El yıkama dayatması delirmesine neden oldu! Doktor Semmelweis’in değeri yıllar sonra anlaşıldı

Günümüzde çantalarımızdan eksik etmediğimiz dezenfaktan jeller, kolonyalar mikrobiyal enfeksiyonların önlenmesinde rutin hale gelmiş durumda. 

Oysa daha iki yüz yıl evvel, el temizliğinin bulaşıcı hastalıkları engellediği şimdi anlaşılamamıştı. İşte bu kritik bağıntıyı sezen ve birinci adımı atan tabip Ignace Philippe Semmelweis, tarihte hak ettiği yeri göremeden büyük bir bedel ödedi.

radiofrance’nin haberine nazaran 19. yüzyıl Avrupa’sında lohusa ateşi—doğum sonrası enfeksiyonlar—hastanelerde doğum yapan bayanların yüzde 5 ila 12’sini hayattan koparıyordu. 

Viyana Genel Hastanesi’nde çalışan genç Macar doğum uzmanı Semmelweis, tıp fakültesindeki cerrahi pratikle ebe eğitiminde gözle görülür farklar olduğunu fark etti. Ebelerin tersine tıp öğrencileri, kadavralarla çalıştıktan sonra ellerini yıkamıyor, bu da hastalarda ölümcül enfeksiyonlara yol açıyordu.

Deneysel olarak sistemli el yıkamayı mecburî kılınca vefat oranı çarpıcı biçimde azaldı; lakin periyodun otoriter tabipleri hâlâ “doğanın kaçınılmazı” diyor, Semmelweis’i dikkate almıyordu. 

Son yılları akıl hastanesinde geçti

Engellemeler ve şahsî trajedilerle sarsılan doktor, 1861’de kapsamlı eserini yayımladı; ne var ki tıp topluluğunu ikna edemedi. Çalışmalarını yaymaya dönük teşebbüsleri sonuçsuz kaldı, son yıllarını akıl hastanesinde geçirdi ve burada ömrünü yitirdi.

Pasteur’ün mikrop teorisi doğrultusunda Semmelweis, “sabunun Galileo’su” olarak anılmaya başladı. 

Bugün, kitlesel aşılama ve el hijyeni kampanyalarının temelini atan kuramı, COVID-19 üzere kriz periyotlarında bir kere daha hatırlanıyor. 

Karanlıkta kalmış bu öncü tabip, çağdaş hijyen anlayışımızı şekillendiren kilit isimlerden biri olarak tıp tarihindeki yerini nihayet almış durumda.