Market fişlerine 10 saniyeden fazla dokunmayın uyarısı
New York Üniversitesi Langone Sıhhat Merkezi’nden Prof. Dr. Leonardo Trasande, birçok mağaza ve markette kullanılan fişlerin termal kâğıttan üretildiğini, bu kâğıtların ise plastik bazlı, kimyasal kaplamalar taşıdığını belirtti. “Parlak yüzeyleriyle günahsız üzere görünen bu fişler, aslında cilt yoluyla emilebilen toksinler içeriyor” diyen Trasande, bu unsurların hormonal bozukluklardan kansere kadar uzanan sıhhat meselelerine yol açabileceğini vurguladı.
Kansere ve Kısırlığa Neden Olabiliyor
Termal fişler, ısıya hassas mürekkeplerle baskı yapılan özel bir kâğıt çeşidi. Lakin düşük maliyetli olmaları, sıhhat açısından büyük bir riski beraberinde getiriyor. Bilhassa bisfenol-A (BPA) ve yerine kullanılan bisfenol-S (BPS) üzere hususlar, endokrin sistemi etkileyerek kalp-damar hastalıkları, kısırlık ve birtakım kanser cinsleri ile ilişkilendiriliyor.
Avrupa Birliği, BPS’nin besin ambalajlarında kullanımını yasaklamış durumda. ABD’nin Kaliforniya eyaleti ise bu kimyasalı üreme sıhhati açısından tehlikeli olarak sınıflandırıyor. 2024 yılında Etraf Sıhhati Merkezi tarafından yapılan bir çalışmada, zincir mağazalardan toplanan 32 fiş tahlil edildi ve sadece 10 saniyelik temasla yasal sıhhat uyarısı sonunu aşan seviyede kimyasal geçişi saptandı.
Plastik Kaplama Mikroplastiklere Dönüşüyor
T24’ün derlediği habere nazaran, termal fişlerin riskleri sırf kimyasallarla hudutlu değil. Üzerlerindeki plastik kaplama, vakitle parçalanarak mikro ve nano plastiklere dönüşüyor. Bu parçacıklar; beyin, damarlar ve sindirim sistemi başta olmak üzere birçok dokuda tespit edildi. Uzmanlar, bu unsurların uzun vadede kronik iltihap, kalp rahatsızlıkları, doğurganlık sorunları ve kansere yol açabileceği ihtarında bulunuyor.
Uzmanlardan Dijital Fiş Çağrısı
Prof. Dr. Trasande, dijital fiş uygulamalarına geçişin ferdi seviyede kıymetli bir tedbir olabileceğini belirtiyor. E-fiş, SMS ya da e-posta yoluyla fiş almak, bu çeşit kimyasallara maruziyeti önemli oranda azaltabiliyor. Lakin kalıcı tahlilin, plastik üretiminin global ölçekte sonlandırılması ile mümkün olacağını vurgulayan uzman, bu hususta kararlı adımlar atılması gerektiğini tabir etti.
BM Plastik Mutabakatı Yolda
Birleşmiş Milletler Etraf Programı’nın datalarına nazaran, mevcut süratle devam edilirse global plastik üretiminin 2060 yılına kadar üç katına çıkması bekleniyor. Bu öngörü doğrultusunda, Birleşmiş Milletler’in global plastik mutabakatı için tekrar müzakere masasına oturması gündemde.
