Karaciğer kendini yeniler mi?
Karaciğer, bedenimizin en kritik organlarından biridir ve birçok hayati fonksiyonu yerine getirir. Lakin, karaciğerin kendini yenileme yeteneği hakkında çeşitli bilgiler bulunmaktadır. Bu hususta merak edilenler ve bilinmesi gerekenler bu haberde ele alınıyor. Karaciğer kendini yeniler mi?
KARACİĞER KENDİNİ YENİLER Mİ?
Karaciğer bedende kendini yenileyebilen tek organdır lakin karaciğer sirozu kelam konusu olduğunda karaciğerin kendini yenileyebilme yetisi ya çok sonlu hale gelmiştir ya da kalmamış olur.
KARACİĞERİNİZ KENDİNİ NASIL YENİLER?
Karaciğer yaralanma, ameliyat,alkol veyailaç zehirlenmesi, virüsler v.b üzere durumlar nedeni ile hasara uğrarsa hücreleri bölünmeye ve büyümeye itilir. Bu fenomen karaciğer rejenerasyonu olarak bilinir ve Yunan mitolojisinde bile bahsedilir. Mitolojiye nazaran ölümsüz Prometheus’un gündüz kartal tarafından yenilen karaciğeri geceleri kendisini yeniliyordu. (Prometheus Zeus tarafından bir dağda kartal tarafından karaciğerinin her gün yenmesi cezasına çarptırılmıştı. Zeusun oğlu Heraklesin kartalı öldürüp Prometheusu kurtarmasına kadar karaciğeri kendisini yenileyecekti) Beşerler karaciğer rejenerasyonunu uzun vakittir biliyor olsalar da, 1900’lere kadar karaciğer rejenerasyonunun resmi olarak araştırıldığı ve tüm memelilerde meydana geldiği keşfedilmedi. Karaciğer rejenerasyonunu incelemek için, 1931’de Higgins ve Anderson, karaciğerin en büyük iki lobunun çok dikkatli bir formda çıkarıldığı sıçanlarda bir deney yaptılar. %70’i çıkarılan sıçan karaciğerinin 7 gün içinde olağan boyutuna döndüğünü buldular. Aslında olay bir kertenkelenin kuyruğunu kaybettiğinde tekrar uzaması üzere kolay bir olay değildir.
Karaciğerin geride kalan kısmında hücreler süratle çoğalarak karaciğer hem fonksiyonel hemde fizikî olarak kendisini büyütmektedir.
Karaciğer rejenerasyonu yani kendisini yenileme süreci üç etapta gerçekleşir bu süreç için tüm hücreler bir grup olarak çalışır ve birbirleriyle bağlantı kurar. Bu irtibat, karaciğer hücrelerine bölünerek çoğalmaya başlamalarını söyleyen sinyaldir.. Karaciğer hasarı tespit ettikten dakikalar sonra, karaciğer hücrelerinin çekirdeğindeki genler, hücreleri bölünmeye hazırlamak için sinyaller gönderir. Buna başlangıç ??aşaması denir . Akabinde 2. basamakta, karaciğer hücreleri bölünür. Hücre bölünmesi, karaciğer özgün boyutuna dönene kadar devam eder, akabinde sonlandırma evresine ulaşılır ve karaciğer hücreleri bölünmeyi durdurur. Karaciğerin hücre çoğalmasını kendi kendisine nasıl başlattı ise bir noktada o formda de durdurması bedenimizin eşsiz dizaynının çok somut ve etkileyici bir örneğidir.
Karaciğer bedenimizin kendisini yenileyebilen tek iç organıdır. Karaciğer dışında bedenimizde deri ve barsaklarda da daha kolay ve farklı düzenek ile yenilenme olayı olur. Bu organlardaki yenilenme karaciğer rejenerasyonu üzere etkileyeci bir düzenek sonucu değil daha farklı bir yolla gerçekleşir.
Karaciğerin kendisini yenileyebilme özelliği günümüzde canlı verici nakillerde her yıl onbinlerce hayatın kurtarılmasını sağlamakta, yetersiz organ bağışı olan ülkemiz üzere bölgelerde organ nakilleri modül karaciğer ile gerçekleştirilmektedir. Karaciğerin bir kısmının ameliyat ile alınmasını müteakip saatler içinde yüzlerce gen aktive olmakta, büyüme faktörleri ve sitokinler salgılanmakta, hücre çoğalmasını takiben karaciğer haftalar içinde kâfi boyuta ulaşınca da tekrar farklı sitokinlerin salgılanması ile büyüme süreci sonlanmaktadır.
Canlı vericiden karaciğer nakli sonrasında yapılan çalışmalarda karaciğerin sağı alınan vericilerde kalan karaciğerin çok süratli büyüyerek 1-2 hafta sonra 2 katına ulaştığı sonra büyüme suratının yavaşlayarak 6. Aya kadar devam ettiği ve 6.ayda yepyeni karaciğer büyüklüğünün %85-90 ına ulaştıktan sonrada büyümenin durduğu saptanmıştır. Karaciğerin fonksiyonel olarak eski halini kazanması ise yalnızca 1 hafta almakta, büyüme devam ederken bile eski yeteneğini çabucak kazanmaktadır.
