Anayasa Mahkemesi, Otizmli Çocuk İçin Eğitim Hakkının İhlaline Karar Verdi
(ANKARA) – Anayasa Mahkemesi, otizmli çocuğunun kâfi eğitim alamadığı gerekçesiyle bir babanın yaptığı müracaatta, eğitim hakkının ihlal edildiğine karar verdi.
Yüksek Mahkemenin Resmi Gazete’de yayımlanan kararına nazaran, daha evvel otizm tanısı konulmuş lise çağındaki çocuğunu, 2012 eğitim-öğretim yılının başında bir eğitim ve uygulama okulunda otizmli bireyler için açılan sınıfa kaydettirdi.
Eğitim devri başladıktan sonra sınıf öğretmenin uzun müddetli rapor alması üzerine bu sınıf, süreksiz olarak kapatıldı. Bunun üzerine kaydı silinerek rehberlik merkezine yönlendirilen çocuk, bu rehabilitasyon merkezinde eğitim görmeye başladı ve 2012 eğitim-öğretim yılını bu merkezde eğitim alarak tamamladı.
Yetersiz eğitimin çocuğun durumunda gerilemeye yol açtığını belirtildi
Başvurucu, rehabilitasyon merkezinde verilen eğitimin gerek saat gerekse de içerik bakımından yetersiz olduğunu, yetersiz eğitimin çocuğun durumunda gerilemeye, bu gerilemenin de ailede önemli kedere yol açtığını belirterek 17 Eylül 2013 tarihinde manevi tazminat davası açtı. 2013 eğitim-öğretim yılı başında otizmli bireyler için açılan sınıfın yine faaliyete geçmesi üzerine okul, tekrar kayıt yaptırabileceği yolunda müracaatçıya bildirimde bulundu. Bu bildirim üzerine müracaatçının çocuğu 2013 eğitim-öğretim yılının ikinci periyodunda okula yine kayıt olarak eğitim görmeye başladı.
İdare Mahkemesi davayı reddetti
İdare Mahkemesi, manevi tazminat davasını reddetti. Müracaatçının çocuğunun rehabilitasyon merkezinde 7 Eylül 2012-30 Ocak 2014 tarihlerinde eğitim gördüğünü, müracaatçının bu eğitim için rastgele bir harcama yapmadığını, eğitim masraflarının Ulusal Eğitim Bakanlığınca karşılandığını belirten Yönetim Mahkemesi, çocuğun 2012-2013 eğitim-öğretim yılında eğitim almaması üzere bir durumun kelam konusu olmadığını, bu süreçte müracaatçının nasıl bir manevi ziyana uğradığını somut olarak ortaya koymadığını, uygulamanın yalnızca müracaatçının çocuğuna yönelik olmadığını tabir etti.
İdare Mahkemesi kararının temyiz edilmesi üzerine, Danıştaya gelen ret kararı, Danıştay’ın temyiz ve karar düzeltme incelemelerinden geçerek katılaştı.
Mahkemelerden sonuç alamayan baba, Anayasa Mahkemesine kişisel müracaatta bulunarak, otizmli bireyin kâfi eğitim görememesinden doğan manevi zararın karşılanmaması nedeniyle eğitim hakkının ihlal edildiğini öne sürdü.
AYM ihlal ve yine yargılama kararı verdi
Anayasa Mahkemesi, müracaatçının eğitim hakkının ihlal edildiğine, kararın bir örneğinin eğitim hakkı ihlalinin sonuçlarının ortadan kaldırılması için yine yargılama yapılmak üzere Samsun 1. Yönetim Mahkemesine gönderilmesine karar verdi.
Yüksek Mahkemenin münasebetinde, somut olayda müracaatçının çocuğunun belli bir müddet okulda eğitim görememesinin nedeninin, otizmli bireyler için açılan sınıfın sonradan ortaya çıkan bir nedenle kapatılması olduğu belirtildi.
“Çocuk üzerinde olumsuz bir tesirinin olup olmadığını belirlenmeden karar verilemez”
Çocuk için verilmesi planlanan eğitimin, okul çatısı altında örgün eğitim olduğu, çocuğun bir sonraki yıl okulda eğitim görmeye devam etmesinin de bu bulguyu desteklediği aktarılan münasebette, şu tespitler yapıldı:
“Sonuç olarak çocuk, bir yılı aşkın bir mühlet yönetimden kaynaklanan bir nedenle kendisi için planlananın dışında bir eğitime tabi tutulmuştur. Müracaatçı da bu kapsamda verilen eğitimin yetersizliğinin çocuğun durumunda gerilemeye yol açtığından yakınmaktadır. Eldeki uyuşmazlıkta birinci yapılması gereken; müracaatçının çocuğuna idarece verilmesi planlanan eğitim ile verilen eğitim ortasında nicelik ve nitelik olarak bir fark olup olmadığını tespit etmek, bir farklılığın tespit edilmesi halinde ikinci basamak olarak bunun çocuk üzerinde olumsuz bir tesirinin olup olmadığını belirlemektir. Bu konular tespit edilmeden manevi bir zararın doğmadığını söylemek hayli güçtür.
Ancak Mahkemece bu konulara ait rastgele bir kıymetlendirme yapılmadığı görülmüştür. Bu bağlamda mahkemelerce birinci olarak şahısların savunulabilir nitelikteki argümanlarının kıymetlendirilmesi, yapılan değerlendirmede talep edilen şeyin şartlarının oluşmadığı sonucuna ulaşılması durumunda ise bu durumun ilgili ve kâfi münasebetlerle açıklanması gerekir. Fakat somut olayda Mahkemece müracaatçının manevi tazminat talebi reddedilirken buna ait bir kıymetlendirme yapılmadığından, ilgili ve kâfi bir münasebetin sunulmadığı sonucuna ulaşılmıştır.”
