Bilim insanları uzayda tek başına dolaşan ilk kara deliği buldu
Evrenin gizemlerini aralamaya devam eden gök bilimciler, Samanyolu Galaksisi’nde tek başına dolaşan bir kara deliğin varlığını gibisi görülmemiş bir keşifle doğruladılar.
Bu fevkalâde bulgu, Albert Einstein’ın genel görelilik teorisinin öngördüğü kütle çekimsel merceklenme olayı sayesinde mümkün oldu.
Bu olayda, kara delik üzere ağır bir cismin kütle çekimi, ardındaki yıldızlardan gelen ışığı bükerek bir mercek tesiri yaratıyor.
Yeni tanımlanan bu yalnız kara delik, Yay takımyıldızı tarafında, Dünya’dan yaklaşık 4 bin 958 ışık yılı uzaklıkta yer alıyor. Gök bilimciler, kütlesinin Güneş’in kütlesinin yaklaşık yedi katı olduğunu hesapladılar.
YALNIZ KARA DELİK NASIL TESPİT EDİLDİ
Kara deliklerin birçok, ekseriyetle eşlik eden bir yıldızla olan etkileşimleri sayesinde tespit edilir. Bu etkileşimler sonucu ortaya çıkan X-ışını emisyonları, yığılma diskleri yahut yörünge hareketleri kara deliklerin varlığına işaret eder.
Ancak yeni keşfedilen bu kara delik, bu çeşit belirtilerin hiçbirini göstermiyordu; etrafında dönen bir yoldaş yıldızı yahut besbelli bir emisyonu yoktu.
Varlığının tek ispatı, uzak yıldızların önünden geçerken uzay-zamanı bükmesi ve bu yıldızların ışığını saptırmasıydı.
Kütle çekimsel merceklenme ismi verilen bu süreç, olağanda görünmez olan kara deliğin varlığını dolaylı yoldan ortaya çıkardı.
KEŞİF SEYAHATİ VE DOĞRULAMA SÜRECİ
Bu yalnız kara deliği bulma ve kimliğini doğrulama süreci hayli uzun ve şiddetli oldu. Olayın birinci ipuçları, 2011 yılında Optik Yerçekimsel Mercek Deneyi (OGLE) ve Astrofizikte Mikromercek Müşahedeleri (MOA) isimli iki farklı gökyüzü tarama projesinin bilgilerinde ortaya çıktı.
Bu birinci tespitin akabinde, yıldız ışığındaki bükülmenin ayrıntılarını ölçmek için Hubble Uzay Teleskobu ile altı yıl boyunca sekiz farklı müşahede yapıldı.
Ayrıca, 16 farklı yer teleskobundan alınan fotometri dataları ve merceklenme olayının tepe yaptığı andaki spektroskopi müşahedeleri de toplandı.
Tüm bu bilgilerin birleştirilmesi, yaklaşık yedi Güneş kütlesinde, yalnız başına dolaşan bir kara delik mümkünlüğünü güçlendirdi.
NÖTRON YILDIZI MI, KARA DELİK Mİ
Ancak bilimsel süreç burada bitmedi. 2022 yılında daha fazla Hubble verisiyle yapılan bir tahlil, gözlemlenen olayın bir nötron yıldızından kaynaklanmış olabileceği ihtimalini öne sürdü. Bu durum, keşfin mutlaklığı konusunda bir kuşku yarattı.
Fakat, nötron yıldızı mümkünlüğünü öne süren takımın de dahil olduğu daha ileri çalışmalar ve tahliller, birinci baştaki kara delik yorumuna daha fazla güvenilirlik kazandırdı.
