Tohum Üretimi Arttı, Meyve Fidanı Düşüşte
Türkiye Tohumcular Birliği (TÜRKTOB), geçen yıl sonu prestijiyle tohumluk üretiminin 2023’e 3 bin 18 ton artarak 1 milyon 303 bin 38 tona çıktığını ve meyve fidanı üretiminin ise yaklaşık 10,7 milyon düşüşle 101 milyon 574 bine gerilediğini bildirdi.
TÜRKTOB’un hazırladığı “2025 Tohumculuk Bölüm Raporu”ndan alınan bilgiye nazaran, 2025 yılı ocak ayı prestijiyle birliğe bağlı alt birliklerin toplam üye sayısı 82 bin 937’ye ulaştı.
Tescil ettirilen ve üretim müsaadesi alınan çeşit sayısı, tarla bitkilerinde 3 bin 839, sebzelerde 4 bin 121, meyve ve asmada bin 677 çeşit olmak üzere 9 bin 637’ye çıktı.
Tarla bitkilerinde 669, sebzelerde 761, meyve ve asmada 16 olmak üzere bin 446 üretim müsaadeli çeşit bulunan Türkiye’de tohumluk üretim ölçüleri da arttı.
Geçen yıl sonu prestijiyle tohumluk üretimi 2023’e 3 bin 18 ton artarak 1 milyon 303 bin 38 tona çıktı. Meyve fidanı üretimi ise yaklaşık 10,7 milyon düşüşle 101 milyon 574 bine geriledi.
Asma fidanı üretimi 1,6 milyon adet artışla 5,4 milyona, çilek fidesi üretimi 3,6 milyon adet yükselişle 78,6 milyona, süs bitkisi ise 220 milyon adet artarak 2,32 milyar adete ulaştı. 2023’e nazaran fazla değişkinlik göstermeyen zerzevat fidesi üretimi de yaklaşık 6 milyar adet olarak gerçekleşti.
Üretim ölçülerindeki bu olumlu gelişmeler ticarete de yansıdı ve 2024 yılında 853 milyon dolarlık bir dış ticaret hacmi oluştu.
İthalat ile ihracat ortasındaki istikrar süratle ihracat lehine gelişmesini sürdürdü. 2018 yılında bölüm birinci kere ithalattan daha fazla ihracat yaparken, oran yüzde 108 oldu. 2024 yılında ise ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 134 olarak gerçekleşti.
Bütün bu gelişmelere karşın kesim; şimdiye kadar olduğu üzere bundan sonra da birtakım alanlarda yapılması gereken birtakım mevzuat düzenlemelerine, yeni desteklemelere ve birtakım sorunların çözülmesine gereksinim duyuyor.
5174 Sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu’nda değişiklik yapılarak sertifikalı tohumlukların borsa tescilinde ticaret borsası kesintisi yapılmaması kesim için değerli bir takviye olacağı vurgulanıyor.
5746 Sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun’da, “Tohumculuk dalı için firmanın ülke içerisindeki AR-GE merkezlerinin toplamında istihdam edilecek en az tam vakit eş bedel AR-GE çalışanı sayısı beş olarak belirlenmiştir.” formunda değişiklik yapılması da isteniyor.
Bahçe bitkileri kesiminin ülkemiz için kıymetli bir ekonomik potansiyele sahip olması ve sertifikalı fidan üretiminin kâfi olmaması nedeniyle, yerli bölümün faaliyetine devam edebilmesi ve sertifikalı fidan üretimi için gerekli yatırımı yapabilecek sermayeye ulaşabilmesi için, standart fidan üretimi de dahil; tüm sertifikalı fidan üretiminin, malzeme üretimlerinin ve üreticilerinin desteklenmesinin yararlı olacağı belirtiliyor.
Fide dalının, potansiyelinin şimdi yüzde 25’ini karşılar durumda olduğuna dikkat çekilen raporda, şunlar kaydedildi:
“Hızla gelişen fide üretimi faaliyetlerinin ve bilhassa yatırımı çok yüksek olan aşılı fide üreticilerinin desteklenmesine muhtaçlık vardır. Süs bitkileri üreticilerinin desteklenmesi hem üretimin kayıt altına alınması hem de dalın ihracat ölçüsünün arttırılması açısından değerlidir. Âlâ bir dağıtım sisteminin oluşturulabilmesi açısından tohum dağıtıcılarının KOBİ dayanaklarından istifade etmesi ve kümeleşme oluşturanlara tohumluk ambarı yapılmasında uygun kaidelerde kredi yahut hibe verilmesi sağlanmalıdır. Sertifikalı tohum yetiştiriciliği önemli bilgiye sahip olmayı gerektiren bir iştir. Bu nedenle tohum yetiştiricileri makul müddet bitki kümesi bazında eğitilmeli ve yalnızca sertifika dokümanı olan tohum yetiştiricileri desteklenmelidir. Desteklemeler sayesinde tohum yetiştiriciliği cazip hale geleceği için yetiştirici sayısında değişkenlik azalacak, münasebetiyle bu kitle için hizmet sağlamak kolaylaşacak, bu biçimde tohumluk üretiminin artması sağlanacaktır. Bölümün, bu finans ve desteklenme gereksinimlerinin yanında çözülmesi gereken öteki kimi sorunları bulunmaktadır.” – BURSA
