BETAM: Konutta balon sıkı para politikası ile söndü
Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi, Betam, Dr. Gökhan Güneş tarafından hazırlanan “Türkiye’de konutta fiyat balonları” başlıklı araştırma notunu yayımladı.
Bu araştırmada Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) 2010 Ocak-2025 Mart ortasında bölge seviyesinde yayınladığı konut fiyat endekslerini enflasyondan arındırarak incelendi.
Analiz, pandemi sonrasında ülkenin her bölgesinde konut balonu oluştuğunu ve bu balonların kıymetli bir kısmının sıkı para siyaseti ile sönmeye başladığını gösterdi.
Raporda, “TCMB’nin takip ettiği 19 bölgenin datalarına nazaran yalnızca Erzurum, Erzincan, Bayburt, Ağrı, Kars, Iğdır ve Ardahan (TRA) içeren ve Malatya, Elâzığ, Bingöl, Tunceli, Van, Muş, Bitlis ve Hakkâri (TRB) içeren bölgelerde konut balonunun devam ettiği, öteki bölgelerde ve ülke genelinde ise konut balonlarının söndüğü söylenebilir” tabirleri yer aldı.
Veriler bölgeler incelendiğinde 2010 Ocak-2025 Mart ortasında toplamda 23 kere balon oluştuğunu ortaya koydu. Tahlil edilen devirdeki balon sayıları incelendiğinde en fazla balonun üç defa olmak üzere İstanbul’da olduğunu gösterdi. Edirne, Kırklareli ve Tekirdağ, Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye bölgelerinde iki sefer balon görülürken başka bölgelerde birer adet konut balonu gözlemlendi.
Pandemiden sonra bütün bölgelerde balon oluştu
Pandemiden sonra bütün bölgelerde ve ülke genelinde balon oluştuğu görüldü. Bu periyotta konut balonları farklı vakitlerde ortaya çıktı ve söndü. En erken balonlar 2021 Nisan’da Antalya, Burdur ve Isparta bölgesi ve Gaziantep, Adıyaman, Kilis, Şanlıurfa, Diyarbakır, Mardin, Batman, Şırnak, Siirt bölgesindeortaya çıkmıştır. Balonlar en erken 2023 Ağustos’ta İstanbul, Bolu, Kocaeli, Sakarya, Yalova ve Düzce bölgesi (TR42) ve Adana ve Mersin bölgesinde (TR62) söndü.
En büyük balon Adana ve Mersin’de görüldü
En büyük beş konut balonu sırasıyla 2021 Ağustos-2023 Ağustos ortasında yüzde 112,7 ile Adana ve Mersin’de, 2021 Kasım-2023 Kasım ortasında yüzzde 111,8 ile Ankara’da, 2021 Haziran-2024 Ocak ortasında yüzde 110,4 ile Aydın, Denizli ve Muğla’da, 2021 Eylül-2024 Temmuz ortasında yüzde 105,3 Konya ve Karaman’da ve 2022 Şubat-2024 Ocak ortasında yüzde 100,2 ile Edirne, Kırklareli ve Tekirdağ’da görüldü.
Analizde sonuç olarak, “2010 Ocak-2025 Mart ortasındaki gerçek konut fiyatlarını inceleyen bu araştırma notu pandemiden sonra ülkemizin tüm bölgelerinde konut balonlarının oluştuğunu göstermektedir. Bu balonların takibi iktisadi siyaset tasarlamak için kritik bir kıymete sahiptir. Araştırma notundaki tahlil konut balonlarının oluşmasını engellemede ya da oluşan balonların sönmesinde faiz siyasetinin tesirli olabileceğini ima etmektedir.
TCMB’nin sıkı para siyaseti uygulamaya başlamasıyla konut balonlarının sönmeye başladığını görülebilir. Ülke genelindeki konut balonu 2023 Mayıs ayında zirve noktasına ulaşmıştır. Bölge bazındaki değerlendirmeye nazaran 2020 ve sonrasında oluşan 21 konut balonunu değerlendirildiğinde bunların 14 adedinin 2023 Mayıs yahut Haziran’da zirve noktasına ulaştığı ve sönmeye başladığı görülebilir. Bu müşahede faiz siyasetinin konut balonlarını engelleme konusunda ne kadar tesirli olabileceğini göstermektedir” değerlendirmesi yapıldı.
