Petrol fiyatlarının 80 doları geçmesi beklenmiyor: Benzin fiyatları nasıl etkilenir?

ABD Başkanı Donald Trump’ın 2 Nisan’da ithalata yönelik karşılıklı tarifelerin uygulanmasına ait kararnameyi imzalamasının akabinde global ticaret savaşlarının derinleşerek petrol talebini kısıtlayacağı beklentileri güçlendi.

Trump’ın “kurtuluş günü” olarak nitelendirdiği bu açıklamanın akabinde, Brent petrolün varil fiyatı, artan talep kaygılarıyla birebir gün yüzde 1’e yakın paha kaybederek 73,64 dolardan kapanırken, Batı Teksas çeşidi (WTI) ham petrol de yüzde 0,6 düşüşle 70,48 dolara geriledi.

Ardından, Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) ve OPEC dışı kimi üretici ülkelerden oluşan OPEC+ kümesinin kademeli üretim artışı kararına sadık kalınacağını açıklaması da talep daralmasıyla birlikte arz fazlası kaygılarını güçlendirerek fiyatlar üzerinde ek baskı oluşturdu.

OPEC+ kümesi, 3 Nisan’da yaptığı açıklamada 1 Nisan prestijiyle günlük 2,2 milyon varillik istekli üretim kesintisini kademeli bir formda sonlandırarak, mayısta günlük 411 bin varillik üretim artışı yapacaklarını bildirmesinin akabinde Brent petrol tıpkı gün yüzde 5’ten fazla kıymet kaybederek 69,63 dolardan kapattı ve Ekim 2023’ten bu yana en büyük günlük kaybını yaşadı. WTI da tıpkı gün 5,6 bedel kaybederek 66,33 düzeyine indi.

Söz konusu telaşlara ek olarak Çin’in 4 Nisan’da ABD’den ithal tüm eserlere yüzde 34 ek gümrük vergisi getirileceği belirtmesi de mümkün global “ticaret savaşı” riskini güçlendirerek petrol fiyatlarının 63,85 dolara kadar gerileyerek Ağustos 2021’den bu yana birinci kere 65 doların altını görmesine neden oldu.

Brent petrol tıpkı günü yüzde 6’ya yakın düşüşle 65,74 kapatırken, WTI da yüzde 6’dan fazla azalışla 62,10 dolardan tamamladı. Böylelikle Brent petrol nisanın birinci haftasında yüzde 9,2 paha kaybederek 65,74 dolara geriledi ve Ağustos 2021’den bu yana en düşük haftalık kapanışı kaydetti.

– “Fiyatlar uzun mühlet 80 dolar düzeyine dönmeyecek”

Londra merkezli güç enformasyon şirketi Energy Intelligence Group’un Petrol Piyasaları Ekonomisti Julien Mathonniere, AA muhabirine mevzuya ait yaptığı değerlendirmede, global petrol talebi görünümünün uzun mühlet düşük seyredeceğini belirterek, fiyatların uzun mühlet 80 dolar düzeyine dönmeyeceğini söyledi.

Mathonniere, Trump ve OPEC+ kümesinin aldığı kararların petrol talebini büyük ölçüde baskıladığına işaret ederek, “OPEC+ kümesi piyasaya fazla arz sağlamaya devam ederken, global ticaret savaşlarının yarattığı ekonomik belirsizlikler nedeniyle talepte kıymetli bir artış beklemiyorum. Bu nedenle, petrol fiyatlarının yakın vakitte varil başına 80 dolara geri dönmesini beklemek sıkıntı.” dedi.

Bu sebeple petrol fiyatlarındaki düşüşün devam etmesinin beklendiğini tabir eden Mathonniere, kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Özellikle dünyanın en büyük talep merkezlerinden biri olan Çin’de yapısal ekonomik problemler devam ediyor. Üstelik Pekin’in ABD ile büyük bir ticaret fazlası bulunuyor ve bu durum ülkeyi ABD’nin aldığı tarife kararlarında direkt maksat haline getiriyor. Petrol talebi süratle artan Hindistan bile muhtemel bir global ticaret savaşının yıkıcı ekonomik tesirlerini göz arkası edemez. Öte yandan, ABD iktisadı de yavaşlama riskiyle karşı karşıya zira tarifeler nihayetinde Amerikan vergi mükellefleri tarafından ödenecek.”

– “Trump’ın müdafaacı ticaret siyasetleri, ihracatı artırma maksatlarıyla uyuşmuyor”

Mathonniere, ABD idaresinin ulusal güvenlik siyaseti ile gümrük tarifelerini ilişkilendirmesinin global “ticaret savaşları”nın yaşanmasına yer hazırladığını ve bu durumun Trump’ın ihracatı artırma maksatlarıyla zıt düştüğünü tabir etti.

Trump’ın izlediği siyasetlerin global ölçekte rekabetçi devalüasyon riskini artırdığını anlatan Mathonniere, “Ülkeler, ABD’nin uyguladığı tarifelere karşın ihracatlarını rekabetçi tutabilmek için para ünitelerini şuurlu olarak değersizleştirebilir. Bu durumda ABD malları öteki ülkeler için daha kıymetli hale gelir ve Trump’ın istediğinin bilakis ABD’nin ihracatını artırması zorlaşır.” sözlerini kullandı.

Mathonniere, yatırımcıların bu süreçte ABD dolarını izlemesi gerektiğini tabir ederek, doların başka para üniteleri karşısında zayıflaması durumunda petrol talebinin de artacağı bilgisini paylaştı.

Trump’ın ilerleyen 6 ila 8 ay içerisinde doların kıymetini düşürmeye yönelik adımlar atabileceğini anlatan Mathonniere, böylelikle ülkede resesyon tehdidi yaratarak ABD Merkez Bankası’nın (Fed) duruma müdahale etmesinin sağlanacağını tabir etti.

Mathonniere, tıpkı vakitte ABD’nin İran’a yönelik ataklarına de dikkat edilmesi gerektiğini belirterek, “ABD’nin İran’a yönelik askeri bir saldırısı petrol fiyatlarını varil başına 5 dolar artırabilir, lakin risk primleri çoklukla beklenenden daha süratli düşme eğilimindedir.” değerlendirmesinde bulundu.

BU DURUM AKARYAKIT FİYATLARINI NASIL TESİRLER? 

Brent petrol ve WTI petrol fiyatlarının değerli bir düşüş göstermesi, direkt akaryakıt fiyatlarını da etkileyebilir. Petrol fiyatları ile akaryakıt fiyatları ortasında ekseriyetle aksi bir münasebet bulunur; petrol fiyatları düştükçe, bu, rafinerilerin ham petrolü daha düşük maliyetle işlemesi manasına gelir ve nihayetinde akaryakıt fiyatlarında da bir düşüş beklenebilir.

Ancak, akaryakıt fiyatlarına yansıyan tesir, birkaç faktöre bağlı olarak değişebilir:

Petrol Fiyatlarındaki Düşüşün Müddeti ve Ölçüsü: Şayet petrol fiyatlarındaki düşüş kısa vadeli bir dalgalanma ise, akaryakıt fiyatları bu düşüşten çabucak etkilenmeyebilir. Petrol fiyatlarındaki daima bir düşüş, rafinerilerin bu durumu fiyatlandırma stratejilerine yansıtmasına sebep olabilir.

Petrol Arzı ve Talep Durumu: OPEC+ üzere kümelerin üretim kararları, arz-talep istikrarını tesirler. OPEC+ kümesi üretim kısıtlamaları uyguladığında, arzın azalması fiyatları artırabilir. Lakin şu anki durumda üretim artışı açıklamaları ve global ticaret savaşları üzere faktörler talebi sınırladığı için, petrol fiyatlarının daha düşük düzeylerde kalması ve bunun da akaryakıt fiyatlarına yansıması muhtemeldir.

Döviz Kurları ve Global Ticaret: ABD’nin uyguladığı tarifeler ve döviz kurlarındaki değişiklikler de akaryakıt fiyatlarını etkileyebilir. Bilhassa doların bedeli zayıflarsa, petrol ithalatı daha değerli hale gelebilir, bu da akaryakıt fiyatlarına dolaylı olarak yansıyabilir.

Bölgesel Faktörler: Akaryakıt fiyatları ülkeden ülkeye değişir. Türkiye üzere ülkelerde, petrol fiyatlarının yanı sıra, döviz kurları, vergi oranları ve mahallî arz-talep durumu da fiyatların şekillenmesinde kıymetli rol oynar.

Özetle, petrol fiyatlarındaki düşüş, uzun vadede akaryakıt fiyatlarını düşürebilir lakin global ekonomik belirsizlikler, döviz kurları ve siyasi gelişmeler bu süreci etkileyebilir. Şayet petrol fiyatlarındaki düşüş sürdürülebilir ve global ticaretle ilgili riskler azalırsa, akaryakıt fiyatlarının da bu durumu takip etmesi beklenebilir.