Fizikçilerden sıra dışı buluş: Zamanı ölçmenin yeni yolu bulundu

İsveç’in Uppsala Üniversitesi’nden bilim insanları, vakti ölçmenin hayli hassas bir yolunu keşfetmiş olabileceklerini açıkladı.

2022 yılında gerçekleştirilen araştırma, kuantum fiziğinin sonlarında yer alan ‘Rydberg’ atomları üzerinden geliştirilen yeni bir teknikle vaktin ‘başlangıç noktasına’ muhtaçlık duymadan ölçülebileceğini ortaya koydu.

‘Rydberg’ atomları, lazerle uyarılarak yüksek güç düzeylerine çıkarılan ve devasa hale gelen atomlardır. Bu atomların içindeki elektronlar sıradan davranışlardan uzak, büsbütün kuantum dünyasının rastlantısallığıyla hareket eder. Fizikçiler, bu elektronların oluşturduğu dalga gibisi yapıları tahlil ederek, vaktin izlerini taşıyan ‘parmak izleri’ elde etti.

Çalışmada kullanılan ‘pompa-sonda’ tekniğiyle bir lazer darbesiyle atom uyarılıyor, ikinci bir lazer darbesiyle ise bu uyarılmış halin vakit içindeki değişimi takip ediliyor. Ortaya çıkan dalga desenleri, vakti ölçebilecek sabit desenler sunuyor.

Araştırmayı yöneten fizikçi Marta Berholts, bu sistemi, “Bir sayaç kullanıyorsanız, evvel bir başlangıç noktası tanımlamanız gerekir. Bu teknikte ise sırf dalga desenine bakarak ‘tamam, 4 nanosaniye geçti’ diyebiliyorsunuz” tabirleriyle açıkladı.

Araştırmacılar, gelecekte helyum dışında farklı atomların kullanılması ya da lazer darbelerinin çeşitlendirilmesiyle bu usulün daha da geliştirilmesini planladıklarını bildirdi.