Ekonomik büyümenin öncü göstergesi imalat sanayinde 13 aylık duraklama
Ekonomik büyümenin öncü göstergesi olan imalat sanayi performansında en süratli ve muteber referans kabul edilen İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye İmalat PMI (Satın Alma Yöneticileri Endeksi) anketinin Nisan 2025 periyodu sonuçları açıklandı. Eşik paha olan 50’nin üzerinde ölçülen tüm sayıların bölümde güzelleşmeye işaret ettiği anket sonuçlarına nazaran, manşet PMI endeksi nisan ayında bir evvelki aya nazaran değişim göstermeyerek 47,3 düzeyinde gerçekleşti ve dalın performansındaki bozulmanın sürdüğüne işaret etti. Faaliyet şartlarında kesintisiz yavaşlama eğilimi 13. aya ulaştı. Bilgiler 9 Nisan ile 23 Nisan sabahı ortasında toplandı ve anket, geçen ayın 23’ünde yaşanan zelzelenin öncesinde tamamlandı.
Nisan ayında manşet PMI endeksine paralel olarak üretim de üst üste 13. sefer yavaşlama kaydetti. Bu hususta firmalar güçlü dış piyasa şartlarına ve talepteki sakinliğe dikkat çekti. Üretimdeki düşüş bariz olmasına karşın mart ayına nazaran daha hafif gerçekleşti.
Benzer formda hem toplam yeni siparişler hem de yurt dışından alınan yeni siparişlerde daralmalar ikinci çeyreğin başında sürat kesti. Bununla birlikte hem iç piyasada hem de yurt dışı pazarlarda talep şartları dingin olmaya devam etti. İmalatçılar, yeni siparişlerdeki yavaşlamaya bağlı olarak istihdamı ve satın alma faaliyetlerini azalttı. Böylelikle düşüş eğilimi istihdamda beşinci aya, satın alma faaliyetlerinde ise on ikinci aya ulaştı. Firmaların stok düzeylerini de azalttıkları görüldü. İmalatçılar, girdilere yönelik talebin dingin seyrine bağlı olarak, tedarikçilerin teslimatlarını nisanda üst üste ikinci ay hızlandırdığını belirtti. Tedarikçi performansında Aralık 2022’den bu yana en besbelli güzelleşme kaydedildi. Öte yandan Türk lirasındaki kıymet kaybı ve ham unsur maliyetlerindeki yükselişe bağlı olarak girdi fiyatları enflasyonu son bir yılın en yüksek seviyesine çıktı. Bu faktörler tıpkı vakitte satış fiyatlarındaki artışın da sürmesine yol açtı. Sonuncu eser fiyatlarında enflasyon ivme kazanarak son yedi ayın en yüksek seviyesine çıktı.
İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat PMI anket bilgileri hakkında değerlendirmede bulunan S&P Küresel Market Intelligence İktisat Yöneticisi Andrew Harker, şunları söyledi:
“Türk imalatçılarının karşı karşıya kaldığı zorluklara Nisan ayında bilinmeyen bir memleketler arası ekonomik ortam eklendi. Bu nedenle yeni siparişler, üretim ve ihracattaki yavaşlamalar son PMI anketinde de devam etti. Öte yandan, kimi göstergelerde izlenen düzgünleşme sinyalleri, kesimin önümüzdeki aylarda potansiyel olarak büyüme bölgesine yaklaşabileceğine dair umutları artırdı.”
BİRÇOK BÖLÜMDE ÜRETİM VE İSTİHDAM DÜŞTÜ
İstanbul Sanayi Odası Türkiye Sektörel PMI Nisan 2025 raporu, yılın ikinci çeyreğinin yeni siparişlerde genele yayılı bir ivme kaybıyla başladığına işaret etti. Bu eğilimden ayrışarak genişleme bölgesinde kalan tek bölüm, besin eserleri oldu. Birçok kesimde üretim ve istihdam düşüş sergilerken maliyet baskıları genel olarak güçlendi. Anket kapsamında takip edilen kesimlerin çoğunluğunda tedarikçilerin teslimat müddetleri kısaldı. Nisanda ağaç ve kağıt eserleri dalının yine düşüşe geçmesiyle birlikte, yeni siparişler, anket kapsamında takip edilen 10 dalın dokuzunda yavaşlama kaydetti. Güzelleşmenin gözlendiği tek bölüm olan besin eserlerinde ise büyüme hayli ölçülü seyretti. Yeni siparişlerde en bariz düşüş dokumacılık eserlerinde yaşandı. Yeni ihracat siparişlerinde ise iki dalın artış göstermesi sonucu hafif daha olumlu bir tablo ortaya çıktı. Böylelikle, anket kapsamında takip edilen 10 dalın sekizinde üretim yavaşlama kaydetti. Bu sayı bir evvelki ay altı olarak gerçekleşmişti. Yeni siparişlerde olduğu üzere, üretimde de en sert yavaşlama dokumacılık eserlerinde yaşandı. Üretimin arttığı tek kesim besin eserleri olurken elektrikli ve elektronik eserler dalında ise değişim gözlenmedi.
Talep ve üretim ihtiyaçlarında görülen düşüş nedeniyle firmalar ikinci çeyreğin başında genel olarak istihdamı azaltma eğilimi gösterdi. Başta dokuma eserleri olmak üzere sekiz kesimde çalışan sayıları düşüş kaydetti. Kimyasal, plastik ve kauçuk eserleri ile besin eserleri kategorilerinde ise istihdam hacmi arttı. Benzeri formda, satın alma faaliyetleri de kesimlerin birçoklarında yavaşladı. Artış gözlenen iki dal, besin eserleri ile elektrikli ve elektronik eserler oldu. Girdi talebindeki azalma, tedarikçilerin teslimat müddetlerinde genele yayılı bir düzgünleşme yaşanmasını sağladı. Nisan ayında tedarikçi performansının bozulduğu tek kesim kara ve deniz taşıtları oldu. Teslimat müddetlerinde en besbelli azalış dokumacılık eserlerinde görülürken makine ve metal eserlerindeki güzelleşme ise anket tarihinin en yüksek düzeyinde gerçekleşti. Girdi maliyetleri keskin bir halde artmaya devam etti ve 10 bölümden sekizinde mart ayına nazaran enflasyon yükseldi. Girdi fiyatlarında en süratli artış, kara ve deniz taşıtları bölümünde ölçüldü. Satış fiyatlarında ise en keskin yükseliş, ağaç ve kağıt eserlerinde kaydedildi. Öte yandan, dokumacılık firmalarının satış fiyatlarını üst üste ikinci ay düşürmesi dikkat çekti.
