Sağlıkta İnovasyon ve Yapay Zeka Paneli

ULUSLARARASI İktisat Doruğu’nun ikinci gününde ‘Sağlığın Geleceği: İnovasyon, Yapay Zeka ve Dijitalleşme’ paneli düzenlendi. Panelde konuşan Sanofi Avrasya Bölge Başkanı Cem Öztürk, “Verinin daima birlikte paylaşılması ve tahlil edilmesi inanılmaz biçimde kıymet kazandı. O denli bir hale geldik ki artık bütün bu data tahlilinde tek başımıza değil, bütün farklı şirketlerle birlikte çalışarak bu bilgiyi kullanmaya çalışıyoruz” dedi.

Capital, Ekonomist, Start Up ve CeoLife mecmuaları tarafından düzenlenen Milletlerarası İktisat Tepesi (UEZ 2025), bu yıl 14’üncü sefer Türkiye ve dünyanın saygın siyasetçilerini, iş dünyası başkanlarını ve akademisyenlerini ağırladı. Bu yıl ‘Değişen Global Gerçekler ve Gelecek 5.0’ temasıyla düzenlenen tepenin ana sponsorluğunu Rönesans Holding üstleniyor. UEZ 2025’in ikinci günündeki beşinci panelin konusu ‘Sağlığın Geleceği: İnovasyon, Yapay Zeka ve Dijitalleşme’ olurken, panelin sponsoru Sanofi oldu.

Panelin moderatörlüğünü yapan Tekfen Holding Yönetim Kurulu Lideri Mehmet N. Erten, “Birçoğumuz arabasının ekranında servis yazısını gördüğünde otomobilimizi servise götürüyoruz, denetimlerini yapıyoruz, yağını değiştiriyoruz lakin bize bedenimizden bir ses geldiğinde birden fazla vakit umursamıyoruz. Emaneti yeterli kullanmadığımızı düşünüyorum” diyerek, bu hususta panelistlerin kıymetli tespitlerde bulunacağını belirtti.

ÖZTÜRK: TEKNOLOJİ BİR ARAÇ OLMAKTAN ÇIKTI

Teknolojinin yalnızca bir araç olmaktan çıktığını söyleyen Sanofi Avrasya Bölge Başkanı Cem Öztürk, “Teknoloji bizim için yalnızca bir araç olmaktan çıktı. Kullanmadığımız vakit onsuz yapamadığımız bir hale dönüştü. Biz de ilaç bölümünde teknoloji kullanmadan artık hiçbir yere gidemez olduk. Sanofi birçoğunuzun da bildiği üzere dünyanın en büyük ilaç şirketlerinden bir tanesi, birinci 10’da yer alan bir şirket. ve maksatlarını koymaya başladığı vakit ‘biz yalnızca şu ilacı ya da bu ilacı keşfedeceğiz, şu alanda en yeterli olacağız’ diye değil… Maksadına ve vizyonuna bu sene koyduğu motto şu biçimdeydi: ‘Biz teknolojiyi, AI’yı en düzgün kullanan ilaç şirketi olacağız gayemiz var.’ Bir ilacın keşfi yaklaşık 7 yıl ile 15 yıl ortasında hatta 20 yıla kadar süren bir süreç alıyor. Bu ilacın keşfi sırasında asgarî harcadığınız bütçe, 2 milyar Euro ile 20 milyar Euro ortasında değişiyor. ve siz sonuç olarak 20 milyar Euro bir bütçe harcadığınızda ilacın gelişimi esnasında geçtiği fazlardan, evrelerden bir adedinde en ufak bir küçük sorun ya da en küçük bir yan tesir çıkarsa o ilacı piyasaya sürmekten vazgeçiyorsunuz. Bu biçimde baktığınızda finansal açıdan çok geri dönüşümü olan ve yatırım riski alınabilecek bir şeye benzemiyor üzere gözüküyor değil mi? Lakin işin ucunda insan var, insan hayatı var. İnsan hayatını uygunlaştırma var, insan hayatını daha hoş bir hale getirme var” dedi.

‘FARKLI ŞİRKETLERLE ÇALIŞARAK İLAÇ GELİŞİMİNİ HIZLANDIRIYORUZ’

İlaç gelişimini hızlandıracak çalışmalar yaptıklarını anlatan Cem Öztürk, kelamlarına şöyle devam etti:

“Biz hepimiz bilimin mucizelerin peşinden bu yüzden koşuyoruz. Bizim misyonlarımızdan bir tanesi de ilaç gelişimini hem hızlandırabilmek hem de daha ucuz hale getirebilmek, hem de dünyanın her tarafına eşit bir halde yayabilmek. Bilginin daima birlikte paylaşılması ve tahlil edilmesi inanılmaz biçimde kıymet kazandı. O denli bir hale geldik ki artık bütün bu bilgi tahlilinde tek başımıza değil, bütün farklı şirketlerle birlikte çalışarak bu bilgiyi kullanmaya çalışıyoruz ve ilaç gelişimini biraz önce söylediğim üzere ortalama 7 yılda 15 yıl ortasında değil, 1-2 yılda geliştirebilecek çok daha süratli bir hale getirmeye çalışıyoruz.”

LEGG: İNOVASYON, SIKINTILARI ÇÖZEBİLECEK EN GÜÇLÜ ARAÇLARDAN BİRİ

The Portfolio Collective Kurucu Ortağı, Google Avrupa Eski COO’su Ben Legg, şöyle konuştu:

“Aslında bizim sıhhatte neden inovasyon yapmamız gerektiğinin 2 büyük nedeni var. Birincisi finansal sebeplerden, başkası de insani sebeplerden. Finansal açıdan baktığımızda, sıhhat aslında ülkelerin finansmanını düzeltmesinin en âlâ yollarından biri olabilir. Neden mi? Zira sıhhat harcamalarına bakacak olursanız maliyetler inanılmaz bir biçimde her yıl artıyor. Beşerler artık 90 yaşına kadar yaşıyor lakin 65 yaşında emekli oluyor. Her ne kadar sıhhat açısından da 65 yaşında daha düzgün durumda olsa da sıhhate harcanan paralara bakıldığında aslında verimli geçirmiyor ömürlerini. Zira birden fazla vakit ruhsal meseleler ya da obezite problemleri oluyor. Hasebiyle bu durum, sıhhat harcamalarının daima artmasına ve vergi yükünün toplumun makul kısımları üzerinde ağırlaşmasına yol açıyor. Şayet bu dengesizlik bu türlü devam ederse, kimi ülkelerin ekonomik olarak iflas etmesi bile mümkün. Güzel haber şu ki, inovasyon bu sorunu çözebilecek en güçlü araçlardan biri. Tek başına kâfi olmasa da tahlilin büyük bir kesimi olabilir. İkinci neden ise daha insani: Kim daha keyifli, daha sağlıklı ve daha verimli bir hayat yaşamak istemez ki? Sıhhat alanındaki inovasyonla bunu mümkün kılabiliriz.”

BERRA: İNOVASYONUN İNSAN HAYATINA HİZMET ETMESİ GEREKİYOR

Fransa eski Sıhhat Bakanı (2009-2012) Dr. Nora Berra, panelde yaptığı konuşmada şu sözleri kullandı:

“İnovasyon elbette ilerlemedir, fakat lakin insan hayatına hizmet ettiği sürece gerçek bir inovasyondur. Bu yalnızca teknolojik bir gelişme değil, birebir vakitte insan odaklı bir gelişimdir. İnovasyonun biyoteknolojiyle, gen terapileriyle ve sıhhat hizmetlerinin dijitalleşmesiyle yakından alakalı olduğunu söyleyebiliriz. Lakin bu alanlarda yalnızca teknolojik araçlar değil, tıpkı vakitte profesyonellerin de eğitilmesi gerekir. Avrupa Birliği bu alanda ilerleme sağlıyor. ‘E-sağlık dijital altyapısı’ oluşturuldu. Tüm Avrupa ülkelerinde şimdi uygulanmıyor lakin bu kıymetli bir başlangıç. Pandemi sonrası periyotta yapay zeka da inovasyona büyük katkı sağladı. Yeni hastalıkları anlamada yapay zekadan önemli takviye alındı. Örneğin Belçika’da kimi akademik takımlar, yapay zeka sayesinde Covid-19’un akciğer üzerindeki spesifik tesirlerini erken belirleyebildi. Marsilya Üniversitesi Hastanesi ile geliştirilen bir sistem, hastalığı biyobelirteçlerle üç hafta evvelden tespit edebildi. Ağır bakımda yapay zeka takviyeli teneffüs aygıtları, hasta idaresinde büyük fark yarattı. Birebir vakitte sıhhat çalışanlarının bakış açısını da değiştirdi. Elbette hala eksikler var. Adil bir sıhhat sistemi için ne yapılmalı? Muhtaçlığa dayalı teknolojiye geçmeliyiz. Hakikaten neye gereksinimimiz olduğunu sorgulamalı, buna yönelik inovasyonu tasarlamalıyız. İki temel yaklaşıma muhtaçlık var. Ekosistem yaklaşımı: Kamu-özel iş birlikleriyle, tıbbi ve teknolojik kurumlar ortak araçlar geliştirmeli ve bunlar sisteme entegre edilmeli. Esnek yönetişim modeli: Bu araçların onay süreçleri çevik ve süratli olmalı. Yıllarca bekleyemeyiz. Sıhhat profesyonellerine yeni araçları süratle sunabilmeliyiz. Bunlara ek olarak, kitlesel altyapı yatırımları, profesyonel eğitimler ve halk için okuryazarlık eğitimlerine yatırım kural.”

MARDİNOĞLU: TEDAVİ ODAKLI SİSTEMDEN ÇIKIP, ÖNLEYİCİ SIHHAT SİSTEMLERİNE ODAKLANILMALI

King’s College London & KTH Royal Institute of Technology Sistem Biyolojisi Professorü Prof. Dr. Adil Mardinoğlu, şöyle konuştu:

“Sağlık sistemlerinde yaşlanan nüfus ve uzun ömürlülük, yönetilemez maliyetler yaratmaya başladı. Bu yalnızca Türkiye’ye has değil; İngiltere, İsviçre üzere ülkelerde de misal sıkıntılar yaşanıyor. Bugün çok net adımlar atmamız gerekiyor. Tedavi odaklı sistemden çıkıp, önleyici sıhhat sistemlerine odaklanmalıyız. Alzheimer ve Parkinson üzere hastalıklarda önemli artış var. Zira belirli bir yaştan sonra bu çeşit rahatsızlıklar kaçınılmaz hale geliyor. Bu nedenle önleyici tıp alanında teknolojiler geliştirmemiz kaide. İsveç ve İngiltere’deki üniversitelerde yürüttüğümüz projelerde, hasta özgeçmişi, moleküler bilgiler, hareket dataları ve görüntüleme bilgilerini entegre ediyoruz. Genetik bilgiler, kandaki bakterilerle ilgili datalar üzere birçok biyolojik bilgi toplanıyor. Bu bilgiler yapay zeka algoritmaları ile birleştirildiğinde yeni eserlerin geliştirilmesinde büyük katkı sağlanabilir. Lakin şunu sormamız gerekiyor: Bu teknolojiye hazır mıyız? Yetişmiş insan gücümüz var mı? Bu teknolojinin sürdürülebilirliğini sağlayacak maddi kaynaklar hazır mı? Mevcut yasal düzenlemeler bu uygulamalara müsaade veriyor mu? Veriyorsa, mevcut sistemle nasıl entegre edilecek? Şayet mevcut regülasyonlar bu sistemlere müsaade vermezse, birçok start-up kaynak bulamadan iflas edebiliyor. Bu da çok değerli bir sorun. Alzheimer ve parkinson üzere hastalıkları şimdi tedavi edemiyoruz. Lakin yapay zeka ile bunu başarabileceğimize inanıyoruz. Zira yapay zekanın temelini data oluşturuyor. Sıhhat sisteminde dijitalleşme olmazsa, bu datalar kullanılamaz ve büyük aksaklıklar yaşanır. Türkiye’nin bu hususta dijitalleşme adımlarını 10 yıl evvel atmış olması çok yerindeydi. Avrupa ise buna şimdi tam olarak hazır değil. Önemli aksaklıklar kelam konusu. Bu nedenle bugünkü sıhhat sistemini yönetebilmek için inovatif yaklaşımlara, sağlam altyapıya ve disiplinli bir çalışmaya muhtaçlık var. Fakat aşabileceğimize inanıyoruz.”