Abby’nin Estetik Yolculuğu
Abby Vu birinci sefer estetik ameliyat olduğunda şimdi 14 yaşındaydı.
Bir hastalık nedeniyle hormon tedavisi gören Abby’nin kilosu iki ay içinde 42 kilogramdan 62’ye çıktı.
Bu değişim drama öğretmeninin de gözünden kaçmamıştı.
Abby o sırada tiyatro imtihanlarına hazırlanıyordu.
“Öğretmenim ‘Sen bizim yıldızımızdın fakat artık çok şişmansın. Ya pes et ya da süratle kilo ver’ dedi” diye hatırlıyor.
Bunun üzerine Abby’nin annesi devreye girmiş ve onu göbeğindeki ve bacaklarındaki yağları aldırmak için liposuction (ameliyatla yağ aldırma) operasyonuna götürmüştü.
Abby klinikte, üzerinde hastane önlüğüyle kaygılı bir formda ameliyatı beklerken annesinin “Sadece yürekli ol ve içeri gir. Dışarı çıktığında güzelleşeceksin” dediğini hatırlıyor.
Ameliyat travmatikti. Abby’ye yalnızca kısmi anestezi uygulanmış ve ameliyat boyunca şuuru açık kalmıştı.
“Vücudumdan ne kadar yağ çekildiğini ve ne kadar kan kaybettiğimi görebiliyordum” diyor.
Şimdi 35 yaşında olan Abby, yarım milyon dolara mal olan 100’den fazla prosedür geçirdi.
Pekin’in merkezinde bir hoşluk kliniğinin ortağı ve Çin’in plastik cerrahi patlamasının en tanınmış yüzlerinden biri oldu.
Ancak ameliyatların fizikî bir bedeli vardı.
Pekin’deki lüks dubleks dairesinde bir aynanın önünde, son yüz inceltme enjeksiyonundan kaynaklanan morluklara yavaşça kapatıcı sürüyor.
Geçirdiği üç çene küçültme ameliyatında çok fazla kemik törpülenmesinden sonra yüzünün “daha sıkı ve daha az tombul” görünmesine yardımcı olmak için her ay geçirdiği bir prosedür bu.
Ancak ameliyatlardan pişman olmadığını söylüyor ve annesinin yıllar evvel gerçek kararı verdiğine inanıyor:
“Ameliyat işe yaradı. Günden güne kendime daha çok güvenir ve daha memnun hisseder oldum. Annemin hakikat kararı verdiğini düşünüyorum.”
Bir vakitler tabu olarak görülen plastik cerrahi, Çin’de son 20 yılda artan gelirler ve büyük ölçüde toplumsal medya tarafından yönlendirilen toplumsal tavırlardaki değişimlerle popülerlik kazandı.
Her yıl 20 milyon civarında Çinli kozmetik prosedürler için ödeme yapıyor.
Ameliyat olmak isteyenlerin büyük çoğunluğunu genç bayanlar oluşturuyor.
Hastaların yüzde sekseni bayan ve ameliyat olan bireylerin ortalama yaşı 25.
Çin kültüründe bilhassa bayanlar için dış görünüş her vakit kıymetliydi. Ancak ülkedeki hoşluk standartları vakitle değişiyor.
Yıllar boyunca en çok aranan özellikler Batı ülküleri, anime (çizgi sinema karakterleri) fantezisi ve K-Pop ilhamının bir karışımıydı: Çift göz kapağı, yontulmuş çene sınırı, besbelli burun ve simetrik yüz.
Ancak son vakitlerde, gerçekçi olmayan, çok kadınsı, neredeyse çocuksu bir ülkünün peşinde koşan daha rahatsız edici prosedürler artıyor.
Botoks artık kulakların ardına enjekte edilerek onları öne gerçek eğiyor ve daha küçük, daha şık bir yüz yanılsaması yaratıyor.
Anime kahramanlarının camsı bakışlarından ilham alan alt göz kapağı ameliyatı, temiz ve çocuksu bir görünüm için gözleri genişletiyor.
Üst dudak kısalması, gençliğe işaret ettiği düşünülen dudak ve burun ortasındaki kısmı daraltır.
Ancak bu hoşluğun birden fazla ekran için üretilmiştir. Filtreler ve özel ışıklar altında sonuçlar kusursuz görünebilir.
Gerçek hayatta ise çoklukla tekinsiz bir tesir yaratıyor: Ne tam olarak yetişkin ne de tam olarak çocuk olan bir yüz.
ŞinYang (Yeni Oksijen) ve GıngMey (Daha Güzel) üzere “yüz kusurlarının” algoritma odaklı tahlilini sunduğunu argüman eden kozmetik cerrahi uygulamalarının popülerliği giderek artıyor.
Kullanıcıların yüzlerini tarayıp değerlendirdikten sonra, her operasyondan bir kurul alarak yakındaki kliniklerden ameliyat teklifleri sunuyorlar.
Bu tip hoşluk trendleri, toplumsal medyada ünlüler tarafından paylaşılınca, istek edilen ve olağan kabul edilen şeyleri süratle değiştiriyor.
Çin’in en eski kozmetik cerrahi fenomenlerinden biri olan Abby, ŞinYang uygulamasının birinci kullanıcılarından ve estetik prosedürlerini bugüne kadar büyük toplumsal medya platformlarında paylaştı.
Yine de 100’den fazla prosedür geçirmiş olmasına karşın, ŞinYang’ın “sihirli ayna” özelliğini kullanarak yüzünü taradığında, uygulama hala “kusurlara” işaret ediyor ve önerilen ameliyatların listesi uzuyor.
“Göz torbalarım olduğunu söylüyor. Çene büyütme yaptır diyor fakat ben aslında yaptırdım.”
Abby eğlenmiş görünerek soruyor:
“Burun inceltme mi? Diğer bir burun ameliyatı mı yaptırmalıyım?”
Tipik e-ticaret sitelerinin bilakis, ŞinYang üzere hoşluk uygulamaları tıpkı vakitte bir toplumsal medya fonksiyonu de sunuyor.
Kullanıcılar prosedürler öncesi ve sonrasına dair detaylı günlüklerini paylaşıyor ve çoklukla Abby üzere tanınan kullanıcılardan tavsiyelerini istiyor.
‘Cildimin altında çimento varmış üzere hissediyordum’
Artan talebi karşılamak için Çin genelinde süratle klinikler açılıyor.
Ancak nitelikli pratisyen eksikliği var ve çok sayıda klinik ruhsatsız faaliyet gösteriyor.
Pazarlama araştırma şirketi olan iResearch tarafından hazırlanan bir rapora nazaran, 2019 yılı prestijiyle Çin’de 80 bin yer ruhsatsız kozmetik prosedürler uyguluyor ve 100 bin kozmetik pratisyen kâfi niteliklere sahip olmadan çalışıyor.
Sonuç olarak, Çin kozmetik cerrahi kliniklerinde her gün yüzlerce aksiliklerin meydana geldiği kestirim ediliyor.
Plastik cerrah ve Şanghay’da lisanslı bir estetik cerrahi kliniğinin sahibi olan Dr. Yang Lu, son yıllarda yanlışlı ameliyatların bıraktığı hasarı gidermek için ameliyat olmaya gelenlerin sayısının arttığını söylüyor.
Dr. Yang, “Ruhsatsız yerlere gittikleri için birinci ameliyatları berbat olan birçok hasta gördüm” diyor:
“Bazılarının ameliyatları meskenlerde gerçekleştirilmiş.”
28 yaşındaki Yue Yue, ameliyatı berbat geçen çok sayıda şahıstan biri.
2020 yılında yakın bir arkadaşı tarafından açılan ruhsatsız bir klinikten, yüzün daha dolgun görünmesini sağlamak için tasarlanmış “bebek yüzü kolajen enjeksiyonları” uygulattı.
Ancak dolguları sertleşti.
“Cildimin altında çimento varmış üzere hissediyordum” diyor.
Hasarı gidermek için çaresiz kalan Yue Yue, toplumsal medya aracılığıyla bulduğu tanınmış kliniklere başvurdu lakin tamirler durumu daha da kötüleştirdi.
Bir klinik dolguyu şırınga kullanarak çıkarmayı denedi.
Sertleşmiş gereci çıkarmak yerine, bayanın kendi dokusunu çıkardılar ve cildini gevşetmiş oldular.
Başka bir klinik, altındaki dolguya ulaşmak için kulaklarının yakınındaki deriyi kaldırmayı denedi ve onu iki uzun yara izi ve doğal olmayan bir biçimde sıkı görünen bir yüzle bıraktı:
“Tüm imajım çöktü. Parlaklığımı kaybettim ve bu [Şanghay’daki yabancı bir şirketin insan kaynaklarındaki] işimi de etkiledi.”
Geçen yıl ŞinYang aracılığıyla Dr. Yang’ı buldu ve o vakitten beri, diğer bir klinik tarafından yapılan evvelki bir ameliyat sırasında hasar gören göz kapakları da dahil olmak üzere üç tamir ameliyatı geçirdi.
Dr. Yang’ın ameliyatları gözle görülür güzelleşmeler sağlamış olsa da, yanılgılı prosedürlerden kaynaklanan kimi hasarlar kalıcı olabilir.
“Artık daha hoş olmak istemiyorum. Ameliyattan evvelki halime dönebilseydim çok memnun olurdum” diyor.
‘Kariyerimi mahvetti’
Her yıl Yue Yue üzere on binlerce kişi Çin’deki lisanssız kozmetik kliniklerinin mağduru oluyor.
Ancak birtakım lisanslı klinikler ve nitelikli cerrahlar bile kurallara sıkı sıkıya uymuyor.
2020 yılında aktris Gao Liu’nun burnunun ucunu siyaha döndüren ve burun dokusunun vefatına yol açan yanlışlı burun ameliyatı viral oldu.
“Yüzümün biçimi bozulmuştu ve çok üzgündüm. Oyunculuk mesleğimi mahvetti” diyor.
Ameliyatı She’s Times isimli lisanslı bir Guangzhou kliniğinde, “baş cerrah” ve burun cerrahisi uzmanı olarak tanımlanan Dr. He Ming yapmıştı.
Ancak gerçekte Dr. He, gözetim olmaksızın ameliyatı gerçekleştirecek yeterliliğe sahip değildi ve Guangdong Eyaleti Sıhhat Kurulu’ndan lisanslı plastik cerrah statüsünü almamıştı.
Yetkililer skandaldan kısa bir mühlet sonra kapanan kliniğe para cezası verdi ve Dr. He’yi altı aylığına meslekten men etti.
Ancak, She’s Times’ın resmi olarak feshedilmesinden haftalar evvel, Qingya isimli yeni bir klinik tıpkı adrese kaydolma talebinde bulundu.
BBC Eye, She’s Times ve Qingya ortasında, tıpkı Weibo hesabı ve Dr. He de dahil olmak üzere birkaç işçinin tutulması üzere güçlü irtibatlar buldu.
BBC ayrıyeten, Dr. He’nin 2021’de yaptırıma uğradığı tarihten itibaren beş yıl boyunca bu statü için müracaatta bulunmasının teknik olarak yasaklanmış olmasına karşın, Nisan 2024’te lisanslı plastik cerrah yeterliliğini aldığını öğrendi.
Qingya artık 30 şube açtığını argüman ediyor.
Dr He, Qingya ve Guangdong Eyaleti Sıhhat Komitesi BBC’nin yorum taleplerine cevap vermedi.
İngiltere’deki Çin Büyükelçiliği ise “Çin hükümeti daima olarak işletmelerin ulusal yasalar, yönetmelikler ve ilgili siyaset kararlarıyla sıkı bir ahenk içinde faaliyet göstermelerini istemektedir” açıklamasında bulundu.
Dört yıl ve iki tamir ameliyatının akabinde Gao Liu’nun burnu hala düzgün değil.
“Gerçekten pişmanım. Bunu neden yaptım ki?” diye soruyor.
Çin Merkezi Sıhhat Komitesi son yıllarda lokal sıhhat kuruluşlarına idaha katı düzenlemeler getirdi.
Komisyon, uzmanlıkları dışındaki misyonları yerine getiren, kâfi niteliklere sahip olmayan pratisyenlerin yarattığı sorunu çözmeye çalışsa da bunu başarabilmiş değil.
24 saat içinde iş teklifinden borç ve ameliyata
Günümüzde Çin’de profesyonel muvaffakiyet için uygun görünmek ehemmiyet taşıyor.
Popüler iş bulma platformlarında yapılan süratli bir arama patronların, asıl işle çok az ilgisi olsa bile, roller için fizikî ihtiyaçları listeledikleri birçok örnek ortaya koyuyor.
Bir resepsiyonist konumu adaylardan “en az 160 cm. uzunluğunda ve estetik açıdan hoş” olmalarını isterken, bir idari iş “çekici bir görünüm ve şık bir duruş” talep ediyor.
Ve artık bu baskı, birtakım Çin kliniklerinde savunmasız genç bayanlara iş teklif edildiği, lakin yalnızca patronları tarafından gerçekleştirilen değerli ameliyatlar için ödeme yapmaları halinde iş teklif edileceğinin söylendiği, büyüyen bir aldatmacayla istismar ediliyor.
Da Lan (gerçek ismi değil), Mart 2024’te Çin’in güneybatısındaki Çengdu’da bir klinikte “güzellik danışmanlığı” işi için tanınan bir işe alım internet sitesine başvurdu.
Mülakatın akabinde tıpkı akşam kendisine iş teklifi yapıldı.
Ancak sonraki sabah misyonuna başladığında, müdürü tarafından küçük bir odaya götürüldüğünü, müdürün kendisini baştan aşağı taradığını ve kendisine bir ültimatom verdiğini söylüyor: “Ya kozmetik operasyonlar geçirirsin ya da işini kaybedersin.”
Da Lan karar vermesi için kendisine bir saatten az mühlet tanındığını söylüyor.
Baskı altında, yıllık yüzde 30’dan fazla faizle, yeni rolündeki maaşının üç katından fazlaya denk gelen 13 bin yuan (68 bin TL) fiyat ödeyerek çift göz kapağı ameliyatı olmayı kabul etti.
Personelin telefonunu aldığını ve gelir bilgilerini tahrif ederek kelamda “güzellik kredisi” müracaatında bulunmak için kullandığını söylüyor.
Bir dakika içinde kredi onaylandı.
Öğleye yanlışsız tıbbi testlerden geçiyordu.
Bir saat sonra ameliyat masasındaydı.
İş teklifinden borca ve ameliyata kadar her şey 24 saat içinde olmuştu.
Ameliyat iş bulması için hiçbir işe yaramadı.
Da Lan, müdürünün onu aşağıladığını, herkesin içinde bağırdığını ve küfrettiğini söylüyor.
Sadece birkaç hafta sonra işi bıraktı.
Geriye dönüp baktığında, bu işin hiçbir vakit gerçek olmadığına inanıyor.
“Başından beri ayrılmamı istiyorlardı” diyor.
Orada 10 günden fazla çalışmasına karşın kendisine yalnızca 303 yuan (1.500 TL) ödendi.
Da Lan, arkadaşlarının yardımıyla altı ay sonra ameliyat borcunu ödedi.
BBC Eye onlarca mağdurla konuştu ve Çin’in “kozmetik cerrahi başkenti” olma yolunda ilerleyen Çengdu’da Da Lan’ın da ortalarında bulunduğu üç şahısla görüştü.
Bazıları yıllardır çok daha büyük borçlar altında sıkışıp kalmış durumda.
Da Lan’ın kendisini dolandırdığını söylediği klinik daha evvel öteki mezunlar tarafından rapor edilmiş ve mahallî medya tarafından ifşa edilmişti, fakat hala açık ve tıpkı rol için işe alım yapmaya devam ediyor.
Bu dolandırıcılık klinik işleriyle hudutlu değil – başka bölümlerde de görülüyor.
Bazı canlı yayın şirketleri, genç bayanları ameliyat için kredi almaya zorlayarak toplumsal medya fenomenliği vadediyor.
Ancak perde gerisinde, bu firmaların kliniklerle çoklukla açıklanmayan mutabakatları var: Ameliyat masasına gönderdikleri her müracaattan bir hisse alıyorlar.
Abby, Pekin’de selfie çekmek için eksiksiz bir ortam olan bohem bir kafede arkadaşlarıyla kahve içmek için buluşuyor.
Üçlü, pozlarını ayarlıyor ve kirpikleri uzatıp elmacık kemiklerini yine şekillendirerek yüzlerini detaylı bir halde düzenliyorlar.
Yüz sınırlarında en çok neyi beğendikleri sorulduğunda, değiştirmeyi düşünmeyecekleri tek bir modülün ismini vermekte zorlandıklarını fark ediyorum.
Konuşma çene implantlarından üst dudak kısaltma ve burun ameliyatlarına geçiyor.
Abby yeni bir burun estetiği yaptırmayı düşündüğünü söylüyor.
Son operasyonunu altı yıl evvel yaptırmış lakin cerrahlar ameliyat yapmakta zorlanıyormuş:
“Bu kadar çok süreçten sonra cildim eskisi kadar esnek değil.
Doktorların üzerinde çalışacakları fazla bir gereç yok.
“Onlara fakat bir yeleğe yetecek kadar kumaş verip bir gelinlik bekleyemezsiniz.”
Bu metafor havada asılı kalarak tüm operasyonların yarattığı tahribatı vurguluyor.
Ancak her şeye karşın Abby’nin durmak üzere bir planı yok:
“Daha hoş olma seyahatimi asla durduracağımı sanmıyorum” diyor.
