarak şov yapıyor. Genelde şovlar kent merkezinde, miting değil, bir şov yürüyüşü formunda gerçekleşiyor. Valiliğin verdiği müsaade sonrası polis şov yürüyüşünün gerçekleştiği parkurda gerekli güvenliği sağlıyor. Personel sendikaları da, şovların olaysız geçmesi için kendi görevlendirdiği bireylerle güvenliğin sağlanmasına yardımcı oluyor.

İngiltere

1 Mayıs Emekçi Bayramı, İngiltere’de 1880’den beri kutlanıyor. Kutlamalar dünyanın pek çok yerinde olduğu üzere İngiltere’de de büyük bir coşkuyla geçiyor.

İşçi Bayramını kutlamak için her yıl Londra’nın simgelerinden Trafalgar Meydanı’nda toplanan binlerce kamu ve özel kesim çalışanları, emekçi sendikası üyeleri, toplum temsilcileri, öğrenciler ve emekliler birlik ve dayanışma teması çerçevesinde kutlama yapıyorlar. Emekçi sendikaları temsilcileri konuşma yapıyor.

Önceki yıllarda Londra’daki kutlamalar sırasında yaşanan tansiyonlar nedeniyle Londra polisi her yıl geniş güvenlik tedbirleri alıyor. 1 Mayıs Emekçi Bayramı kutlamaları üzere büyük çaplı kutlamalarda, gösteriyi düzenleyenlerin planlanan şov gününden 6 gün evvel polise aktifliğin yeri ve saatiyle ilgili bilgi vermesi gerekiyor.

1 Mayıs ülkede resmi tatil sayılmazken, onun yerine İngiltere’de mayıs ayının birinci pazartesi günü resmi tatil yapılıyor.

İspanya

İspanya’da ise 1 Mayıs diktatör Franco’nun vefatından sonra, 1978 anayasası ile özgür biçimde kutlanmaya başladı. Resmi tatil olan 1 Mayıs Emekçi Bayramı’nda bu yıl sendikalar, ülkede yüzde 25,9 seviyesinde olan ve 6 milyon şahsa denk gelen işsizlerin durumuna odaklanacak.

Ülkenin iki büyük emekçi sendikası CCOO ve UGT, 1 Mayıs hasebiyle ülke genelinde 70 kentte şov organize edeceklerini açıkladı. Şovların başşehir Madrid ile Barcelona, Valencia, Burgos, Valladolid, Coruna, Bilbao, Sevilla, Malaga üzere değerli kentlerde yüksek iştirakli olması bekleniyor.

Sendikalar her yıl olduğu üzere şov yapmak istedikleri kent merkezlerindeki güzergahları, saat ve öteki ayrıntıları bulundukları vilayetlerdeki hükümete bağlı kamu idaresi kurumlarından talep ederek, müsaadelerini aldı. Şovlar sırasında güvenliği mahallî ve ulusal polis sağlarken, şiddet, vandalizm üzere durumlarda polisin göstericilere müdahale etme hakkı bulunuyor.

“Kaliteli iş olmadan büyüme olmaz” sloganı altında yapılacak şovlarda, 2008’den bu yana çaba edilen ve hükümete nazaran “geride kalan” ekonomik krizin sahiden sona erip, İspanya’nın tekrardan ekonomik büyümeye başlamasından konuşmak için “kaliteli iş ve istihdamın mecburî olduğu” vurgulanacak.

Bu ortada CCOO ve UGT önderleri, Avrupa Emekçi Sendikaları Konfederasyonu (CES) genel sekreteri Bernardette Segol ile bugün İspanya Başbakanı Mariano Rajoy tarafından kabul edilecek ve CES’in hazırladığı bir istihdam planı Başbakan Rajoy’a sunulacak. Avrupa’da 11 milyon şahsa istihdam yaratmayı öngören planın sunumunun yanısıra “ekonominin tekrardan etkin duruma getirilmesi, toplumsal diyalogun teşvik edilmesi ve çalışanların yoksulluktan çıkmaları için onurlu bir maaş almaları” biçimindeki talepler de sendika başkanları tarafından İspanya Başbakanı’na iletilecek.

İsviçre

İşçi haklarının birinci ortaya çıktığı ülkelerden olan ve Memleketler arası Çalışma Örgütü’ne de evsahipliği yapan İsviçre’de 1 Mayıs Personel Bayramı ve resmi tatil olarak kutlanıyor.

Ülkedeki çabucak her kentte organize edilen kutlamaların bu yılki ana temasını, ülke genelinde taban fiyatın 4 bin Frank (yaklaşık 9 bin 600 Türk Lirası) olmasını öngören ve 18 Mayıs’ta referandumda oylanacak teklif oluşturacak.

Sendikalarca organize edilen kutlamaların en büyüğü Zürih’te gerçekleşiyor. Kortej oluşturularak yürüyüşle başlayan kutlamalar daha sonra açılan stantlar ve yapılan çeşitli şovlarla şenlik havasına bürünüyor.

Cenevre’de kent içinde başlayan yürüyüş Bastion Parkı’nda sona eriyor. Park alanında çeşitli ülkeler tarafından da stantlar açılıyor ve çocuklar için özel şovlar yapılıyor.

Kutlamalar başşehir Bern’de ise Federal Meclis binası önünde ağırlaşıyor. Çeşitli sendikalar ve sivil toplum örgütleri burada bir ortaya geliyor. Buradaki kutlamalarda konuşmalar yapılıyor ve marşlar söyleniyor.

İsviçre’deki kutlamalar için kutlamaların yapılacağı kentin bağlı olduğu kantondan müsaadeler alınıyor ve kutlamaların müsaadelerin alındığı çerçevenin dışına çıkması halinde polis müdahale ediyor.

İtalya

İtalya’da da Personel Bayramı olarak kutlanan 1 Mayıs, resmi tatil günlerinden biri. Ülkede, 1 Mayıs çeşitli kentlerde etkinliklerle kutlanıyor. Bu etkinlikler çoklukla bir protesto yürüyüşünden fazla konser üzere tertipler formunda oluyor.

Başkent Roma’da emekçi ve sendikaların toplanma yeri, sol tandanslı kurumların mitinglerini gerçekleştirdikleri yer olan ve bu nedenlerle sembolik değeri olan San Giovanni meydanında, evvelki 1 Mayıs bayramlarında olduğu üzere bu yıl da çeşitli kümelerin iştirakiyle konserler düzenlenecek.

İtalya’da bu stil aktifliklerin düzenlemesine sendikalar öncülük ediyor ve kutlamalar bayram havasında geçiyor. Şov, yürüyüş ya da konser üzere etkinlikler için yetkili kurumlardan müsaade alınmasında düşünce yaşanmazken, aktiflik sırasında güvenlik güçleri kendilerince kâfi tedbirleri alıyor.

1 Mayıs’ta, devlet kurumları ve fabrikalar üzere basın dalının de tatil yapması nedeniyle ülkede 2 Mayıs günü rastgele bir gazete basılmıyor.

Rusya

1 Mayıs emekçi bayramında en renkli ve coşkulu kutlamaların yapıldığı ülkelerin başında Rusya geliyor. Sovyetler Birliği devrinde ülkenin en değerli bayramlarından kabul edilen emekçi bayramı geleneği, Rusya Federasyonu’nda sürdürülüyor. Her yıl binlerce emekçinin katıldığı geçit merasimleri ve kutlamalar, emekçi sendikaları, dernekler ve sivil toplum kuruluşları tarafından destekleniyor.

Rusya’nın personel bölümünde uzun yıllardır büyük ehemmiyete sahip olan 1 Mayıs, imparatorluk periyodunda de kutlandı. Yirminci yüzyılın başlarında periyodun siyasi karakterinin de tesiriyle simge haline dönüşen 1 Mayıs, Şubat İhtilali’nden sonra birinci sefer açıkça kutlanmaya başlandı.

Milyonlarca çalışanın katıldığını 1 Mayıs kutlamları, 1917 yılında Ekim İhtilali’nden sonra resmi bir statü kazandı. Sovyetler Birliği devrinde 1 Mayıs kutlamalarının adresi tarihi Kızıl Meydan’dı. 1992 yılında 1 Mayıs’ın ismi, “İlkbahar ve emek” olarak değiştirildi. 1993 yılında 76 yıl ortadan sonra Rusya’da 1 Mayıs şovlarına birinci defa müdahale edildi. Olaylarda çok sayıda kişi yaralandı.

1 Mayıs’ta havalarında ısınmasıyla sokaklara yalnızca personeller değil bugünün coçkuşunu yaşamak isteyenler herkes katılıyor. Personel bayramında Rusya Komünist Partisi başta olmak üzere öteki siyasi partiler de etkinlikler düzenleyecek, ülkenin farklı kentlerinde geçit merasimleri, mitingler ve çeşitli aktiviteler yapılacak.

Geçen sene 1 Mayıs’da Moskova’nın merkezi caddelerinden Tverskaya’da düzenlenen geçit merasimine yaklaşık 70 bin kişi katılmıştı.

1 Mayıs Emekçi Bayramı Ruysa’da resmi tatil. Bu sene perşmebe gününe denk gelen bayram hasebiyle, perşembe ve cuma günü Ruslar tatil yapacak. Buna iki gün hafta sonu da eklenince 1 Mayıs Personel Bayramı’nda 4 gün tatil yapılacak.

Kazakistan’da “Halkların Birlik Günü”

Kazakistan’da 1 Mayıs Personel Bayramı ”Halkların Birlik Günü” olarak kutlanıyor. Ülke genelinde resmi tatil ilan edilen 1 Mayıs’ta çeşitli kültürel etkinlikler düzenleniyor.

1 Mayıs’ın bu formda kutlanması ülke genelinde 120 farklı etnik kümenin ve 4 farklı dinin mensuplarının bir ortada yaşamasına verilen sembolik değerden kaynaklanıyor. Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev’in 1996’da çıkardığı kararname ile resmi olarak kutlanmaya başlanan “Halkların Birlik Günü” nedeniyle Kazakistan vatanseverliği temali toplu yürüyüş ve kutlamalar gerçekleştiriliyor.

1 Mayıs Halkların Birlik Günü hasebiyle bu yıl Kazakistan’ın başşehri Astana’daki Kazak Eli Meydanı’nda Cumhurbaşkanı Nazarbayev’in katılacağı kutlamalar yapılacak. Kazakistan’da 7 Mayıs Silahlı Kuvvetler Günü ile birleştirilen 1 Mayıs Halkların Birlik Günü münasebetiyle bir hafta resmi tatil ilan edildi.

Azerbaycan’da kutlanmıyor

Eski Sovyetler Birliği ülkelerinden Azerbaycan’da, 1 Mayıs Emek ve Dayanışma Günü nedeniyle rastgele bir kutlama yapılmıyor.

Azerbaycan’da, bağımsızlığından kazınılmasından sonra, Sovyetler periyodunun en değerli bayramlardan olan 1 Mayıs, resmi bayramlar listesinden çıkartıldı.

Kuruluşların hiçbir aktiflik düzenlemeyeceği ülkede, çok az sayıdaki kimi sol görüşlü gençlerin Bakü’deki Personel Heykeli önünde toplanarak şov yapması bekleniliyor.