Londra’daki “Ukrayna” görüşmelerinde ABD’ye sunulan ateşkes teklifinin metni ortaya çıktı
Londra’da İngiltere, Ukrayna, ABD, Fransa ve Almanya temsilcilerinin iştirakiyle gerçekleştirilen “Ukrayna” bahisli görüşmelerde Ukrayna ve Avrupalı yetkililer tarafından ABD’ye sunulan ateşkes kaideleri ortaya çıktı.
İngiliz haber ajansı Reuters, Rusya-Ukrayna ortasındaki savaşın sona erdirilmesine ait Ukrayna ve Avrupalı yetkililer tarafından 23 Nisan’da Londra’da gerçekleştirilen görüşmelerde ABD’ye sunulan ateşkes teklifinin tam metnine ulaştı. Metinde mutabakatın çerçevesi, Ukrayna için talep edilen güvenlik garantileri, toprak sıkıntısı ve ekonomik bahislere ait ayrıntılar yer aldı. Ateşkese ait hususlar şu biçimde sıralandı:
Havada, karada ve denizde tam ve şartsız ateşkes ilan edilmelidir.
Her iki taraf da ABD ve Avrupa ülkelerinin iştirakiyle ateşkesin uygulanmasının teknik istikametleri konusunda derhal müzakerelere başlamalıdır. Bu, tam bir barış mutabakatı gündemi ve tekniklerine ait olarak yapılan hazırlıklara paralel olarak yürütülmelidir.
Ateşkese uyulmasının nezareti ABD öncülüğünde yürütülmeli ve üçüncü ülkeler tarafından desteklenmelidir.
Rusya, kaçırılan yahut hukuksuz bir formda yerinden edilen tüm Ukraynalı çocukları hiçbir kural öne sürmeksizin iade etmelidir. Tüm savaş esirlerinin değişimi, “tümüne karşılık tümü” unsuru çerçevesinde yapılmalıdır. Rusya, tüm sivil mahkumları özgür bırakmalıdır.
Metinde Ukrayna için güvenlik garantilerine ait hususlar de şöyle:
Ukrayna, ABD’nin de dahil olduğu güçlü (NATO’nun 5. unsuruna benzer) güvenlik garantileri alacaktır. Müttefikler ortasında Ukrayna’nın NATO üyeliğine ait mutabakat bulunmamaktadır.
Ukrayna Savunma Kuvvetlerine rastgele bir kısıtlama getirilemez.
Garantör devletler, Avrupa ülkeleri ve istekli olan Avrupa harici ülkelerden oluşacak süreksiz bir küme olacaktır. Dost yabancı güçlerin Ukrayna topraklarındaki varlığı, silahları ve operasyonlarına rastgele bir kısıtlama getirilmeyecektir.
Ukrayna, Avrupa Birliği’ne iştirak sürecini devam ettirecektir.
Metinde toprak konusunda şu unsurlara yer verildi:
Toprak sıkıntıları, tam ve şartsız bir ateşkesin sağlanmasının akabinde tartışılacak ve tahlile kavuşturulacaktır.
Topraklara ait müzakereler, mevcut denetim sınırı temel alınarak başlayacaktır.
Ukrayna, ABD’nin de iştirakiyle Zaporijya Nükleer Santrali ve Kahovka Barajı’nın denetimini tekrar ele alacaktır.
Ukrayna, Dinyeper Irmağı üzerinde manisiz geçiş hakkına ve Kılburun Kıyı Oku (Kinburn Spit) üzerine denetime sahip olacaktır.
Metinde ekonomi ile ilgili şu unsurlar yer aldı:
ABD ve Ukrayna, ekonomik iş birliği ve madenler mutabakatını uygulayacaktır.
Ukrayna, bütünüyle yine inşa edilecek ve maddi olarak tazmin edilecektir. Rusya’nın dondurulan devlet varlıkları, Ukrayna’ya verilen ziyanlar Rusya tarafından tazmin edilene kadar dondurulmaya devam edilecektir.
ABD’nin 2014 yılından bu yana Rusya’ya uyguladığı yaptırımlar, kalıcı bir barışın sağlanmasının akabinde kademeli olarak hafifletilebilir. Fakat bunlar, barış mutabakatının ihlali durumunda yine yürürlüğe girebilir.
Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy, dün yaptığı açıklamada çarşamba günü Londra’da yapılan görüşmelerde ortaya çıkan teklifleri içeren belgenin ABD Başkanı Donald Trump’ın masasında olduğunu düşündüğünü söylemişti.
ABD ile Avrupa farklı teklif sundu
Reuters’ın haberine nazaran görüşmelere yakın kaynaklar, ABD ile Avrupa ortasında ateşkese ait görüş ayrılıkları olduğunu aktardı. Ateşkese ait ilk metni ABD Başkanı Donald Trump’ın Orta Doğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff, 17 Nisan’da Paris’teki görüşmelerde sunmuştu. ABD’nin teklifinde Rusya’nın 2014’te ilhak ettiği Kırım üzerindeki denetiminin ABD tarafından türel (de jure) olarak, Rusya’nın Ukrayna’nın güney ve doğu bölgeleri üzerindeki denetiminin ise fiilen (de facto) tanınması yer alıyor. ABD’nin teklifinde ayrıyeten Ukrayna’nın Avrupa ve başka dost devletlerin garantör olarak hareket ettiği “sağlam bir güvenlik garantisine” sahip olacağı, fakat Ukrayna’nın NATO’ya katılmaya çalışmayacağı tabiri yer alıyor. Avrupa ve Ukrayna’nın sunduğu dokümanda ise daha spesifik sözler yer alıyor ve Ukrayna güçlerine rastgele bir sınırlama getirilmeyeceği, Ukrayna’nın müttefiklerinin Ukrayna topraklarına askeri güç konuşlandırmalarına rastgele bir kısıtlama getirilmeyeceği belirtiliyor.
ABD’nin teklifinde, Rusya’nın 2014 yılında Kırım’ı ilhak etmesinden bu yana Rusya’ya uygulanan yaptırımların görüşülen mutabakat kapsamında kaldırılacağı lisana getiriliyor. Avrupa ve Ukrayna tarafından sunulan tekliflerde ise “sürdürülebilir bir barış sağlandıktan sonra yaptırımların kademeli olarak hafifletileceği” ve Rusya’nın barış mutabakatının koşullarını ihlal etmesi halinde yaptırımların tekrar uygulanabileceği belirtiliyor.
Avrupa’nın sunduğu metinde ayrıyeten Ukrayna’nın savaşta verilen ziyanlar için Rusların yurt dışındaki dondurulmuş varlıklarından maddi tazminat alması öneriliyor. ABD’nin metninde ise yalnızca Ukrayna’nın maddi olarak tazmin edileceği belirtilirken, paranın kaynağına değinilmiyor. – LONDRA
