Hıdırellez elma kabuğu nasıl yapılır?

Mevsimlik bayramlarımızdan biri olan Hıdrellez, ülkemizde faal bir biçimde kutlanmaktadır. Büyük kentlerde daha az olmak üzere, kasaba ve köylerde Hıdrellez için evvelden hazırlıklar yapılır. Pekala, Hıdırellez elma kabuğu nasıl yapılır?

HIDIRELLEZ ELMA KABUĞU NASIL YAPILIR?

5 Mayıs Hıdırellez gecesi elma kabuğu ritüeli olarak yastığın altına konulur. Hıdırellez’de yastığın altına elma kabuğu koymak duşta bayan ya da erkeğin evleneceği kişiyi görmesi için yapılır.

Elma kabuğu koparılmadan soyularak yenir ve niyetlenerek yastığın altına koyup yatılırsa duşta kiminle evlenileceği görülür.

• Ritüeli gerçekleştirmek için Hıdırellez günü olarak kabul edilen 5 Mayıs’ta bir elmayı soymaya başlayın, orta vermeden soyun tek kesim halinde kabuk kalsın.
• Sonrasında elmanın kabuklarını bez bir torba içine koyun.Torbayı alıp yastığınızın altına yerleştirin. Bu yerleştirme sırasında düşünüzde evleneceğiniz kişiyi görmeye niyet ettiğinizi, dileğinizin bu olduğunu lisana getirin ve sonrasında yatıp uyuyun. Sabah uyandığınızda elma kabuklarını torbadan çıkarın ve toprağa gömün.

YOĞURT MAYALAMA TÖRENLERİ

Baht açma merasimleri kadar yaygın olmasa da bir başka ritüel yoğurt mayalamadır. Trabzon-Şalpazarı İlçesi’nde maya katılmadan yoğurt yapılır. Mayalama sıcaklığındaki sütün içine besmeleyle bir tahta kaşık koyulur. Bu formda elde edilen maya bir yıl kullanılır ve gelecek yıl tekrar değiştirilir. Kütahya’nın Tavşanlı ilçesine bağlı Yörük köylerinde ise bir yıllık yoğurt mayası, Hıdırellez ve sonrasındaki 2 gün sabah ezanı ile tan ağarması ortasındaki müddette tabiattaki bitkilerin üzerinden toplanan çiy tanelerinden sağlanır.

BAHT AÇMA OYUNU

20-30 yıl önce, genç kızlar, baharın gelişiyle kendi ortalarında “baht açma oyunu” ismi altında bir ekip cümbüşler tertip ederlerdi. Bunun için ağzı kapalı bir bakraç içine su ile birlikte gül, kopça (düğme), boncuk üzere şeylerden bir adedini her genç kız koyardı. Sesi hoş olan bir genç kız, bakraçın içerisindekileri birer birer çıkararak, her çıkardığı eşyaya bir mâni söylerdi. Söylenen mâni ile bakraçtan çıkan eşyanın sahibi ortasında münasebet kurulur, söylenenlerin de olacağına inanılırdı. Yaşı geçmiş kızlar ve erkekler, evlenebilmek için yaşmak yahut gömleklerini göle ve kutsal sayılan yerlere atarlardı. Bilhassa hıdrellez günü, bayanlar ortasında yapılan “baht açma oyunu”nda aşağıdaki mâniler söylenirdi: “Ay doğar sini üzere Sallanır selvi üzere Geliyor yârin kokusu Isparta gülü üzere, Ay doğar aşmak ister Gül yanak yaşmak ister. Bu benim garip gönlüm Yâre kavuşmak ister Baht-ı bârın bol olsun İçi dolu bol olsun. Seni bir oğlan sevmiş Dağlar taşlar yol olsun Baht-ı bârın bol olsun İçi dolu yağ olsun Beni yârdan ayıran İki gözü kör olsun.”

TÜRKİYE’DEKİ EN YAYGIN RİTÜELLER

Türkiye’de en yaygın olarak ateşten atlama ritüeli yapılır. Ateşten atlamanın dini açıdan bir manası yoktur. Bu ritüelin nazardan ve hastalıklardan koruduğuna inanılır. Bir öteki en yaygın ritüel ise gül ağacına dilek asmak ya da gül ağacının altına dilek gömmektir. Dilek asıldıktan ya da gömüldükten sonraki gün üzerine dileklerin yazıldığı kağıtlar, bezler açık olarak yavaşça suya bırakılır. Yazılar üste gelecek biçimde suya düşerse dileklerin kabul olacağına inanılır.

HIDIRELLEZ RİTÜELLERİ

Hıdırellez’in kutlandığı çabucak her yerde Hıdırellez’in 5 Mayıs gecesi, halk, bahçesindeki ağaçların topraklarına, sahip olmak istedikleri mal yahut eşyaların fotoğraflarını çizerler yahut taştan, çöpten biçimlerini yaparak dilek fiyatlar. Tıpkı gece tekrar birtakım kimseler, kapılarının önlerine kül elerler. 6 Mayıs sabahı bu kül üzerinde oluşan biçim yahut resime nazaran geçimlerini hangi alanda sağlayacaklarını öğrenirler. Kül üzerinde bir hayvan hali oluşmuşsa hayvancılık alanında, ağaç yahut bitki formları oluşmuşsa çiftçilik alanında bol karları olacağına inanılır. 5 ve 6 Mayıs gecesi yağmur yağarsa o yılda bolluk ve rahmet olacağı inancı vardır. Hıdırellez günü Hızır’ın konutlara gelerek una, şekere, yağa vb. yiyeceklere dokunarak bunların rahmetini arttıracağına inanılır. Bu nedenden ötürü yiyeceklerin kaplarının ağzı açık bırakılır. Genç kızlar ekseriyetle gelecekte kuracakları yuvanın erkeğini, eşini, varsa sevgilisine kavuşma dileklerini niyet olarak meblağlar.

Eskiden genç kızlar, bu gecede bahçedeki yeşil soğanların iki yaprağını birer iple bağlayıp, dilek fiyatlardı. Bu soğanın yaprakları uzarsa, dileğin gerçekleşeceğine uzamazsa dileğin gerçekleşmeyeceğine inanılırdı. Yeniden gelinlik kızlar Aydoğmuş’ta Cebeli Sultan Dede, Kaplanlı Köyü’nde Ahmed Baba Tekkesi, Boyalı, Emirgazi denilen yerlerde dualar edip “açıl bahtım, geldi vaktim, gelin olma vaktim” diyerek dilek fiyatlardı. Tıpkı halde gül ağaçlarına da ip yahut mendil bağlayarak dilekler tutulurdu.

Hıdrellez Gecesi Âdetleri ve İnanmalar

Hıdrellez ile ilgili çeşitli adet ve inanmalar vardır. Bunlarışöylece sıralayabiliriz:

-Hıdrellez gecesi yahut üç gün evvel sokak kapısının üzerine mushaf konur. Beşerler ve hayvanlar

bunun altından geçer. Bunun maksadı hayvanların sağlıklı olması ve bol süt vermesidir. İnsanlara uğur

getirir.

-Hıdrellez gecesi gün doğmadan evvel teneke çalınır. Bundan maksat köstebekleri bahçeden

çıkarmaktır. Bütün komşular yarış halinde teneke çalarlar. Bahçedeki köstebekleri kovalarken, komşunun

kovaladığı köstebeklerin de bahçeye girmesini pürüzler.

-Hıdrellezden bir gün evvel 40 çeşit ot toplanıp kaynatılır, posaları süzülür. Banyo suyuna katmak

için bekletilir.Kına vurulur, buna hıdrellez kınası denir.

-Hıdrellez gecesi bir gül fidanının tabanına dilekler adanır, dilekler biçimlerle belirlenir. Konut istenirse

topraktan, kiremitten mesken, bebek istenirse bebek, para istenirse gül tabanına gümüş para konur. Dileklerin gerçekleşmesi

için Hıdrellez uğuruna samimiyetle inanmak gerekir. İnanmayanların dilekleri gerçekleşmez.

-Bereketli olması emeliyle gece yemekte birinci lokma ısırılıp yutulmadan çıkarılır, kağıda sarılıp bir saksıya

konur. Bu işler yapılırken dua okunur, rahmet dilenir.

-Hıdrellez’in uğuruna inananlar kesinlikle düş görürlermiş, sabah bu düşleri yaşlılar yorumlayarak

yılın düzgün yahut berbat geçeceğini söylerler.

-Hıdrellez gecesi iki tane ekmek mayalanır, kenara konur. Birine varlık başkasına yokluk denir.

Sabah niyet tutulan hamur kabarırsa o yılın var yılı şayet kabarmazsa yok yılı olacağına inanılır.

-Hıdrellez gecesi her meskenin kapısına yeşil otlar, bilhassa ısırgan otu asılır. Bundan hedef hayvanların

bol süt vermesidir. Başka bir inanmaysa Hıdrellez gecesi ısırgan asılan konuta yapılan büyü tutmaz.Yapılan

büyü bozulur .

Hıdrellez gecesi Hıdrellez’i karşılamak için silahlar atılır. Büyük coşku vardır.

-Hıdrellez gecesi maşalar tuvalete batırılıp hayvanların ayaklarına atılır. O hayvanları çalan olursa

işe yaramaz, zira sütleri ve eti makus kokar.

– Genç kızlar ve delikanlılar pak bir tenekeye ağzına kadar su doldurup bunu meskenin rastgele bir

yerine koyarlar. Sabah herkesden evvel kalkıp hiç kimseye görünmeden o suya bakan ve güzelleşmek için

dua eden kişinin bir yıla kadar duası kabul olurmuş. Hatta yüzünde bir sivilce bile çıkmazmış. Bilhassa cildi

bozuk sivilceli gençler Hıdrellezde suya bakma âdetini yaparlar.

-Hıdrellez gecesi dört yol ağzında ateş yakılır, eski hasırlar yakılır, üzerinden en az üç defa atlanır.

Hıdrellez gecesi ateşin üstünden atlanınca bir kış uzunluğu insanın üzerine çöken uyuşukluğun ve hareketsizliğin

ve atılacağına inanılır. Birebir vakitte inanışa nazaran atlama anında dertler

kederler de dökülürmüş.

– Hıdrellez gecesi ateşten atlayanlara pire gelmez. Ateşten atlamak kötülükleri yok eder, Hıdrellez

gecesi yakılan ateş pislikten arındırır, dedikoduları pürüzler. Yüzler yanmasın diye siyaha boyanır.

Hıdrellez ateşine “Hastalıklar, berbatlıklar, dağlara taşlara olsun.” diyerek taş atılır. Bu âdete ateş

taşlama denir. Hıdrellez gecesi iki ucu iple bağlanan yeşil soğan yaprağı bir uzunlukta kesilir. Bir tanesi dilek

dilenir. Dilek tutulan uç uzamışsa dilek yerine gelir.

-Ahır kapısına cadılar girip hayvanlara ziyan vermesin diye ısırgan otu asılır.

-Hıdrellez gecesi yaşlı bayanlar birer kesim ot alarak kimin daha evvel öleceğini anlamak maksadıyla bu

otları çalılara dizerler. Sabahleyin kimin koyduğu ot canlılığını yitirdiyse onun evvel öleceğine inanılır.

Yaşlı bayanlar hamur yoğurur. Birisine nohut kadar maya katarlar, başkasına hiç katmazlar.

Hamurlardan biri seçilir. Sabah seçilen hamur kabarmışsa o yıl ailede varlık olacağına inanılır. Buna var

mayası ve yok mayası denir.

-Bolluk rahmet için su yalağına buğday atılır. Hıdrellez gecesi bir genç kız düşünde bir

delikanlıyla buğday biçerse o, onun kısmeti olurmuş.

Hıdrellez gecesi kapı yanına taş konur. Şayet taşın altı karınca dolarsa o yıl bolluk, bereket

olacağına inanılır.

– Hıdrellez gecesi Hızır Peygamber kimin kapısna gelirse onun bolluk içinde yaşayacağına

inanılır. Aynca Hızır Peygamber gökte uçarken sütler maya katmadan mayalanır.

– Hıdrellez gecesi kızlar yatmadan evvel niyet meblağlar. Başörtülerinin üstüne gül yaprağı serperler.

-Hıdrellez gecesi sıhhat için gül fidanına eşyalar asılır.

-Hıdrellez gecesi göğün açılacağına inanılır. Yaşlı bayanlar göğün açılışını görmek için

uyumazlar.

Hıdrellez Sabahı Uygulamaları ve İnanmaları

– Hıdrellez sabahı gün doğmadan kalkılır dut ağacına kurulan bir salıncakta sallanılır. “Derdim

aşağı, kendim yukarı” denir. Böylece sıkıntılardan silkinileceğine ve bir yıl uzunluğu memnun olunacağına

inanılır.

-Sabah güneş doğmadan kalkılır. Dut ağacının köküne “Dut, belimin ağrısını yut” diyerek bel vurulur.

Böylelikle bel ağrılarından kurtulacağına inanılır.

– Hıdrellez sabahı dere yahut deniz kenarına gidilip sıhhat için el yüzyıkanır.

-Hıdrellez sabahı çimenlerde sıhhat, uğursuzluktan ve baş dönmesinden arınmak için

yuvarlanılır.

-Hıdrellezden bir gün evvel toplanan 40 çeşit ot (Kekik bol ölçüde konur, su kekik kokar) dere

suyuyla kaynatılır. Otların posaları süzülür. O suyla Hıdrellez sabahı yüksek bir yere çıkılır. İnanışa nazaran ne

kadar yükseğe çıkılırsa saçların o kadar uzayacağına, sağlıklı ve parlak olacağına inanılır.

-Güneş doğmadan evvel kırlara çıkılır, çiçek ve otların üstündeki çiğler toplanır, ele yüze sağlık

ve siğilleri yok etmek için sürülür. Bu çiğle mayalanan sütün yoğurt olacağına inanılır. Ayrıyeten bir gece

önceden dışarıya asılan yünden yapılmış giysi ve çorapların üstüne çiğ yağarsa güve tutmayacağı inancı

yaygındır. Bunlar güneş doğmadan toplanır. Çiğle el yüz yıkamanın öteki ismi tendiriz olma vücudun

canlı, canlı olmasıdır.

-Genç kızların, akraba delikanlıların yahut nişanlıların özel eşyaları Hıdrellez gecesi köyün içinde bir gül

dibine gömülür. Delikanlılar bueşyaları Hıdrellez sabahı gün doğana kadar bulmak zorundadırlar. Aksi

halde eşyasını saklayanın dileğini yerine getirmek zorundadır.

-Salıncakta sallanırken bir ağaç kolu kopartılır. Sallanırken “Dağlara, taşlara, ulu ulu ağaçlara hastalık,

bana sağlık” diyerek kısım atılır. Bu yolla hastalıkların bedenden atılacağına inanılır.