Engelliler Haftası: Eşitlik ve Bağımsızlık İçin Kalıcı Çözümler Gerekli
DR. Öğr. Üyesi Fidan Güneş Gürgör Kılıç, 10-16 Mayıs Engelliler Haftası kapsamında yaptığı açıklamada, engelli bireylerin toplumsal hayata eşit ve bağımsız iştirakini sağlamanın ayrıcalık değil, temel bir insan hakkı olduğunu vurguladı. Dr. Öğr. Üyesi Kılıç, kutlama ve temennilerin ötesine geçerek kalıcı ve bilimsel destekli tahliller üretilmesi gerektiğinin altını çizdi.
Dünya Sıhhat Örgütü bilgilerine nazaran dünya genelinde yaklaşık 1,3 milyar insan engelli bireyin hayatını sürdürdüğünü belirten İstanbul Kültür Üniversitesi Özel Eğitim Kısmı’ndan Dr. Öğr. Üyesi Fidan Güneş Gürgör Kılıç, bu oran hakkında şu yorumlarda bulundu:
“Bu oran dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 16’sına, yani her 6 şahıstan 1’ine karşılık geliyor. CDC’nin 2025 raporuna nazaran sırf Amerika’da 2022 yılında her 31 çocuktan 1’i Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) tanısı aldı. Türkiye’de ise Milli Eğitim Bakanlığı 2023-2024 verilerine göre örgün eğitime devam eden 18 milyon 710 bin 265 öğrenciden 559 bin 725’i özel ihtiyaçlı bireylerden oluşuyor. Lakin ülke genelindeki toplam engelli birey sayısına dair aktüel bir bilgi bulunmuyor. Farklı kaynaklara nazaran bu sayı 5 ile 10 milyon ortasında değişiyor.”
Dr. Öğr. Üyesi Kılıç, özel ihtiyaçlı bireyler için erken teşhisin ve bilimsel destekli ağır özel eğitim hizmetlerinin hayati kıymet taşıdığını lisana getirdi. Eğitim süreçlerinde özel eğitim öğretmeni olmayan bireylerin görevlendirilmesinin önemli bir sorun olduğuna dikkat çeken Dr. Öğr. Üyesi Kılıç şunları söyledi:
“Saatlik eğitim almış yahut yalnızca sertifika sahibi şahısların özel eğitim sürecinde vazife alması, bu hizmetin niteliğini düşürmektedir. Bu alan sırf özel eğitim öğretmenlerinin uzmanlığıyla yürütülmelidir.”
Özel ihtiyaçlı bireylerin okul öncesinden başlayarak eğitim ve iş hayatına kadar olan tüm geçiş süreçlerinin planlanmasının kritik olduğunu söz eden Dr. Öğr. Üyesi Kılıç, Türkiye’de bu mevzuda yasal düzenlemelerin yetersizliğine şu sözlerle işaret etti:
“Bu süreçlerin bütüncül biçimde planlanmaması, bireylerin bağımsız yaşama ve topluma ahenk sağlamasını zorlaştırıyor. Eğitimden istihdama kadar olan her basamakta dayanaklı ve sürdürülebilir tahlillere gereksinim var.”
Engelli bireylerin büyük kısmının işgücünün dışında kaldığını söz eden Dr. Öğr. Üyesi Kılıç, çalışanların ise ekseriyetle süreksiz, vasıfsız işlerde yer aldığını belirtti. Bayanların bu bahiste daha da dezavantajlı olduğuna dikkat çeken Dr.Öğr.Üyesi Kılıç, takviyeli istihdam modelinin kıymetini şöyle kıymetlendirdi:
“Bireylerin özelliklerine ve ihtiyaçlarına uygun, toplum temelli istihdam takviyelerinin sunulması kuraldır. Lakin bu sayede sürdürülebilir istihdam mümkün hale gelir.”
‘ENGELLİLER HAFTASI KUTLAMANIN ÖTESİNE GEÇMELİ’
Dr. Öğr. Üyesi Kılıç, Engelliler Haftası’nın sadece bir farkındalık haftası olarak değil, sistematik dönüşüm daveti olarak kıymetlendirilmesi gerektiğini söyleyerek şu biçimde tamamladı:
“Anne ve babaların en büyük korkusu ‘Ben öldükten sonra çocuğuma ne olacak?’ sorusudur. Bu kaygının ortadan kalkması için özel eğitim siyasetlerinin güçlendirilmesi, geçiş hizmetlerinin planlanması ve istihdam takviyelerinin artırılması gereklidir. Engelli bireyler toplumda pasif bir obje değil, yaşamın öznesidir.”
