Dışişleri Bakan Yardımcısı Yılmaz: “Uluslararası toplum, İsrail’in Gazze’deki saldırganlığını durdurmakta tek kelimeyle başarısız oldu”

Dışişleri Bakan Yardımcısı Nuh Yılmaz, Milletlerarası Adalet Divanı’nda (UAD) İsrail‘in Birleşmiş Milletler (BM) kurumlarına yönelik kısıtlamalarına ait kelamlı beyanında, “Uluslararası toplum, İsrail‘in Gazze‘deki saldırganlığını ve Gazze‘de çoğunluğunu bayan ve çocukların oluşan on binlerce günahsız insanın hayatını kaybetmesini durdurmakta tek sözle başarısız olmuştur” sözlerini kullanarak, ” İsrail‘in insani yardımı engellemesi, kurallara dayalı çok taraflı sistemi tehlikeye atmakta, milletlerarası hukuk nizamının güvenilirliğini sarsmakta” dedi.

Dışişleri Bakan Yardımcısı Nuh Yılmaz, Milletlerarası Adalet Divanı’nda (UAD) İsrail‘in Birleşmiş Milletler (BM) kurumlarına yönelik kısıtlamalarına ait kelamlı beyanda bulundu. Yılmaz, mahkemedeki sunumuna UAD’nin 19 Temmuz 2024 tarihinde İsrail‘in Doğu Kudüs dahil olmak üzere işgal altındaki Filistin topraklarındaki varlığının hukuka alışılmamış olduğu ve İsrail‘in bu yasa dışı işgale bir an evvel son vermekle yükümlü olduğunu belirten bir müracaat görüşü yayınladığını hatırlatarak başladı.

BM Genel Şurası’nın 19 Eylül 2024’te Milletlerarası Adalet Divanı’nın (UAD) müracaat görüşünü onaylayan bir karar kabul ettiğine dikkat çeken Yılmaz, “Bu karar, tüm devletlerin İsrail‘in işgal altındaki Filistin topraklarındaki yasa dışı varlığından doğan durumu hukuken tanımama yükümlülüğü bulunduğunun altını çizer. Ayrıyeten, İsrail‘in yasa dışı varlığını sürdürmesine yardım ve takviye sağlamamaları gerektiğini belirtir” dedi.

” İsrail, bir defa daha barış yerine düşmanlığı tercih etti”

Yılmaz, “Bugün tekrar mahkeme önünde bulunma nedenimiz, İsrail‘in milletlerarası yükümlülüklerini daima ve ağırlaştırarak ihlal etmesidir. Bu durum, Ekim 2023’ten bu yana daha da vahim bir hal almıştır. Gazze‘de sivillere karşı eşi gibisi görülmemiş ölçekte bir savaşla karşı karşıyayız. İsrail‘in saldırganlığı Batı eria ile başta Lübnan ve Suriye olmak üzere komşu ülkelere de sıçramaktadır. Memleketler arası toplum, İsrail‘in Gazze‘deki saldırganlığını ve Gazze‘de çoğunluğunu bayan ve çocukların oluşan on binlerce günahsız insanın hayatını kaybetmesini durdurmakta tek sözle başarısız olmuştur. Başlangıçta, 15 Ocak 2025 tarihli ateşkes, başlangıçta her iki tarafa da beklenen rahatlamayı getirmiştir. İsrailli rehinelerin ve bin 700’den fazla Filistinli mahkumun özgür bırakılması, insani yardımların girişi, yerinden edilen Filistinliler için Gazze‘nin kuzeyine dönüş yollarının yine açılması, Filistinlilerin daha evvel gibisi görülmemiş bu acıların sona ermesi tarafındaki umutlarını canlandırmıştır. Fakat, İsrail‘in ihlalleri üzerine bu mutabakat geçersiz hale gelmiş, İsrail, bir kere daha barış yerine düşmanlığı tercih etmiştir” dedi.

” İsrail, açlığı silah olarak kullanıyor”

Yılmaz, “Bugünkü haliyle İsrail‘in saldırganlığı, Gazze‘nin boşaltılması, Batı Şeria’nın ilhakı, yerleşim yerlerinin genişletilmesi ve Gazze‘deki 2,4 milyon Filistinli mültecinin üçüncü ülkelere sürgünü istikametindeki büyük planlarla durmaksızın devam etmektedir. Gazze halkı tekrar abluka altındadır ve hiçbir insani yardım girişine müsaade verilmemektedir. Hamas’ın rehineleri iade etmesini sağlamak mazeretiyle toplu cezalandırma uygulanmaktadır. İsrail, açlığı silah olarak kullanmaktadır. Tahliye buyruklarıyla dakikalar içinde yüzlerce yerinden edilmiş insan, bir bölgeden başkasına sürgün edilmektedir. İsrail, konutları, hastaneleri, okulları, sığınakları, kampları, güveli bölgeleri ve geriye kalan tüm sivil altyapıyı gaye almaktadır” dedi.

İsrail‘in son olarak 21 Mart’ta Gazze’de tek kanser tedavisi sunan hastane olan Türk-Filistin Dostluk Hastanesi’ni ve bitişiğindeki tıp fakültesini havaya uçurduğunu vurgulayan Yılmaz, ” İsrail‘i durduracak rastgele bir hukukun uygulanmadığı yerde, kaos, anarşi ve Gazze’de soykırıma varan kitlesel katliamlar karar sürmektedir. Derhal milletlerarası müdahale olmadığı takdirde, bunun Batı Şeria’da da tekrarlanması kaçınılmaz görülmektedir” dedi.

BM’ye nazaran Batı Şeria’da, İsrail ordusunun Cenin kampına yönelik operasyonlarının Tulkarm, Parıltı Shams ve El Far’a kamplarına yayılmasının akabinde 50 binden fazla kişinin yerinden edildiğini belirten Yılmaz, “İsrail Savunma Bakanı Israel Katz, ordunun önümüzdeki yıl boyunca bu kamplarda kalacağını ve kamp sakinlerinin geri dönmelerine müsaade verilmeyeceğini açıklamıştır” dedi.

“İsrail’in memleketler arası örgütlerin çalışmalarını kolaylaştırması gerekmektedir”

BM Genel Konseyi’nin, 19 Aralık 2024 tarihinde, BM Kuralı’nın 96. hususu ve UAD Statüsü’nün 65. unsuruna dayanarak, UAD’den istişari görüş bildirmesini talep eden 79/232 sayılı kararı kabul ettiğini hatırlatan Yılmaz, “Bu karar, İsrail’in işgalci bir güç ve bir BM üyesi olarak, BM’nin, ajansları ve organları dahil olmak üzere, öteki memleketler arası örgütlerin ve üçüncü devletlerin işgal altındaki Filistin topraklarındaki varlığı ve faaliyetleri ile ilgili yükümlülüklerini açıklığa kavuşturmak için UAD’den bir müşavere görüşü talep etmiştir. Türkiye, UAD Statüsü’nün 66. hususunun 2. fıkrasına uygun olarak, Divan’ın 27 Şubat 2025 tarihli Kararı uyarınca yazılı bir beyan sunmuştur. Türkiye’nin bu talebe verdiği takviye, İsrail’in milletlerarası yükümlülüklerine bağlı kalmasını sağlama konusundaki kararlılığını vurgulamaktadır. Bu yükümlülüklerin ortasında, işgal altındaki Filistin topraklarındaki Filistinli sivil nüfusun insani yardım, temel gereksinim gereçleri ve temel hizmetlere manisiz erişimine müsaade verme sorumluluğu da yer almaktadır. Ayrıyeten İsrail’in memleketler arası örgütlerin çalışmalarını kolaylaştırması gerekmektedir. BM’nin bir üyesi olarak İsrail, BM Kaidesi’ne uyma ve Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu kararlarını uygulama gerekliliğini de içeren Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu ve BMGK kararları kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirmek için âlâ niyetle hareket etmelidir” dedi.

“İsrail dahil tüm üye devletler, uyuşmazlıkları barışçıl yollarla çözmek ve güç kullanma tehdidinden yahut kullanımından kaçınmakla yükümlüdür”

Türkiye’nin tavrının, BM Kaidesi, milletlerarası insancıl hukuk ve milletlerarası insan hakları hukuku dahil temel memleketler arası hukuk evraklarına dayandığını vurgulayan Yılmaz, “İsrail’in işgal altındaki Filistin topraklarındaki yükümlülükleri değerlendirilirken kimi prensipler özellikle ehemmiyet taşımaktadır. BM Kuralı’nın 2(3) ve 2(4) unsurları uyarınca, İsrail dahil tüm üye devletler, uyuşmazlıkları barışçıl yollarla çözmek ve güç kullanma tehdidinden yahut kullanımından kaçınmakla yükümlüdür. Bu yükümlülükler, memleketler arası normlara uyulması sağlanarak, global barış ve güvenliğin korunmasında BM ile iş birliği yapmayı da kapsamaktadır” dedi.

BM, kuruluşları ve işçisine tanınan ayrıcalıkların ve bağışıklıkların, BM’nin bağımsız ve tarafsız işleyişini sağlamak için elzem olduğunu vurgulayan Yılmaz, “Bunlar, 1946 tarihli Birleşmiş Milletlerin Ayrıcalık ve Muafiyetlerine dair Mukaveleden kaynaklanmaktadır. Türkiye, bilhassa İAFT’deki (İşgal Altındaki Filistin Toprakları) insani operasyonlar bağlamında bu muhafazaların ehemmiyetinin altını çizmektedir. BM kuruluşlarının dokunulmazlığı, Filistinli mültecilere tesirli bir halde yardım edebilmeleri için hayati değer taşımaktadır. İşgal altındaki sivillerin korunmasını ve refahını taahhüt eden 1949 tarihli Dördüncü Cenevre Kontratı, İAFT’deki işgalci güç olan İsrail için bağlayıcıdır. Bu yükümlülükler ortasında, insani yardımın Filistin halkına rastgele bir mahzur olmaksızın ulaşmasını sağlamak, BM’nin, milletlerarası teşkilatların ve yardım sağlayan üçüncü devletlerin varlığına ve çalışmalarına hürmet göstermek ve Filistinlilerin milletlerarası insancıl hukuk ve insan hakları hukuku kapsamındaki haklarını korumak yer almaktadır. Türkiye, İsrail’in bu yükümlülüklere uymasının, bölgede barış ve istikrarın sağlanması için gerekli olduğunu savunmaktadır” dedi.

“İsrail, taahhütlerine rağmen BM Genel Kurulu kararlarını uygulamamış”

BM Genel Kurul’unun 1948’deki 207’nci toplantısı sırasında, dönemin İsrail Dışişleri Bakanı Moshe Sharett’in, İsrail’in BM prensiplerine bağlılığını bir defa daha teyit ederek barış, komşu Arap devletleriyle iş birliğine ve memleketler arası yükümlülüklere bağlılığa vurgu yaptığını hatırlatan Yılmaz, “İsrail, siyasetlerinin BM Kaidesi ve ilgili kararlarla uyumlu olduğu teminatını vermiş, bu da yükümlülüklerini yerine getirmeye istekli ve muktedir, barışsever bir devlet olarak tanınmasını sağlamıştır. Lakin İsrail, taahhütlerine rağmen BM Genel Kurulu kararlarını uygulamamış, BM Genel Heyeti’nin 181 sayılı kararında belirtildiği üzere bir Filistin devletinin kurulmasını engellemiş ve mültecilerin 194 sayılı karar kapsamındaki haklarını reddetmiştir. Bilhassa daha fazla ülke Filistin’i bir devlet olarak tanıdıkça, bu ihlaller, İsrail’in BM yükümlülüklerine riayetine meydan okumaya devam etmektedir” dedi.

BM Kuralı’nın 4(1) hususunun üyelik konusunda beş kaide koştuğunu belirten Yılmaz, “Devlet olmak, barışsever olmak, Kaide’nin yükümlülüklerini kabul etmek, bunları yerine getirme kabiliyetine sahip olmak ve bunu yapmaya istekli olduğunu göstermek. UAD, bir istişari görüşünde, bu kriterleri teyit etmiş ve BM üyeliğinin, Kural’ın prensiplerine daima ahengi gerektirdiğinin altını çizmiştir. Bu yükümlülüklerin yerine getirilmemesi milletlerarası hukuk kapsamında hesap verme yükümlülüğüne yol açabilir” dedi.

“Hem İsrail hem de Filistin’in taraf olduğu Cenevre Kontratları (1949) uyarınca, çatışmalar sırasında sivillerin ve insani yardım çalışanının korunması gerekmektedir”

Birleşmiş Milletler Genel Kurulu ve Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu kararlarının, devletlerin bilhassa çatışma bölgelerindeki BM çalışanını ve tesislerini muhafaza gereksinimine vurgu yaptığına dikkat çeken Yılmaz, “57/337 (2003) sayılı BM Genel Kurulu kararı BM işçisinin güvenliğini teyit ederken, Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu’nun 1502 (2003) sayılı kararı da bu işçiye yönelik akınları milletlerarası hukukun ihlali sayarak kınamıştır. Ayrıyeten, 2286 (2016) sayılı Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu Kararı silahlı çatışmalar sırasında tıbbi işçiye ve tesislere yönelik atakları bilhassa kınamış ve üye devletleri insani yardım aktörlerini müdafaaya çağırmıştır. İlaveten, 1946 tarihli BM Ayrıcalık ve Muafiyetlerine dair Mukavele, BM tesislerinin, arşivlerinin ve varlıklarının dokunulmazlığını açıkça garanti altına almakla örgütün bağımsız olarak faaliyet göstermesini ve vazifesini yerine getirmesini sağlamaktadır” dedi.

“İsrail, 1946 Mukavelesi’nin tarafı olarak bu kararlara riayet etmekle yükümlüdür”

Hem İsrail’in hem de Filistin’in taraf olduğu Cenevre Kontratları uyarınca, çatışmalar sırasında sivillerin ve insani yardım çalışanının korunması gerektiğini vurgulayan Yılmaz, “Ortak Unsur 3, BM işçisi de dahil olmak üzere, faal olarak çatışmalara katılmayanlara insani muamele yapılmasını öngörmektedir. UAD, Cenevre Mukavelelerinin işgal altındaki tüm topraklar için geçerli olduğuna karar vermiş ve İsrail’in bu mukavelelerin İAFT’de hukuken geçerli olmadığı argümanını reddetmiştir. BM Kuralı’nın 104. ve 105. hususları BM’ye tanınan yasal muhafazaları daha da güçlendirmekte, BM’ye hükmî kişilik kazandırmakta ve devlet müdahalesi olmaksızın faaliyet gösterebilmesini sağlamaktadır. İsrail, 1946 Mukavelesi’nin tarafı olarak bu kararlara riayet etmekle yükümlüdür. Ayrıyeten, Kaide’nin 2(5) hususu İsrail’in BM’nin faaliyetlerini engellemek yerine ona takviye olmasını gerektirmektedir. Bu kararları çekincesiz olarak onaylayan İsrail, BM tesislerine, çalışanına ve misyonlarına hürmet göstermekle yasal olarak yükümlüdür. Bu ayrıcalıklar BM’nin vazifesini aktif bir halde yerine getirebilmesini sağlamak için tanınmaktadır. Bu yükümlülüklere karşın İsrail, Doğu Kudüs dahil olmak üzere İAFT’deki BM çalışanının erişimini kısıtlamıştır. İAFT Bağımsız Memleketler arası Soruşturma Komitesi, İsrail’in BM soruşturmalarında iş birliği yapmadığını, yetkililerin ve sıhhat uzmanlarının girişini engellediğini bildirmiştir. İAFT’de insan haklarının durumuna dair Özel Raportör, İsrail’in BM müfettişlerine erişim müsaadesi vermemesinin adaletin engellenmesi manasına gelebileceğini belirtmiştir. İnsan Hakları Yüksek Komiserliği (İHYK) de İsrail’in İAFT’de çalışan milletlerarası çalışana vize vermediğini bildirmiştir” dedi.

UAD’nin, BM dokunulmazlığının ehemmiyetini ve devletlerin BM çalışanına hürmet gösterme ve müdafaa yükümlülüğünü vurgu yaptığı belirten Yılmaz, “BM Hizmetinde Uğranılan Zararın Tazmini hakkındaki 1949 tarihli İstişari Görüş, BM görevlilerine yönelik hücumların örgütün misyonunu engellediğini ve milletlerarası hukukun ihlalini teşkil ettiğini teyit etmiştir. UAD, BM çalışanının maruz kaldığı yaralanmalar için tazminat talep etme hakkını tanımış ve Kural’da açıkça tabir edilmemiş olmasına rağmen BM’nin misyonlarını yerine getirmek için gerekli adımları atmasına müsaade veren ‘zımni yetki ilkesini’ onaylamıştır” dedi.

“Fiilen İAFT’ye girişi yasaklanan BM Genel Sekreteri Antonio Guterres de bulunmaktadır”

İsrail’in 17 Eylül 2024 tarihi prestijiyle milletlerarası STK topluluğunun lider ve çalışanlarına vize vermeyi durdurduğunu hatırlatan Yılmaz, “UNRWA Genel Komiserinin de altını çizdiği üzere, ‘İsrail Hükümeti, insani yardım kuruluşlarının yahut bu savaşın vahşeti ve siviller üzerindeki tesiri hakkında raporlama yapanların temsilciliklerini etaplı olarak kaldırıyor. İnsani yardım gereksinimleri artmaya devam ettikçe, daha az değil daha fazla insani yardım çalışanına muhtaçlık duyuyoruz. Şu anda tam karşıtı oluyor’ aslında bu durum, kimi üst seviye BM yetkililerine Gazze’yi ziyaret etme müsaadesi verilmediği ve Doğu Kudüs de dahil olmak üzere Batı Şeria’ya seyahat etmelerinin engellendiği bir periyotta, milletlerarası medyanın Gazze’den özgürce haber yapmasına yönelik devam eden giriş yasağının akabinde meydana gelmiştir. Bu üst seviye BM yetkilileri ortasında 2 Ekim 2024 tarihinde İsrail tarafından istenmeyen kişi ilan edilen ve ülkeye ve fiilen İAFT’ye girişi yasaklanan BM Genel Sekreteri Antonio Guterres de bulunmaktadır. İsrail Hükümeti’nin 2 Mart 2025 tarihinden itibaren Gazze’ye insani yardım ulaştırılmasını büsbütün durdurma tarafındaki tek taraflı kararı, Gazze’deki tüm sivillere karşı bir cins toplu cezalandırma niteliğindedir. Bu aksiyon, İsrail’in Gazze’deki işgalci güç olarak Dördüncü Cenevre Mukavelesi’nde belirtilen insani yardıma erişimi sağlama yükümlülüklerine alışılmamıştır. Bu toplu cezalandırma siyaseti, 16 Nisan 2025 tarihinde İsrail Savunma Bakanı tarafından yapılan yazılı bir açıklamayla bir sefer daha teyit edilmiş ve kalan rehineleri hür bırakması için Hamas’a baskı yapmak gayesiyle Gazze’ye yönelik yardım yasağının sürdürüleceği bildirilmiştir. Buna ek olarak, birtakım İsrailli bakanlar, rehineler hür bırakılana kadar Gazze’ye yardım yapılmaması istikametindeki sert telaffuzlarını yinelemiştir” dedi.

Yılmaz, İsrail meclisinin 19 Şubat 2025 tarihinde Dernekler Kanunu’nda yapılan değişiklikleri ön okuma sırasında onayladığını belirterek, kelam konusu değişikliğin yabancı kuruluşlardan rastgele bir fon alan ve İsrail devleti tarafından bütçelendirilmeyen kuruluşların, bu tıp bir yabancı kaynaktan alınan her bağış için yüzde 80 oranında vergiye tabi tutulmasını öngördüğünü ve tasarının esasen İAFT’deki Filistinlilere yönelik memleketler arası bağışları kesmeyi amaçladığını tabir etti.

“OCHA’ya nazaran 15 Nisan 2025 prestijiyle 294’ü BM işçisi olmak üzere en az 417 yardım vazifelisi öldürülmüştür”

İsrail’in memleketler arası yükümlülüklerini yerine getirmedeki başarısızlığının UNRWA’yı ve UNRWA’nın Filistinli mültecilere yönelik kamu hizmetlerini uzun müddettir maksat almasıyla aleni halde ortaya çıkardığını belirten Yılmaz, “Ajans, 1949’da BMGK’nın 302(IV) sayılı kararıyla, Doğu Kudüs’ü de kapsayan İAFT de dahil olmak üzere faaliyet gösterdiği bölgelerdeki Filistinli mültecilere temel hizmetler ve insani yardım sağlamakla misyonlu bir alt BM organı olarak kurulmuştur. 1967 çatışmasının akabinde İsrail makamları, Comay-Michelmore muahedesi yoluyla UNRWA’nın bu topraklarda varlığını sürdürmesini resmi olarak talep etmiştir. Kritik insani rolüne karşın UNRWA, faaliyetlerini engelleyen İsrail siyasetleri ve aksiyonları nedeniyle önemli sınamalarla karşı karşıya gelmiştir. Bunlar ortasında UNRWA işçisine yönelik hareket kısıtlamaları, keyfi tutuklamalar, BM tesislerini amaç alan askeri operasyonlar ve Gazze’ye yönelik abluka yer almaktadır. UNRWA, tesislerine ve işçisine yönelik ataklar da dahil olmak üzere, İsrail güçlerinin Ajansın tarafsızlığını ve dokunulmazlığını ihlal ettiği olayları belgelemiştir. Örneğin 2009 yılında İsrail, UNRWA’nın Gazze’deki yerleşkesini bombalayarak insani yardım materyallerini imha etmiştir. 2013 yılında bir UNRWA çalışanı Batı Şeria’da İsrail güçleri tarafından öldürülmüştür. OCHA’ya nazaran 15 Nisan 2025 prestijiyle 294’ü BM çalışanı olmak üzere en az 417 yardım vazifelisi öldürülmüştür” dedi.

“İsrail yasal olarak besin, su ve tıbbi bakıma erişimi sağlamakla yükümlüdür”

İsrail’in 7 Ekim 2023 olaylarından bu yana UNRWA’ya yönelik yaklaşımının BM’nin dokunulmazlık ve ayrıcalıklarına benzerine rastlanılmamış bir atak manasına geldiğini tabir eden Yılmaz, “Gazze ve Batı Şeria’ya yönelik insani yardımı önemli halde kısıtlamaktadır. Ayrıyeten, bu aksiyonlar, işgalci bir gücü sivil halka insani yardım ve temel hizmetleri sağlamakla yükümlü kılan Dördüncü Cenevre Kontratı de dahil olmak üzere, birçok milletlerarası yasal belgeyi ihlal etmektedir. UAD ayrıyeten, Gazze’ye insani yardım girişine İsrail’in müsaade vermesini gerektiren lakin İsrail’in aksiyonlarıyla direkt baltaladığı süreksiz önlemler de almıştır. Gazze’deki duruma ait olarak, İsrail’in yasama faaliyetleri, UAD tarafından Güney Afrika-İsrail davasında (26 Ocak, 28 Mart ve 24 Mayıs 2024) alınan üç süreksiz önlem kararını da ihlal etmektedir. Kelam konusu kararlar, İsrail’den, bilhassa müdafaa altındaki Filistin halkının fizikî olarak yok edilmesine yol açacak şartları oluşturacak hareketlerden vazgeçmesini ve Gazze’ye hür insani yardımı kolaylaştırmasını talep etmiştir. UNRWA’nın Gazze’deki faaliyetlerinin yasaklanması, Ajansın sivil nüfusa insani yardım sağlayan birincil kuruluş statüsü göz önünde bulundurulduğunda, süreksiz önlemlerin ihlali ve müdafaa altındaki bir küme olarak Filistinlilerin potansiyel olarak yok edilmesi manasına gelebilecek bir davranıştır” dedi.

BM Genel Heyeti’nin 76/78 (2021) sayılı ve daha evvelki kararlarında UNRWA tesislerine yönelik hücumların kınandığını hatırlatan Yılmaz, “Güvenlik Kurulu ayrıyeten, İsrail’i milletlerarası hukuka hürmet göstermeye ve insani erişimi sağlamaya çağıran kararlar da almıştır. Ayrıyeten BM Genel Sekreteri, İsrail’in 1946 tarihli Ayrıcalık ve Muafiyetlere dair Genel Mukavele kapsamındaki yükümlülüklerini yinelemiş ve UNRWA faaliyetlerinin müdafaa altına alınması gerektiğini vurgulamıştır. UNRWA faaliyetlerini engellerken İsrail, İAFT’deki 2,4 milyon Filistin mültecisi için rastgele bir alternatif insani sistem sağlamamıştır. Dördüncü Cenevre Mukavelesi’nin 55. hususu uyarınca İsrail yasal olarak besin, su ve tıbbi bakıma erişimi sağlamakla yükümlüdür. Lakin BM İnsan Hakları Kurulu ve Bağımsız Milletlerarası Soruşturma Kurulu üzere memleketler arası kuruluşların raporları, İsrail’in bu yükümlülükleri sistematik olarak ihlal ettiğini belgelemektedir” dedi.

Türkiye-ABD vatandaşı olan Ayşenur Ezgi Eygi’nin işgal altındaki Batı Şeria’da barışçıl protestolar sırasında öldürülmesine değinen Yılmaz, Eygi’nin vefatının İAFT’de insani yardım gönüllülerinin karşı karşıya kaldığı önemli riskleri daha da ön plana çıkardığını açıkladı. Yılmaz, “Bugün, hem Filistinliler hem de İsrailliler için barış ve güvenlik manasına gelen adalet talebimizi lisana getirmek üzere UAD’nin huzurundayız. BMGK tarafından Divan önüne getirilen soruların hudutları içerisinde kalmaya çalışıyoruz. Şubat ayı sonunda yazılı beyanımızın sunulmasından bu yana, İsrail saldırganlığının bir defa daha tırmanmış olması önemli bir kaygı kaynağıdır. UNRWA’ya nazaran, İsrail’in 17-18 Mart 2025 gecesi Gazze’ye düzenlediği hava taarruzlarının akabinde Gazze’deki ateşkesin bozulmasından bu yana, ağır askeri faaliyetler ve taarruzlar devam etmiş, yüzlerce insan ölmüş ve yaralanmış, hastaneler de dahil olmak üzere sivil altyapının sağlam kalan kısmı daha fazla ziyan görmüş ve tahrip edilmiştir. 18 Mart’ta 180’den fazla çocuğun öldürüldüğü bildirilmiş ve UNICEF’e nazaran bu sayı, ‘geçtiğimiz yıl içinde tek bir günde en yüksek çocuk mevti sayısı’ olmuştur” dedi.

“Kritik insani yardım gereçleri süratle tükenmektedir”

İsrail makamlarının yine abluka uyguladığı 2 Mart tarihinden bu yana Gazze Şeridi’ne insani yardım ve gereç girişi yapılamadığını belirten Yılmaz, “Bu abluka, çatışmaların başladığı Ekim 2023’te birinci kere uygulanan toplam abluka müddetini aşarak şu anda 8 haftayı geçmiştir. Sonuç olarak, besin ve tıbbi yardım da dahil olmak üzere kritik insani yardım gereçleri süratle tükenmektedir. UNRWA, Gazze ve işgal altındaki Filistin topraklarındaki faaliyetlerini tam olarak sürdürebilmiş olsaydı, İsrail’in, bilhassa çocuklar için ölümcül sonuçlar doğuran, Gazze’ye yardım ulaştırılmasına yönelik kısıtlamaları da engellenebilirdi. Batı Şeria’da, İsrail Kuvvetlerinin 21 Ocak 2025 tarihinde Cenin kampında ve kuzeydeki başka bölgelerde başlattığı geniş çaplı operasyon devam etmekte olup, bu operasyon 2000’li yılların başındaki İkinci İntifada’dan bu yana İsrail güçlerinin Batı Şeria’da gerçekleştirdiği en uzun müddetli operasyonu oluşturmuş, 1967 savaşından bu yana en fazla nüfusun yerinden edilmesine yol açmıştır” dedi.

UAD’nin istişari görüş sunma yetkisi bakımından iki gelişmenin bilhassa tasa verici olduğunu söz eden Yılmaz, “Bunlardan birincisi, İsrail’in Gazze’ye yönelik ve BM insani yardım çalışanlarını da amaç alan, tahammül edilemez düzeydeki atakları nedeniyle, BM Genel Sekreteri ‘Kuruluşun Gazze’deki mevcudiyetini azaltma istikametinde güç bir karar almıştır’ Bu, İsrail’in İAFT’deki memleketler arası yükümlülüklerini tekrar tesis etmeye yönelik memleketler arası uğraşlara vurulmuş bir darbedir. İkincisi, 23 Mart 2025 tarihinde, 8 Filistinli sıhhat vazifelisi ile birlikte 6 Sivil Savunma acil müdahale vazifelisi ve bir BM işçisi, Gazze’nin güneyinde İsrail güçleri tarafından öldürülmüştür. 5 ambulans, bir itfaiye aracı ve bir BM aracı, el-Haşaşin bölgesinde ‘birer birer’ vurulmuş ve cesetler toplu bir mezardan çıkarılmıştır. Daha da berbatı, ön soruşturmalar yakın aralıktan kasıtlı infazlara işaret etmektedir. Bu durum, İsrail’in insani yardım ve BM çalışanlarına yönelik kasıtlı saldırısının bir diğer örneğidir. İnsani yardım kuruluşları, saldırıyı savaş kabahati olarak nitelendirerek hesap sorulmasını talep etmiştir. BM ve yardım kuruluşları, çatışma bölgelerinde sıhhat vazifelilerinin korunmasına dikkat çekerek soruşturma açılması davetinde bulunmuştur” dedi.

“İsrail’in insani yardımı engellemesi, kurallara dayalı çok taraflı sistemi tehlikeye atmakta, milletlerarası hukuk nizamının güvenilirliğini sarsmakta”

Türkiye’nin İsrail’in memleketler arası hukuk kapsamındaki yükümlülüklerini ısrarla yerine getirmemesinden derin telaş duyduğunu belirten Yılmaz, “Filistin halkına karşı aralıksız işlediği kabahatlerin yanı sıra, İsrail’in insani yardımı engellemesi, BM tesislerini amaç alması ve BM çalışanına yönelik makus muamelesi, Filistin halkının çektiği acıları daha da artırmakla kalmayıp birebir vakitte kurallara dayalı çok taraflı sistemi tehlikeye atmakta, milletlerarası hukuk sisteminin güvenilirliğini sarsmakta ve BM üzere memleketler arası kuruluşların ve Dördüncü Cenevre Kontratı üzere hukuksal evrakların aktifliğini önemli halde azaltmaktadır. Hesap verebilirlik ve adaleti temin etmek niyetiyle, bu üzere hareketler milletlerarası toplum tarafından acilen tahlile kavuşturulmalıdır. Bu nedenle Türkiye, UAD’den, İsrail’in memleketler arası hukuk çerçevesindeki yükümlülüklerini teyit eden, bu yükümlülüklerin daha fazla ihlal edilmesini önleyecek önlemlerin alınmasının önünü açan ve BM’nin, öbür milletlerarası örgütlerin ve üçüncü devletlerin İAFT’deki varlığına ve faaliyetlerine hürmet gösterilmesinin ehemmiyetini vurgulayan bir istişari görüş vermesini hürmetle talep etmektedir” dedi.

Yılmaz, “Bu Divan, İsrail’in memleketler arası hukuk çerçevesindeki yükümlülüklerini ve Birleşmiş Milletlere’e (BM) ve UNRWA dahil BM kuruluşlarına yönelik hareketlerinin hukuka karşıtlığını teyit etme konusunda hukuksal, tarihi ve ahlaki bir sorumluluk taşımaktadır. Türkiye, İsrail-Filistin ihtilafına adil ve kalıcı bir tahlil bulunmasını desteklemeye kararlılıkla devam edecektir” dedi. – LAHEY