Mardin Ovası Obruk Tehlikesiyle Karşı Karşıya

Mardin Ovası da obruk tehlikesiyle karşı karşıya

– Mardin‘in Artuklu ilçesinde 800 metreyi aşan derinliklerde dahi su bulunamıyor

MARDİN – Mardin‘in Artuklu ilçesinde 800 metreyi aşan derinliklerde su bulunmazken, bilim insanları; salma sulama prosedürünün hem toprağın yapısını bozduğunu hem de su tüketimini üç kata çıkartıp obrukların kaçınılmaz hale geldiğine dikkat çekti.

Kayıpsız, kesintisiz ve kaliteli güç dağıtımı amacıyla faaliyetlerini sürdüren Dicle Elektrik’in hizmet verdiği Mardin‘de, çok su tüketimi ve bilinçsiz ziraî sulama önemli bir kriz noktasına ulaştı. Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Mardin İl Koordinasyon Kurulu Su ve Ekoloji Kurulu tarafından hazırlanan 2025 Yılı Su Raporu’na bilimsel katkı sunan Prof. Dr. Yusuf Doğan ve Prof. Dr. Mehmet Ali Çullu, bölgedeki su ve güç krizinin derinleştiğine dikkat çekti. Uzmanlara nazaran mevcut gidişat durdurulmazsa hem tarım toprakları verimsizleşecek hem de bölge, önemli ekolojik ve ekonomik risklerle karşı karşıya kalacak.

Mardin Artuklu Üniversitesi Kızıltepe Tarım Bilimleri ve Teknolojileri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Yusuf Doğan, kelam konusu raporda Artuklu ilçesine bağlı Yaylı Mahallesi’nde 800 metreyi aşan derinliklerde dahi su bulunamadığını belirterek, mevcut su kaynaklarının her geçen gün azalmakta olduğunu söyledi. Bunun temelinde ise kuraklık yatmakta olduğunu tabir eden Doğan, “Yağışlar istediğimiz seviyede olmadığı için meteorolojik bir kuraklık kelam mevzusudur. Mardin’de 7 bine yakın kuyu bulunuyor. Ova kesitinde suya fakat 450-700 metre derinlikte ulaşılıyor. 2010 yılında Mardin’e geldiğimde kuyu derinlikleri 100-150 metreydi. Artık bu sayı 7 kat arttı. Salma sulama usulü hem toprağın yapısını bozuyor hem de su tüketimini üç kat artırıyor. Obruklar kaçınılmaz hale geliyor” dedi.

“Mardin Ovası’nda da obruklar kaçınılmaz olur”

Doğan, Mardin Ovası’ndaki durumun Konya Ovası’na benzerlik gösterdiğini işaret ederek, “Konya Ovası’nda obruk sayısı 3 binin üzerinde. Bilinçsiz sulama bu halde devam ederse, ilerideki vakitlerde Mardin Ovası’nda da obruklar kaçınılmaz olur. Artan kuyu derinlikleri ve azalan su varlıklarının bir yandan toprakta tuzlanmaya, öbür yandan ise yüksek güç tüketimine neden oluyor. Mevcut olan suyu ekonomik ve israf etmeden, basınçlı sulama sistemleriyle kullanmalıyız” diye konuştu.

“Yeraltı sularını doğru kullanmıyoruz”

Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Ali Çullu ise, kelam konusu raporda yeraltı su düzeyinin her yıl biraz daha derine indiğini ve bu durumun hem çiftçiye hem de ülke iktisadına ek maliyet getirdiğini vurguladı. Çullu, “Yeraltı su kaynaklarının derinlere inmesiyle birlikte daha çok elektrik gücüyle üste taşınması gerekiyor. 2025 yılının birinci aylarında yağış yetersizdi, kuraklık vardı, çiftçi daha fazla su kullandı. Bu da daha fazla elektrik tüketimi demektir. Suyu gerçek kullanmıyoruz. Ayrıyeten gece sulaması ile dijital ve akıllı sulama sistemleri yüzde 30’a kadar su tasarrufu sağlıyor. Bu sistemlerin yaygınlaştırılması gerekiyor” formunda konuştu.

Dicle Elektrik bilgilerine nazaran, 100 dönümlük bir mısır tarlasını 800 metreden su çekerek sulamak isteyen bir çiftçi, dönemlik boyunca; yaklaşık 850 bin TL meblağında elektrik tüketmek zorunda kalıyor. Halbuki bu derinlik 100 metre olsaydı ödeyeceği meblağ yalnızca 400 bin TL kadar olacak, sulama kanalından cazibeli su alabilseydi ise elektrik için hiç ödeme yapmayacaktı. Ayrıyeten kaçak elektrik kullanımı durumunda, tıpkı ölçüde sulama için tüketilen güç yaklaşık 9 kat artarak yaklaşık 7.5 milyon TL’ye muadil bir elektrik maliyetine ulaşabiliyor. Hususla ilgili açıklamalarda bulunan dağıtım şirketi, Mardin genelinde büyük kısmı kaçak olan yaklaşık 7 bin sulama kuyusunun bulunduğunu açıkladı. Şirket, bu durumun sırf kaçak elektrikle sonlu kalmadığını, birebir vakitte önemli bir ziraî sulama meselesine ve elektrik şebekesi üzerinde ağır bir yüke yol açtığını vurguladı.

Tarımsal sulamada sürdürülebilirliği sağlamak için hem Dicle Elektrik’in hem de bölgedeki üniversitelerin işbirliğiyle yeraltı suyu ve güç tüketimi tahlilleri yapılmaya devam ediyor. Yetkililer, sulama kanallarının bir an evvel devreye alınmasının, çağdaş sulama metotlarının çiftçilere öğretilmesinin ve kaçak elektrik kullanımının önlenmesinin kritik değer taşıdığını vurguluyor. Aksi halde hem su kaynakları hem de çiftçilerin ekonomik gücü hızla tükenecek.