Bir darbe de enflasyon vurdu
Belce ÖRÜ
İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne yönelik gerçekleştirilen operasyonlar inanç ortamını bozdu, borsayı tepetaklak etti, döviz kurunu arttırdı, Merkez Bankası’nın rezervlerini yaktı ve faiz artışına neden oldu. Fakat bunlarla da bitmedi . Yüzde 2’nin altına düşmesi gereken enflasyon nisan ayında da bu hayalin çok uzağında kaldı. Bağımsız Enflasyon Araştırma Grubu’na (ENAG) nazaran de nisanda enflasyon aylık bazda yüzde 4.46 artarken yıllık enflasyon yüzde 73.88 olarak gerçekleşti. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) bilgilerine nazaran de enflasyon aylık bazda yüzde 3 olurken, yıllık bazda ise yüzde 37.86 olarak kaydedildi.
Mart ayında aylık enflasyon yüzde 2.46, yıllık enflasyon yüzde 38.10 düzeyinde gelmişti. İstanbul enflasyonu ise nisanda aylık yüzde 3.21 olurken, yıllık bazda yüzde 47.21 olarak açıklanmıştı. Böylelikle nisan ayında yıllık enflasyon baz tesiriyle hafif düşerken, aylık enflasyon yine atağa kalktı. Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi ise yıllık yüzde 22.50, aylık yüzde 2.76 arttı.
GİYİM VE AYAKKABI ATAĞI
Tüketici Fiyat Endeksi’ndeki 143 temel başlıktan 12’sinde artış gerçekleşti. Nisanda yıllık bazda enflasyona en yüksek katkı 9.98 puan ile konut kümesinden geldi. Konut kümesini 9.21 puan ile besin ve alkolsüz içecekler, 3.84 puan ile ulaştırma takip etti. Yıllık enflasyonda en çok fiyat artışının yaşandığı başlıklar da yüzde 79.20 ile eğitim, yüzde 74.07 konut ve yüzde 41.99 ile sıhhat oldu. Aylık enflasyonda ise yüzde 6.5 ile giysi ve ayakkabı, yüzde 4.66 ile konut ve yüzde 3.80 ile ulaştırma dorukta yer aldı.
Don felaketi mayıs verisinde
Mayıs ayında besin enflasyonu yine yükselebilir. Çünkü ülke genelinde tesirli olan don olayı, birçok tarım eserine ziyan verdi, kayısıdan üzüme, elmadan cevize birçok eseri etkiledi. Hal böyleyken hem vatandaş hem üretici hem de ekonomistler mayıs ayı besin enflasyonu için de karamsar kestirimler yürütüyor. Nisan ayında ise besin ve alkolsüz içecekler enflasyonu 36.09 oldu. Taze meyvelerde aylık fiyat artışı yüzde 19.84’ü buldu.
Yaşam maliyeti 90 bin TL’yi aştı
İstanbul Planlama Ajansı, Nisan 2025 devrine ilişkin Ömür Maliyeti Araştırması’nı yayımladı. Buna nazaran İstanbul’da ömür maliyeti bir evvelki aya nazaran yüzde 2.91 oranında artarken, son bir yılda kaydedilen artış oranı yüzde 51.74 oldu. Rapora nazaran, İstanbul’da yaşayan dört kişilik bir ailenin ortalama hayat maliyeti 90 bin 32 TL olarak hesaplandı. Maliyet hesabı; besin, barınma, ulaşım ve sıhhat üzere 10 temel başlıktaki 321 eser ve hizmetin fiyatları üzerinden yapıldı.
Tavan kira artışı %48.73
TÜİK’in açıkladığı datalara nazaran mayıs ayı kira artış oranı da muhakkak oldu. TÜİK bilgilerine nazaran, kira artışlarını da direkt etkileyen 12 aylık ortalamalarda TÜFE artışı yüzde 48.73 olarak gerçekleşti. Mevcut yasal düzenlemeye nazaran konut kiralarındaki artış oranı, kontrat yenileme devirlerinde 12 aylık ortalama TÜFE oranını geçemiyor.
Ekonomistler ne dedi
‘Düşen arz artan faiz etkisi’
İktisatçı Prof. Dr. Ensar Yılmaz, enflasyonla ilgili toplumsal medya paylaşımında şu tabirlere yer verdi: “Üretici fiyatlarındaki düşüşten de çok net görülüyor, ülkedeki enflasyon nitelik değiştiriyor; döviz kuru ve fiyat geçişkenliği durmuş üzere; şimdiki durum düşen arz ve artan faiz tesiri, yani üretimde düşme ve faizin fiyatlara yansıtılması.”
‘Mücadelemizde başarılıyız diyemezsiniz’
Doç. Dr. Cem Çakmaklı “Alt gelir kümelerinin tüketim kalıplarına baktığımızda, bu bölümlerin karşılaştığı enflasyon yüzde 50-60 civarında. Merkez Bankası’nın ilan ettiği yüzde 30’luk oran, bu kısmın mutfağına iki katı olarak yansıyor. Bu şartlarda insanlara ‘enflasyonla uğraşta başarılıyız’ diyemezsiniz” açıklamasını yaptı.
‘En uygun ihtimal yüzde 31’
Ekonomist Haluk Bürümcekçi, döviz kurlarında, fiyatlarda, hükümet tarafından belirlenen fiyatlarda ve emtia fiyatlarında diğer şoklar yaşanmaması durumunda enflasyonun yılı yüzde 31 civarında kapatabileceğini belirtti. Merkez Bankası’nın yıl sonu enflasyon kestiriminde zirve nokta yüzde 29 düzeyinde bulunuyor.
