Uzmanlardan astım hastalığında “doğru bilinen yanlışlar” uyarısı

Dünyada milyonlarca insanı etkileyen astım hastalığıyla ilgili en büyük problemlerden birinin gerçek sanılan yanlış bilgiler olduğunu belirten uzmanlar, kulaktan dolma bilgilere prestij edilmemesi gerektiğini bildirdi.

Polen, sigara dumanı, hava kirliliği ve gerilim üzere faktörlerin tetikleyebildiği astım hastalığıyla dünyada 260 milyondan fazla insan çaba ediyor.

Özellikle gelişmemiş ve az gelişmiş ülkeler başta olmak üzere yılda 450 bin kişinin hayatını kaybettiği hastalıkla ilgili uzmanlar, yanlışsız bilinen yanlışları Dünya Astım Günü kapsamında AA muhabirine anlattı.

Liv Hospital Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Cengiz Özdemir, astım hastalarının büyük kısmının günlük ömürde teneffüs külfetleri, gece uykusuzlukları, iş gücü kaybı ve toplumsal kısıtlılıklar üzere problemlerle karşılaştığını anlattı.

Hastalığa bağlı ölümlerin büyük kısmının önlenebilir olmasına karşın bilhassa düşük ve orta gelirli ülkelerde uygun tedaviye erişimin hudutlu kalmasının önemli sonuçlar doğurduğunu vurgulayan Özdemir, toplumda astıma ait birçok yanlış bilginin yaygın biçimde kabul gördüğünü kaydetti.

Astımın sırf çocukluk çağında görüldüğü ve büyüdükçe geçtiği niyetinin yanlışsız olmadığını vurgulayan Özdemir, şöyle devam etti:

“Astım her yaşta başlayabilir ve ömür uzunluğu sürebilir. Bunun yanında hastalığın bulaşıcı olduğu istikametindeki inanış da kusurludur. Astım bulaşıcı bir hastalık değildir lakin kimi enfeksiyonlar semptomları tetikleyebilir. Fizikî aktivitenin astımı tetiklediği istikametindeki yanlış inanış, birçok hastayı hareketsiz yaşama yönlendirmektedir. Halbuki ki tedaviyle denetim altına alınmış astım hastaları itimatla antrenman yapabilir, hatta birçok astımlı atlet, memleketler arası seviyede muvaffakiyetler elde etmektedir. Bir öteki kıymetli yanlış inanış ise inhaler tedavilerin bağımlılık yaptığıdır. İnhaler kortikosteroidler bağımlılık yapmaz, tersine teneffüs yollarındaki iltihabı denetim altına alarak atakları önler ve hayat kalitesini artırır.”

“Etkili araçlardan biri, iltihabı baskılayan inhale ilaçlar”

Astım tedavisinde temel amacın, semptomları azaltmak, hayat kalitesini artırmak ve mevt riskini en aza indirmek olduğunu belirten Özdemir, “Bunun için en tesirli araçlardan biri, iltihabı baskılayan inhale ilaçlardır lakin birçok ülkede bu ilaçlara erişim ya mümkün değildir ya da ekonomik nedenlerle sürdürülebilir değildir. 2025 yılı Dünya Astım Günü teması, bu problemlere tahlil üretmeyi hedefliyor. Küresel Astım Teşebbüsü (GINA), bu yılki iletisinde, tesirli ve inançlı inhale tedavilerin herkes için ulaşılabilir olması gerektiğini vurguluyor.” değerlendirmesinde bulundu.

Özdemir, Dünya Astım Günü’nün toplumsal seferberlik için de fırsat olduğunu, astımla yaşayan bireylerin eğitilmesi, semptomların tanınması, yanlışsız tedavi prosedürlerinin yaygınlaştırılması ve toplumda hastalığa dair ön yargıların giderilmesinin bu uğraşın temel taşlarını oluşturduğunu belirtti.

Prof. Dr. Cengiz Özdemir, astımın gerçek yönetildiğinde denetim altına alınabilecek bir hastalık olduğunun altını çizdi.

“Nefesi güçlendiren yüzme, yürüyüş, yoga üzere antrenmanlar önerilir”

Biruni Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Sinem İliaz da polen, toz, hayvan tüyü, cilt epiteli, sigara dumanı, hava kirliliği, keskin kokular, soğuk hava, ani hava değişimi, bilhassa soğuk havada yapılan idmanlar, enfeksiyonlar ve gerilim üzere faktörlerin astımı tetikleyebileceğini lisana getirdi.

Nefes darlığı, hırıltılı teneffüs, göğüste sıkışma hissi, gece yahut sabaha karşı öksürüğün astım belirtileri ortasında sayılabileceğini aktaran İliaz, astımla ilgili hakikat bilinen yanlışlara ait şu değerlendirmeyi yaptı:

“Astım çocuklukta daha sık başlasa da erişkinlikte de ortaya çıkabilir. Ayrıyeten, kimi bireylerde çocuklukta başlayan astım erişkinlikte de devam eder. Çocukluk çağında başlayan ise erkek çocuklarda daha sıktır ve çoğunlukla erişkin yaşa gelindiğinde hafifler yahut kaybolabilir. Hastalık sadece alerjik tepkilere bağlı olarak ortaya çıkmaz. ‘Astım hastaları spor yapamaz.’ kanısı da yanlıştır. Uygun tedavi alan ve durumu denetim altında olan astım hastaları nizamlı idman yapabilir. Hatta nefesi güçlendiren yüzme, yürüyüş, yoga üzere antrenmanlar önerilir. Tüm astım hastaları antrenmanla tetiklenmez, şayet antrenman hastamız için tetikleyici bir faktör ise antrenman öncesinde astım ilacını kullanmak, hastanın antrenman yapmasına imkan tanıyabilir.”

“Bazı astım hastaları hayvanlarla sorunsuz yaşayabilir”

İliaz, tedavide kullanılan ilaçlardan bilhassa kortikosteroid içeren spreylerin, düşük dozda ve direkt akciğere uygulandığı için sistemik yan tesirlerinin minimal olduğunu, kortizona bağlı yan tesirlerin bu küme ilaçlarda görülmediğini lisana getirerek, denetimsiz astımın, ilacın muhtemel yan tesirlerinden daha tehlikeli olduğunu, nizamlı ilaç kullanımında vakitle dozun azaltılıp kesilmeye çalışıldığını anlattı.

Kronik bir hastalık olan astımın büsbütün geçmesinin az görüldüğü bilgisini paylaşan İliaz, şöyle devam etti:

“Kişinin sistemli ilaç almasının gerekmediği periyotlar de olabilir lakin ilaçlar doktora istişareden kesilmemelidir. Aksi halde hastalık daha şiddetli olarak geri gelebilir. Astımlı şahısların her türlü hayvan tüyünden uzak durması gerektiği de büsbütün yanlışsız değildir. Şayet kişinin hayvan tüyüne alerjisi varsa, bu durumda uzak durması önerilir fakat herkes için geçerli değildir. Kimi astım hastaları hayvanlarla sorunsuz yaşayabilir. Alerji testiyle kıymetlendirme yapılması uygun olur.”

Mevsim geçişlerinde bilhassa ilkbahar ve sonbaharın astımı kötüleştirebildiğini, yeniden yalnızca soğuk hava değil, sıcak ve nemli havanın da birtakım şahıslarda astım semptomlarını artırabildiğini vurgulayan İliaz, üst yahut alt teneffüs yolu enfeksiyonları astım krizlerini tetikleyebildiği için grip aşısı ve belirli aralıklarla zatürre aşısı yapılması teklifinde bulundu.

Prof. Dr. Sinem İliaz, astım hastalarının ömür kalitesini artırmak için şunları tavsiye etti:

“Hastaların doktor önerisiyle düzenli ilaç kullanımına, tetikleyicilerden uzak durmasına, grip, zatürre aşısı olmaya, nizamlı antrenman yapmaya ve sigara içmemeye ya da dumanına maruz kalmamaya dikkat etmesi gerekir. Gerilimi yönetmek, meskende toz, nem ve küfe dikkat etmek de değerlidir. Gerçek bilinen yanlışlardan uzak durmak için de bilgileri doktor ya da emniyetli kaynaklardan almak, her önümüze çıkan yahut kulaktan dolma bilgilere prestij etmemek ve belirtiler hafiflese bile ilaçları keyfi bırakmamak gerekir.”