Hindistan ve Pakistan arasında 78 yıldır çözülemeyen ‘Keşmir Sorunu’

Hindistan-Pakistan tansiyonu yine tırmandı…

Hindistan’ın Cemmu ve Keşmir bölgesinde geçtiğimiz hafta gerçekleştirilen ve 26 kişinin vefatıyla sonuçlanan akın sonrası Pakistan ile yaşanan gerginlik sürüyor.

CEMMU VE KEŞMİR’DEKİ TERÖR SALDIRISI

Hindistan’ın Cemmu ve Keşmir bölgesindeki Pahalgam’ın turistik bir noktasında 22 Nisan’da tatilcilere yakın aradan ateş açılmış, taarruzda 25 Hindistan vatandaşı yerli turist ile 1 Nepal vatandaşı hayatını kaybetmişti.

Saldırıyı “Keşmir Direnişi (TRF)” isimli örgüt üstlenmiş, Cemmu ve Keşmir polisi saldırıyı 2’si Pakistanlı olmak üzere 3 şüphelinin gerçekleştirdiğini açıklamıştı.

Hindistan idaresi, akının “sınır ötesi terör bağlantıları” olduğu gerekçesiyle gaye aldığı komşusu Pakistan ile diplomatik ilgilerinin düzeyini düşürmüştü.

PAKİSTAN: HİNDİSTAN ATAK HAZIRLIĞINDA

Adı açıklanmayan kaynaklara dayandırılan haberlerde, Hindistan Başbakanı Narendra Modi’nin kapalı kapılar arkasında düzenlenen bir toplantıda orduya “operasyon düzenleme izni” verdiği tez edilerek, ordunun bu müsaadenin akabinde Cemmu ve Keşmir’de terör saldırısına vereceği karşılığın formu, maksatları ve zamanlamasına karar verme konusunda tam bir operasyonel özgürlüğe sahip olduğu belirtildi.

Haberlerde, Modi’nin toplantıda, Hindistan Silahlı Kuvvetleri’nin profesyonel yeteneklerine olan inancını ve inancını söz ettiği ve hükümetinin orduya tam dayanak verdiğini belirttiği aktarıldı.

“HİNDİSTAN 24-36 SAAT ORTASINDA SALDIRABİLİR”

Pakistan Federal Enformasyon ve Yayıncılık, Ulusal Miras ve Kültür Bakanı Attaullah Tarar, Hindistan’ın gelecek 24 ila 36 saat içinde askeri harekat düzenleme niyetinde olduğuna ait sağlam istihbarat edindiklerini açıkladı.

78 YILDIR ÇÖZÜLEMEYEN ‘KEŞMİR SORUNU’

Hindistan ve Pakistan ortasında savaş çanları çalarken Keşmir’in hangi ülke toprakları içerisinde yer alacağı sorunu, Güney Asya’nın en uzun müddetli ihtilaflarından biri olarak, 78 yıldır tahlile kavuşmayı bekliyor.

Hint yetkililerin saldırıyı düzenleyenlerin “Pakistan’dan geldiği” suçlamasında bulunması üzerine iki ülke ortasındaki tansiyon yine tırmandı.

OLAYLAR 1947’DE BAŞLADI

Hindistan ile Pakistan ortasındaki gerginlikler, iki ülkenin de bağımsızlıklarını kazandığı 1947’de başladı.

İngiliz sömürgesinden kurtulan Hint Yarımadası’nda Pakistan ve Hindistan, iki başka ülke olarak Ağustos 1947’de bağımsızlıklarını ilan etti.

Müslüman nüfusun çoğunlukta olduğu bölgeler Pakistan’a, Hinduların ağır yaşadığı yerler ise Hindistan’a bırakıldı.

İngiltere, 1947’de Hindistan’dan çekilirken, nüfusunun yüzde 90’ı Müslüman olan Keşmir halkı, 1947’de Pakistan’a katılmaktan yana tutum alsa da periyodun prensi Maharaja Hari Singh, Hindistan ile birleşmeye karar verdi.

MÜSLÜMAN KEŞMİR HALKI, HİNDİSTAN İLE BİRLEŞME KARARINA KARŞI ÇIKTI

Bu karar, iki ülke ortasında büyük problemlere yol açan Keşmir sıkıntısının başlamasına neden oldu.

Hindistan ile birleşme kararına Müslüman Keşmir halkı karşı çıktı. Artan protestolar nedeniyle denetimi kaybeden Maharaja, isyanı bastırmak için Hindistan’dan yardım istedi.

Keşmir prensinin yardım talebine olumlu yanıt veren Yeni Delhi idaresi, isyanı bastırmak için askerleriyle bölgeyi işgal etti.

Böylece iki ülke ortasındaki birinci savaş, bağımsızlıklarından kısa bir mühlet sonra 22 Ekim 1947’de Keşmir yüzünden başladı.

BM ARABULUCU OLDU

Savaş, Birleşmiş Milletler’in (BM) arabuluculuğunda 1 Ocak 1949’da imzalanan ateşkes mutabakatıyla sona erdi.

BM, taraflar ortasında bir ateşkes sağlarken 21 Nisan 1948’de bölgedeki halkın özgürce hangi ülkeye katılmak istediğine dair bir plebisit yapılması davetinde bulundu.

Ancak Hindistan bu referanduma karşı çıkarak bölgedeki askerlerini geri çekmeyip denetimi altındaki toprakları “Cammu Keşmir” ismiyle kendine bağladı ve Keşmir üzerindeki denetimini pekiştirdi.

Hindistan ile Pakistan ortasında, Keşmir problemi sebebiyle 1965, 1971 ve son olarak 1999’da da savaşlar yaşandı.

ŞİMLA MUTABAKATIYLA OLUŞAN STATÜKO

1947’de bağımsızlığın kazanılmasının akabinde Pakistan’da, Bengal nüfusla ilgili meseleler baş gösterdi.

Yeni Delhi idaresinin bugünkü Bangladeş topraklarını oluşturan Doğu Pakistan’da ortaya çıkan bağımsızlık hareketlerini desteklemesi üzerine iki ülke ortasındaki üçüncü savaş çıktı.

Pakistan’ın 1971’de Hindistan’la yaptığı savaşın akabinde Doğu Pakistan, “Bangladeş” ismiyle bağımsızlığını ilan etti.

Savaşın akabinde 1972’de imzalanan Şimla Antlaşması ile “Sınır Denetim Hattı” oluşturuldu.

Şimla Mutabakatı ile belirlenen Denetim Sınırı (LoC), Keşmir’in Hindistan ve Pakistan denetimindeki bölgelere ayrılmasını sağladı.

1980’Lİ YILLARIN SONLARINDA GERGİNLİKLER TEKRAR TIRMANDI

1980’li yılların sonuna hakikat Hindistan’ın denetimi altındaki Cammu Keşmir’de kitlesel halk ayaklanmaları da baş gösterirken, şiddet hareketleri, siyasetçilere yönelik suikastlar, adam kaçırma üzere olaylar had safhaya çıktı.

Hindistan, bölgedeki olayların Pakistan tarafından desteklendiğini sav ederken, bölgeye de ek güvenlik gücü konuşlandırdı.

Taraflar ortasında 1999’da Kargil bölgesindeki hudut ihlalleri nedeniyle 7 hafta süren Kargil Savaşı yaşandı. İki ülke nükleer savaşın eşiğine geldi.

Keşmir problemi de bu süreçte tahlili sıkıntı bir ihtilafa dönüştü. Bölgedeki askeri tansiyon giderek tırmandı.

SINIRLI ÇATIŞMA

Hindistan ile Pakistan ortasındaki tansiyon, Hindistan yönetimindeki Cammu Keşmir’de 14 Şubat 2019’da polis teşkilatına bağlı milis gücüne yapılan ve 44 kişinin öldüğü bombalı taarruzla yine başladı.

Yeni Delhi idaresi, atakla ilgili Pakistan’ı suçladı. Saldırıyı kınayan Pakistan ise suçlamayı reddetti.

Hindistan, 26 Şubat 2019’da “Keşmir Denetim Sınırı’nın Pakistan tarafında bulunan terör örgütü hedeflerine” hava saldırısı düzenlediğini duyurdu.

Pakistan da 27 Şubat 2019’da, hava alanını ihlal ettiği gerekçesiyle Hindistan’a ilişkin 2 savaş uçağını düşürdüğünü bildirdi.

Pakistanlı yetkililer, düşen uçağın Hint pilotu Abhinandan Varthaman’ı linç edilmekten kurtarıp güzel niyet göstergesi olarak Hint yetkililere teslim etti.

Gelişmeler üzerine Pakistan tüm hava alanını kapatırken, Hindistan kimi havaalanlarında uçuşları durdurdu.

HİNDİSTAN 2019’DA CAMMU KEŞMİR’İN STATÜSÜNÜ DEĞİŞTİRDİ

5 Ağustos 2019’a gelindiğinde ise Hindistan, yaptığı değişiklikle yarım asırdan uzun müddettir Cammu Keşmir’e ayrıcalık tanıyan anayasanın 370’inci unsurunu iptal ederek bölgenin özel statülü yapısını ortadan kaldırdı ve eyaleti ikiye böldü.

Eyalet, 31 Ekim 2019’da resmi olarak merkeze bağlı Cammu Keşmir ve Ladakh “Birlik Toprağı” statüsünde iki bölgeye ayrıldı.

CAMMU KEŞMİR’DE YENİ YÖNETİM

Cammu-Keşmir’de 10 yıl ortadan sonra yapılan milletvekili seçimlerinde seçmenler, 18 Eylül, 25 Eylül ve 1 Ekim 2024’te 3 evrede oy kullandı.

8 Ekim 2024’te açıklanan seçim sonuçlarına nazaran, Cammu-Keşmir’in eyalet statüsünü ve özel statüsünü geri getirme kelamı veren Hindistan Ulusal Kongresi (INC) ile Cammu-Keşmir Ulusal Konferans Partisi ittifakı, 90 sandalyeden 48’ini kazanarak Meclis’te çoğunluğu yakaladı.

Cammu Keşmir’deki yeni idare, bölgenin özel statüsünün geri getirilmesine yönelik politika güdüyor.

Bharatiya Janata Partisi (BJP) başkanı Başbakan Narendra Modi hükümeti, Cammu Keşmir’e özel statünün geri getirilmeyeceğini savunuyor.

‘KEŞMİR DAYANIŞMA GÜNÜ’

Pakistan 1989’da, 5 Şubat’ı 75 yıldır tahlile kavuşturulamayan Keşmir meselesine dünya kamuoyunun dikkatini çekmek için “Keşmir Dayanışma Günü” ilan etmişti.

“Keşmir Dayanışma Günü” ile Cammu Keşmir’de Hint idaresi altında bulunan Keşmir halkıyla dayanışma gösterilmesi, kendi bahtlarını tayin etme hakkı için verdikleri uğraşın desteklenmesi ve bölgedeki çatışmalarda hayatını kaybeden direnişçi ve sivillerin anılması hedefleniyor.

Keşmir’de yıllardır süren çatışmalarda ve şiddet olaylarında on binlerce sivil, direnişçi ve hükümet güçlerine bağlı güvenlik vazifelisi hayatını kaybetti.