İran ve ABD ilk kez masaya oturdu: Neler konuşuldu, şimdi ne olacak?

İran ve Amerika Birleşik Devletleri, Cumartesi günü Umman’da yapılan görüşmelerin akabinde açıklamalarda, süreci “olumlu” ve “yapıcı” olarak tanımladı. Heyetler, önümüzdeki hafta tekrar bir ortaya gelme kararı aldı.

Tahran idaresinin batılı ülkeleri endişelendiren nükleer programını konulan görüşmelerde, Lider Donald Trump bir muahede olmazsa askeri seçeneği gündeme alabileceğini söylemişti.

İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi, İran devlet televizyonuna verdiği demeçte “Müzakerelere taban hazırlayacak bir çerçeveye çok yakınız. Şayet bunu önümüzdeki hafta sonuçlandırabilirsek değerli bir aralık katetmiş olacağız. Gerçek müzakereler de bu temelde başlayabilir” dedi.

Arakçi, Trump idaresiyle yapılan bu birinci temasların “verimli, sakin ve olumlu bir atmosferde” gerçekleştiğini belirtti. Görüşmelerin önümüzdeki Cumartesi devam edeceği açıklandı.

Arakçi “İki taraf da kısa müddette bir muahedeye varmak istiyor. Yalnızca müzakere etmek için masaya oturmuyoruz” dedi.

GÖRÜŞMELER ‘İYİ GEÇTİ’

Beyaz Saray da yapılan açıklamada sürecin “çok olumlu ve yapıcı” geçtiğini tabir etti. ABD’nin Orta Doğu özel temsilcisi Steven Witkoff, Umman Büyükelçisi Ana Escrogima ve Arakçi görüşmelere katılan isimler ortasındaydı.

Trump ise Cumartesi gecesi gazetecilere “Görüşmeler kötü gitmiyor” dedi. Air Force One’da yaptığı açıklamada Trump,”Sonuç alınmadan hiçbir şeyin kıymeti yok. Bu yüzden fazla konuşmak istemiyorum fakat şu ana kadar işler düzgün gidiyor” tabirlerini kullandı.

Trump, hafta başında yaptığı sürpriz açıklamayla ABD ve İran ortasında Umman’da dolaylı görüşmelerin başlayacağını duyurmuştu.

Ancak Trump’ın direkt temas davetlerine karşın, Cumartesi günü yapılan temaslar direkt değildi. İran’ın talebi üzerine Umman aracılığıyla yürütüldü. Her heyet farklı odalarda bulundu ve mesajlar Umman Dışişleri Bakanı aracılığıyla iletildi.

İran Dışişleri Sözcüsü İsmail Bekayi’ye nazaran, toplantının akabinde her iki heyet başkanı da kısa süreliğine bir ortaya geldi. Arakçi, “Bu görüşme siyasi nezaket çerçevesinde gerçekleşti” dedi.

BIÇAK SIRTI MÜZAKERELER

Müzakerelerin öncelikli konusu bölgede tansiyonu azaltmak, mahkum takası ve İran’ın nükleer faaliyetlerini sınırlaması karşılığında yaptırımların hafifletilmesi oldu.

Trump’ın birinci devrinde çekildiği 2015 nükleer muahedesinden sonra İran üzerindeki baskı yine arttı. İsrail ise İran’ın nükleer programını direkt tehdit olarak görüyor.

İran, görüşmelere temkinli yaklaştı. Trump’ın geçmişte tekraren İran’ı vurmakla tehdit etmesi Tahran’da gerginlik yarattı. Her iki taraf da umut verici açıklamalar yaptı lakin hala birçok mevzuda muahede sağlanamadı.

İran nükleer silah geliştirmeye çalıştığını reddediyor. Lakin Batılı ülkeler ve İsrail, Tahran’ın atom bombası üretimine taban hazırladığını öne sürüyor.

Bekayi “Bu yalnızca bir başlangıç. Bu etapta tarafların temel konumlarını iletmesi normaldir” dedi. Müzakerelerde başarısızlık ihtimali ise bölge genelinde daha büyük bir savaşı tetikleyebilir.

Olası akınlara değinen İran, komşu ülkeleri uyardı. ABD’ye ilişkin askeri üslerin taarruza dahil olması halinde ağır sonuçları olacağı belirtildi.

Arakçi “Eğer karşı taraf görüşmelere eşit bir tabanda girerse, daha ileri müzakereler için bir yer oluşabilir” dedi. İran’ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney’in, Arakçi’ye tam yetki verdiği belirtildi. İran, balistik füze programı üzere savunma kapasitesi hususlarında müzakere etmeyeceğini açıkladı.