Osman Cemal Kaygılı ile İstanbul’un köşe bucağına yolculuklar

İstanbul’un demografik demografisi, çok kültürlü katmanlarını, geleneklerini, kenar semtlerini, mahallelerini, cümbüş hayatlarını, farklı tiplerini, semt alanlarını gösteren yazı dizi fotoğrafları ve karikatürleriyle de değer taşıyor.

Cumhuriyet ve Yeni Gün gazetesi foto muhabirleri Namık Görgüç ve Cemal Göral tarafından çekilen fotoğraflar ve bu gazetelerde karikatürist olarak çalışan Ercüment Kalmuk’un resimlediği portreler de yazı dizisine başka bir lezzet katıyor.

Bu kitapta birinci kere yayımlanacak fotoğraf ve karikatürler anlatılacak semtler ve insanların okuyucusunun zihninde canlandırılmasına yardımcı olacak.

Roman, kıssa, oyun, kelamlık ve araştırma-inceleme çeşitlerinde yapıtlarla tanınan muharrir Osman Cemal Telaşlı, bu sorulardan yola çıkan vaktin Yeni Gün gazetesi okurlarını kent köşe bucağına davet etmişti. Fotoğraf tarihi ve koleksiyoner Cengiz Kahraman 1931-1932 yıllarında yayınlanan İstanbul’un Köşe Bucağı yazı dizisini kayıt ederek günümüz okurlarıyla buluşturdu.

Cengiz Kahraman kitabı şöyle anlatıyor;

“ÇOK BAŞKA BİR KIYMET TAŞIYOR”

“İstanbul’un Köşe Bucağı’ yazı dizisi 1931-1932 yılları ortasında kentin demografik gösterdiği, çok kültürlü katmanlarını, geleneklerini, kenar semtlerini, mahallelerini, cümbüş hayatlarını, enteresan tiplerini, semt alanlarını anlatmanın yanı sıra fotoğrafları ve karikatürleriyle de farklı bir değer taşıyor.”

Sayfa: 384

Kitaptan alıntılarla devam edelim;

“İstanbul’da, şimdi nasıl bir yer olduğunu, orada nasıl bir hayatın geçtiğini bilmediğimiz o denli semtler vardır ki pek çoklarımız buraların bir kısmını kere bir ilan yoluyla lakin gazete sütunlarında görürüz. Mesela Beyoğlu’nu çabucak herkes bilir; lakin bu herkesin yüzde kaçı Kalyoncu’daki bir akşam görünümünü, Dolapderesi’ndeki bir gece âlemini görmüş, seyretmiş, oralardaki maruf çeşitlerini tanımıştır?

Gene mesela Kasımpaşa’nın sesini duymayan o koskoca, gepgeniş maruf semti uzaktan görmen yoktur; lakin asıl Kasımpaşalılardan öteki oradaki hayatı, oradaki yaşayışı, oradaki çarşı, pazar âlemini, oradaki cümbüş yerlerini kim bilir?

Keza, Beşiktaş, Üsküdar, Beykoz, Yedikule der geçeriz; fakat içimizden kaç kişi buraların gerçek bir tablosunu bütün çizgileri bütün renkler ile gözüyle hakkıyla canlandırabilir mi?”

“SALINCAKTA AÇILAN YENİ KIZ KULESİ”

“Salacak’ta yeni açılan Kız Kulesi Parkı’nın en güzel yeri yukardaki yükselen setlerin ömrü bir yandan Darüttalim’i dinlerken bir yılda beş, yirmi metre derinlikte yüzenleri ve kumlukta yan yatmış bedenlerini kum kebabı yapanları izleyecek olacaktır. Evet, olacaktır ancak, bu para kıtlığında Fiyatlar da ucuz olursa olsun her şey tadı var, ya da başka birtakım yerler üzere burada da kullanılabilir bat, mekulat ve denize girmek için maddei melbusat filan filan sıcak pak herkes yerden uzaktan vapurdan seyretmekle iktifa eder. Hatta Ticaret-i Bahriye Müdürü Muavini Müfit Necdet Bey bu hususu şöyle anlatıyor. Şayet bulursanız ucuz olursa ben bu yaz daima buradayım. Vakıa boyunca bilmem lakin denizde sırtüstü yatıp uyumasını da bilmez değilim…”

Osman Cemal Kaygılı

OSMAN CEMAL DERTLİ HAKKINDA

Osman Cemal korkulu, 22 Eylül 1306 4 Eylül 1890) tarihinde İstanbul’da Eğrikapı semtinin yurt dışı Yenimahalle’de doğdu. Babasının geçimini bakkallıkla sağlayan Mehmet Mustafa Efendi , Annesi mesken hanımı Gülfet Hanımdır. Osman Cemal 1900 yılında İlkokulu Kasımpaşa Cezri Kasımpaşa İlkokulunu bitirdikten sonra aile Eyüp Otakçılar’daki Paşmakkapı çayırı yakınına taşındı.

Eğrikapı Merkez Rüştiyesi’ni bitirdikten sonra eğitimini Menşe-i Küttab Askeriye’yi (katip evrakı gayesiyle 1876’da açılan askeri katip okulu) bitirdikten sonra Erkan-ı Harbiye-i Umumiye’de (Genel Kurmay Başkanlığı) katip olarak çalışmaya başladı. Şimdi 27 yıl boyunca Menemen’de 27. Fırka İdari katibi olarak çalışırken ağır bir emeklilik yaşadı ve malulen emekli oldu. Eyüp Otakçılar’daki baba konutunda geri dönen Osman Cemal burada babasının yaptığı sütçülük yardımı yaptı.

SÜRGÜN EDİLDİ…

Bu iş ona nazaran değildi ve çeşitli mecmua ve gazetelere hayatlarını kazanmaya karar verdi. Birinci romanı 1910 yılında Baha Tevfik tarafından yayınlanan Eşek isimli mizah mecmuasında çıktı. Daha sonra Karagöz ve Şebab mecmualarında yazılarını yayınladı.

İkinci Meşrutiyetten sonraki yıllarda İttihat ve Terakki Cemiyetine üye oldu.1912 yılında Tepebaşı Tiyatrosu’ndaki bir şovdaki imalinden ve Mahmut Şevket Paşa’ya düzenlenen suikasta isminin karışmasından ötürü Refik Halit Karay ve Refi Cevat Ulunay üzere muharrirlerin da bulunduğu bir çok aydınla bir arada Sinop’a sürgün edildi.

YAZDIĞI OYUNLAR TİYATROYA TAŞINDI

1914 yılında ortaya çıkan genel olay sonrasında İstanbul’a geri döndü. Osman Cemal tiyatrosu ve orta oyununa meraklıydı ve bu ilgi sahneye erişimi, orta oyunun guruplarında kısa periyodik çalışmasını sağladı. 1910 yılında perdelik revü ileriki yıllarda Ferah Tiyatrosu’nda Muhsin Ertuğrul tarafından sahneye konuldu.

1923 yılından bu yana çeşitli okullarda Türkçe öğretmenliği yaptı. 1920 yılında Ercüment Ekrem (Talu) ve Aka Gündüz tarafından yayınlanan Alay ismindeki mizah mecmuasında yazılan yazılarla tanınmaya ve matbuat dünyasında kendine bir yer edinmeye başladı. Daha sonra Karagöz, Şebap, Şeytan, Aydede, Akbaba, Güleryüz üzere periyodun tanınan mizah mecmualarında yazıldı.

OSMAN CEMAL KORKULU ÖLDÜ

Osman Cemal Sabah,İkdam, Payitaht, Alemdar, Akşam, Yeni Gün, Son Telgraf, Son Saat, Son Posta, Haber, Hakikat, Açık Kelam üzere günlük gazetelerde yaşayanların hayatlarıyla kalemiyle kazandı. Şamcılar, Aygır Fatma, Kovuk Palas’ın Esrarı, Bekri Mustafa, Çingeneler romanları ve Argo Lügati ismli sözlüğü çeşitli gazetelerde tefrika sonrası kitap olarak yayınlandı.

1923 -1938 yılları ortasında yayımlanan 10 adet hikâye kitabı, tiyatro oyunları bulunmaktadır. Halkbilim alanına katkı sağlayan Semai Kahveleri ve Meydan Şairleri1937 yılında yayınlandı.

İstanbul’un hayatını, kenar semtlerini, farklı kişiliklerini lezzetli bir üslupla anlatan Osman Cemal Telaşlı şimdi 54 yaşadı 9 Ocak 1945’te İstanbul’da öldü.