Milyonlarca ev kadınına emeklilik ve sosyal güvence geliyor: Hangi şartlar aranıyor? Yeni sistem nasıl işleyecek?
Ev bayanlarına emeklilik hakkı tanınmasına yönelik düzenlemede ayrıntılar ortaya çıkmaya başladı. Düzenlemeye nazaran, primlerin üçte biri devlet tarafından karşılanacak, 18 yaşını tamamlamış Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan ve daha evvel sigortası olsun ya da olmasın şu anda çalışmayan veya emekli olmayan bayanları kapsayacak. Pekala sosyal teminat nasıl sağlanacak? Sigorta içeriğinden neler yer alacak? Ödeme seçenekleri nasıl belirlenecek? Çocuk sahibi olmak sistemi etkileyecek mi?
Sabah Gazetesi’nde Faruk Fazilet köşe yazısında konut bayanlarına yönelik emeklilik hakkıyla ilgili ayrıntılar ele aldı. Buna nazaran, daha evvel sigortası olsun ya da olmasın şu anda çalışmayan yahut emekli olmayan 18 yaşını tamamlamış, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı tüm konut bayanları sisteme dahil olabilecek. Bu sisteme başvuracaklarda aranan en kıymetli koşullardan biri de Türkiye sonları içerisinde ikamet etmeleri.
Ev bayanlarına yönelik emeklilik sistemi nasıl işleyecek? Sigortanın içeriğinde neler olacak?
Projede, birinci etapta konut bayanlarına toplumsal teminat sağlanacak. Bunun için başvuran bayanlar isteğe bağlı sigorta ile kayıtlı olacak. Kelam konusu sigorta Bağ-Kur kapsamında sayılacak. Hem emeklilik primleri ödenecek hem de sıhhat primleri yatırılacak. Bu sebeple mesken bayanları ile bakmakla yükümlü oldukları eş ve çocukları da sıhhat hizmetlerinden fiyatsız yararlanacak.
Ev bayanlarının emekliliğine yönelik ödemeler nasıl yapılacak?
Söz konusu sigorta yapıldıktan sonra her ay otomatik olarak prim yatırılacak. Mesken bayanları böylelikle bir işyerinde çalışıyor ya da kendi işini yapıyor üzere primlerini ödeyecek. Primler internet üzerinden yatırılacak.
İsteğe bağlı sigorta primleri en az taban fiyatın üçte ikisi kadar yapılacak. 2025 yılı için aylık ödeme 8 bin 321 lira 76 kuruş olarak uygulanıyor. Bunun yüzde 20’si emeklilik için ödenirken yüzde 12’si de sıhhat primi olarak alınıyor.
Sistemde devlet dayanağı nasıl işleyecek?
Ödenecek aylık primlerin üçte birini devlet karşılayacak. Bu oran sistem devreye girdikten sonra daha da artabilecek. Bu yıl için ödenecek aylık primin üçte biri 2 bin 773 lira 92 kuruş olacak. Emeklilik için gerekli 15 yıllık (5400 gün) ödemede devlet dayanağı bu günkü minimum fiyatla 500 bin lirayı bulacak.
Ev bayanlarının emekli olabilmesi için ne kadar prim ödemesi gerekiyor?
Sadece isteğe bağlı sigorta ödeyenlerin en az 5.400 gün (15 yıl) prime gereksinimleri bulunuyor. Daha evvel çalışması olanlar ise eksik kalan primlerini yeniden isteğe bağlı sigorta ile tamamlayabilirler.
Örneğin EYT’den emeklilik için 5.375 güne muhtaçlığı olan bir sigortalının 5100 günü olsun. Kalan 275 günü çalışmadan isteğe bağlı ile ödeyerek yaşa bakılmadan emekli olabilir. Bir diğer sigortalının hiç çalışması yoksa isteğe bağlı sigorta ile 15 yıl prim ödeyerek yaş koşulu ile emekli olabilir.
Çocuk sahibi olan konut bayanları daha mı erken emekli olabilecek?
Söz konusu paket kapsamında hem mesken bayanlarına hem de çalışan anneler için Fiili Hizmet Artırımı (yıpranma) gibisi bir dayanak ile hem prim eklenmesi hem de yaş kaidesinin düşürülmesi gündemde olacak. Örneğin 4 yıl çalışan anneye her yıl için bir yıl prim eklenerek 5 yıllık prim geçerli sayılacak.
Eklenecek prim ve düşülecek yaş kuralı çocuk sayısına nazaran esneklik gösterebilecek. Böylelikle çok çocuk anne için avantaj olacak. Bu kapsamda yüzbinlerce annenin uzun vakittir beklediği sigortadan evvelki doğumların borçlanması sistemi de gündeme gelecek. Bugün doğum borçlanması yalnızca sigortadan sonra dünyaya gelen 3 çocuk için yapılabiliyor ve anneler bu sayede 6 yıl yani 2160 gün kazanabiliyor. Fakat sigorta olmadan evvel dünyaya gelen çocuklar için borçlanma yani prim satın alma yapılamıyor.
