İstanbul Depremi Ekonomik Riskleri
İSTANBUL Kültür Üniversitesi Sanayi Mühendisliği Kısmı’ndan Dr. Öğr. Üyesi Duygun Fatih Demirel, “Olası İstanbul sarsıntısından en çok etkilenecek dallar, toptan ve perakende ticaret, ulaştırma ve depolama, konaklama ve yiyecek hizmeti faaliyetleri, finans ve sigortacılık, gayrimenkul ve inşaattır. Enkaz idaresi riskinin ise dikkatle yönetilmesi gerekir. Zelzelede can kaybı ve yıkım yaşanmaması kıymetliydi. Bu noktada enkaz nedeniyle yollarda bir kapanma olmamasına karşın neredeyse orta sokaklarda bile büyük bir trafik gözlendi. İnternet tabanlı olmayan bağlantı sistemlerinde kilitlenme yaşandı. Bunlar daha büyük bir zelzelede İstanbul’da bizi nelerin bekleyebileceği konusunda bir ikaz niteliğinde diyebiliriz” dedi.
Demirel, “2023 yılında TÜBİTAK-1001 projemizde İstanbul’u etkilemesi mümkün bir zelzelenin muhtemel ekonomik sonuçları hakkında çeşitli simülasyon modellerinden birtakım sonuçlar elde ettik. Bu simülasyon sonuçlarına nazaran daralma büyüklükleri ve etkilenme mühletleri, meydana geleceği varsayılan zelzelenin büyüklüğüne nazaran değişmekle birlikte en kırılgan ekonomik bölümler toptan ve perakende ticaret, ulaştırma ve depolama, konaklama ve yiyecek hizmeti faaliyetleri, finans ve sigortacılık, gayrimenkul ve inşaat olduğunu gözlemledik. İstanbul her kesim için Türkiye’nin lokomotif kentidir. Zelzele sonucunda ortaya çıkması olası ekonomik kayıplar tüm Türkiye’yi etkileyecektir. Mümkün bir zelzelede, İstanbul’da bilhassa üretim faaliyetlerinde değerli aksamalar, işgücünde süreksiz azalmalar, barınma ve temel gereksinimlerin giderilmesi ile oluşacak devasa boyuttaki enkazın taşınmasından kaynaklı maliyetler dikkat alımlı nitelikte olabilir. Üzerinde çalıştığımız en makus senaryoya nazaran ise sarsıntının gerçekleşeceği birinci çeyrekte Türkiye GSYİH’sinde yüzde 18’e varan bir küçülmenin görülmesi olasıdır” diye konuştu.
‘ENKAZ GERİ DÖNÜŞÜM ALANLARI ACİL ÇALIŞILMALI’
İstanbul’da büyük ölçekli bir zelzelenin, tüm Marmara Bölgesi’nde güvenlik problemine da neden olabileceğini belirten Demirel, “Dikkatle yönetilmesi gereken bir başka risk enkaz toplama alanlarıdır. İstanbul için oluşturulmuş acil durum hareket planlarında muhtemel bir sarsıntı sonrası enkazın toplanacağı çeşitli yerler belirlendi. Bu yerlerin bilhassa kapasite ve çevresel faktörler açısından uygunluğu tartışılır durumdadır. Birkaç ay evvel tamamladığımız bir öteki proje sonucuna nazaran İstanbul’un yalnızca Avrupa Yakası’nda yaklaşık 40 milyon metreküp enkazın oluşabileceğini öngörüyoruz. Bu enkaz taşınması aylar sürecek ve yönetilmesi epey güç bir büyüklük. Bu ölçüdeki enkazın yerleşim alanlarından uzaklaştırılması, bertaraf edilmesi ve çevreci yaklaşımlarla yönetilmesi ve geri dönüştürülmesi ciddiyetle yaklaşılması gereken bir husustur. Bu bağlamda sarsıntı gerçekleşmeden öncelikle oluşabilecek tüm enkazın toplanabileceği, etraf üzerine tesirleri en az olabilecek alanların belirlenmesi ve bu alanlarda enkazın toplanması, bertaraf edilmesi ve geri dönüştürülmesine yönelik planların bir an evvel tamamlanması epeyce mühimdir” sözlerini kullandı.
