Suriye’de Alevi Sivillere Yönelik İnfaz İddiaları

Mart ayında Suriye’deki Alevi azınlığa yönelik infazlarda yer aldığı tez edilen şahıslardan biri, BBC’ye yaptığı açıklamada, kendisinin ve bölgeye seyahat eden öbür silahlı sivillerin hükümet güçleri tarafından bilgilendirildiğini ve izlendiğini öne sürdü.

Ebu Halid isimli kişi, 7 Mart’ta eski rejim mensubu isyancılara karşı çabaya yardımcı olmak için Akdeniz kıyısındaki Sanobar köyüne sivil bir savaşçı olarak gittiğini söyledi.

“Genel Emniyet Dairesi bize sivillere ziyan vermememizi, yalnızca bize ateş eden isyancılara karşılık vermemizi söyledi” dedi ve ekledi:

“Yanımda sekiz kişi vardı ancak kalabalık bir gruptuk. Genel Güvenlik ünitesi, kimsenin köye ya da sakinlerine ziyan vermememesi için süreci takip ediyordu.”

Daha sonra 64 yaşındaki köylü Mahmud Yusuf Muhammed’i kendi meskeninin girişinde vurarak öldürdüğü anı kameraya kaydetti.

Bugün tutuklu bulunan Ebu Halid, Mahmud’un silahlı bir isyancı olduğunu tez ediyor fakat olaya ait çektiği görüntü, tezini desteklemiyor.

Askeri polis BBC’ye yaptığı açıklamada, Ebu Halid’in hiçbir halde güvenlik güçleriyle koordineli hareket etmediğini söyledi.

İnsan hakları kümeleri, Mart ayı başında Suriye’nin kıyı bölgesinde hükümet yanlısı güçler tarafından çoğunluğu Alevilerden oluşan yaklaşık 900 sivilin öldürüldüğünü varsayım ediyor.

Aleviler çoğunluğu Sünni olan Suriye nüfusunun yaklaşık yüzde 10’unu oluşturuyor.

Suriye’nin eski rejimin kalesi olan kıyı bölgesi büyük ölçüde izole edilmiş durumda fakat BBC grubu bölgeye ulaşarak Sanobar’da yaşananları görgü şahitleri ve güvenlik görevlileriyle görüştü.

Şiddet olayları, ülkenin devrik lideri Beşar Esad’a bağlı militanların, hükümet güvenlik güçlerine yönelik ölümcül akınlar düzenlemesinden bir gün sonra yaşandı.

Suriyenin Sünni İslamcı hükümeti, bu baskınlara cevap vermek için farklı askeri birliklere ve milis kümelerine takviye davetinde bulunmuştu fakat bu davet, Alevi sivilleri gaye alan mezhepsel bir öfke dalgasına dönüştü.

Tanıklar BBC’ye, farklı silahlı kümelerin Alevileri yargısız infaz gayesi haline getirdiğini söyledi. Birtakım tanıklarsa, hükümetin güvenlik güçlerinin Alevi köylülerini taarruzdan korumak için şiddet yanlısı ve aşırılıkçı kümelerle uğraş ettiğini söyledi.

Kıyı bölgelerinde şiddet patlak verdiğinde, Sanobar köyü de bundan hisse almıştı. Mart ayının başlarında birkaç gün içinde bu küçük Alevi köyünden yaklaşık 200 kişi infaz edildi.

İnfazların üzerinden yaklaşık iki ay geçmesine karşın Sanobar’da cenaze merasimi yapılmadı.

Köyün kıvrımlı yolunun yanında artık bir toplu mezar var. Çabukla yapılan cenaze merasimleriyle kalan cesetler defnedildi.

Burası artık bayanların ve sırların köyü. Kurtulanların birçok hâlâ açıkça konuşmaktan çok korkuyor fakat bizimle özel olarak paylaştıkları öyküler çoklukla çarpıcı biçimde misal.

Mahmud Yusuf Muhammed’in cesedi, Sanobar’daki tek katlı konutunun dışında, vurularak öldürüldükten sonra üç gün boyunca yerde kaldı.

Komşularının konutuna sığınan eşi, kızı ve torunları, köyde dolaşan silahlı kümelerin korktukları için saklandıkları yerden çıkıp onu gömmekten korktular.

Ailesi, Mahmud’un köyde tanınan ve hürmet duyulan, nazik bir adam olduğunu, asker kökenli bir çiftçi olduğunu, bazen minibüs sürücülüğü yaptığını söyledi.

Köyün çeperindeki sakin bir sokakta bulunan meskeni, 6 Mart’ta Suriye’nin eski rejimine bağlı ordu subaylarının ülkenin yeni güvenlik güçlerine yönelik koordineli hücumlar düzenlediği ana otoyola 300 metreden daha yakın bir aralıkta bulunuyor.

Hükümet güçleri, iki gün boyunca, halk ortasında “filoul” (“kalıntılar”) olarak bilinen eski rejim savaşçılarıyla, bu kıyı otoyolu üzerindeki köylerde çatıştı. Bu sırada, geçen yıl Beşar Esad’ı devirmeye takviye veren müttefik milis kümelerinden yardım istedi.

Yabancı cihatçı savaşçılar, siviller ve artık yeni Suriye ordusuna dahil olan lakin hala tam olarak hükümet denetimi altında olmayan silahlı birlikler de dahil olmak üzere bir dizi silahlı küme davete cevap verdi. Hepsi artık hayatta kalanlar tarafından sivillerin infazlarıyla suçlanıyorlar.

7 Mart’ta Sanobar’da gün boyunca köy etrafında yaşanan şiddetli çatışma seslerini duyulurken, aileler konutlarına saklandılar.

Daha sonra sivillere yönelik hücumlar başladı.

Kurtulanlardan biri BBC’ye, “Bütün gün boyunca birçok küme konutumuza girdi. Burada bulunan [askeri] kümelerden değil, İdlib, Halep ve diğer yerlerden geliyorlardı. Kimileri kamuflaj üniformaları giyiyordu. Lakin bizi öldürenler maskeli yeşil üniformalar giyiyordu” dedi.

“Her şeyi çaldılar, bize hakaret ettiler, çocukları tehdit ettiler,” diye devam etti. “Son küme akşam 6 civarında geldi. ‘Adamlar nerede?’ diye sordular ve babamı ve kardeşim Ali’yi aldılar. Onları öldürmemeleri için yalvardık. ‘Siz Alevisiniz, domuzlar’ dediler ve gözlerimizin önünde vurdular.”

O gün Mahmud ailesiyle birlikte sığındığı binanın dışına çıktı. Akrabalarından biri yakındaki bir yangından zehirli duman kokusu aldığını ve kendi meskenini denetim etmek istediğini söylemişti.

Bir daha hiç görülmedi.

Bir yakını, “Ertesi sabah öldürüldüğünü gördük” dedi.

Mahmud’un başına gelenlerin öyküsü, onu vuran adam tarafından çekilen ve öldürülme anına ilişkin görüntünün toplumsal medyada yayınlanmasıyla ortaya çıkmaya başladı.

Videoda, Ebu Halid’in Mahmud’a motosikletin gerisinden sırıtarak sataştığı ve akabinde ona altı el ateş ettiği görülüyor.

Ebu Halid’le görüşmek için, geçen Aralık ayında Suriye’nin eski rejimini deviren, geçiş periyodu Cumhurbaşkanı Ahmed eş- Şara’nın lideri olduğu İslamcı grup Hayat Tahrir eş- Şam’ın (HTŞ) merkezi olan İdlib’e gittik.

Şu anda askeri polis nezaretinde soruşturması süren Ebu Halid odaya girerken, gözündeki bağ ve ellerindeki kelepçeler çıkarıldığı sırada gözlerini kırpıştırıyor ve geriniyordu.

Kamuflaj pantolonlu genç adam konuşmaya istekli görünüyordu. Mahmud’un sivil olmadığını, o gün köyde savaşan bir isyancı olduğunu ve onu vurduğu sırada 8,5 mm kalibreli tüfeğinin olduğunu anlattı.

Ebu Halid, “Kamerayı ona çevirdim ve oturmasını söyledim. Kaçıyordu ve beni öldürmek istiyordu bu yüzden onu omzundan ve bacağından vurdum. Yaklaştığımda, güya bomba yahut silah tutmuş üzere elini hareket ettirdiğini gördüm. Korktum, bu yüzden onu öldürdüm” dedi.

Ancak Ebu Halid’in çektiği ve BBC tarafından yeri ve zamanlaması doğrulanan hücum görüntüsü, savını desteklemiyor.

İngiliz özel kuvvetlerinin eski bir mensubu, görüntünün hiçbir anında Mahmud’un üzerinde yahut yakınında rastgele bir silah görünmediğini doğruladı.

Ve Ebu Halid hiçbir vakit 64 yaşındaki adama durmasını yahut oturmasını söylemiyor; korkmuş yahut tehdit altındaymış üzere de görünmüyor.

Bunun yerine, Mahmud’a “Seni yakaladım, seni yakaladım! Kameraya bak!” diye seslenmeden evvel motosikletin gerisinde sevinç çığlıkları atıp sırıtırken gösteriliyor.

Daha sonra onu süratli bir halde üç sefer vuruyor. Mahmud konutunun girişinde dizlerinin üzerine düşüyor.

Ebu Halid onu binaya kadar takip ederken,”Sen ölmedin mi?!” diye sesleniyor

Mahmud’un hayatı için yalvardığı duyuluyor akabinde Ebu Halid ona yakın aralıktan üç el daha ateş ediyor.

Uluslararası hukuk, sivillerin, yaralıların yahut silahsız savaşçıların öldürülmesini yasaklıyor.

Ebu Halid’i tutan askeri polis ünitesinde vazifeli Halid Musa, güvenlik güçleriyle koordine olmadan Senobar’da savaşmaya gittiğini söyledi.

Musa, “Sivillerin askeri operasyonlarda olmaması gerekir. Bir kusur yaptı. Kişiyi yakalayabilirdi ancak bunun yerine onu öldürdü” dedi.

Ancak Ebu Halid yaptıklarından pek pişmanlık duymuyor.

Röportajımız sırasında ağladığında, sebebinin Mahmud hatta kendisi bile olmadığını söyledi. 2018’de, ailesi Ramazan orucunu açmak için meskende otururken, Beşar Esad’ın eski ordusu tarafından düzenlenen bombalı akında öldürülen küçük kardeşi için ağlıyordu.

“Sekiz yaşındaydı ve ruhu vücudundan ayrılırken onu kucağımda tutuyordum” dedi ve akabinde gözyaşları yanaklarından süzülmeye başladı.

“Devrim sırasında büyüdüm ve adaletsizlik, kan, infaz ve terörden öbür bir şey görmedim. Suriye’de kurtuluştan evvel olan her şeyi görmezden geliyorlar ve benim çektiğim görüntüye odaklanıyorlar.”

Bana ailesinin son kaybının Sanobar yakınlarında isyancılarla savaşırken öldürülen 17 yaşındaki kuzeni olduğunu söyledi. “Tamamen yanmıştı. Onu bir plastik torba içinde götürdük.”

“Eğer bize yaptıklarının intikamını almak isteseydim hiçbirini bırakmazdım.”

6 Mart’taki isyancı akınları, Suriye’nin yeni İslamcı hükümetinin müsamaha ve kapsayıcılık vaatleriyle geçiştirmeye çalıştığı mezhepsel fay sınırlarını yerle bir etti.

Bağımsız bir müşahede kümesi olan Suriye İnsan Hakları Ağı (SNHR), eski rejim yanlılarının 30’u çocuk ve bayan olmak üzere en az 446 sivili ve 170’ten fazla hükümet güvenlik görevlisini öldürdüğünü, bunların birçoklarının 6 Mart’ta öldürüldüğünü söylüyor.

Bu hücumlar, Beşar Esad’ın baskıcı diktatörlüğüne yönelik derin öfkeyi yine canlandırdı. Kimileri, Alevi sivilleri rejimin cürümlerine ortak ve Esad’ın devrilmesinden sonra başlayan ayaklanmanın bir modülü olarak görüyordu.

SNHR, hükümetin kıyı bölgesindeki isyancılara yönelik baskısının “yaygın ve ağır ihlallere dönüştüğünü”, bunların birçoklarının “misilleme ve mezhepsel” olduğunu söylüyor.

Grup, hükümet yanlısı güçlerin ve destekçilerinin isyancı ataklarını takip eden günlerde 114’ü çocuk ve bayan olmak üzere en az 889 sivili öldürdüğünü belirtiyor.

Uluslararası Af Örgütü, Alevi sivilleri gaye alan onlarca saldırıyı araştırdı ve bunların “kasıtlı”ve “hukuksuz” olduğunu söyledi.

Sanobar’dan gelen bir görüntüde, hükümet yanlısı bir savaşçının köyde “etnik paklık, etnik temizlik” sloganları atarak yürüdüğü görülüyor.

Yerel aktivistler tarafından derlenen köydeki mağdurların listesinde, 11 yaşında bir çocuk, gebe bir bayan ve engelli bir erkek de dahil olmak üzere bir düzineden fazla bayan ve çocuğun ismi yer alıyor.

Silahlı adamların babasını ve kardeşini öldürmesini izleyen bir kişi, ailenin katillerine, Esad ordusunun üyesi olmadıklarını kanıtlamak için sivil kimlik kartlarını gösterdiğini söyledi. Lakin fark etmedi, kendilerine yöneltilen tek suçlamanın “Alevi domuzlar” olduğunu söyledi.

Sivilleri isyancılardan ayırmak, yeni hükümetin ülkeyi garanti altına alma planı ve azınlıkları muhafaza vaadi açısından kilit değer taşıyor.

Ancak bunun için sorumluların yargılanması ve kendi askeri güçlerini ve silahlı müttefiklerini denetim edebildiğinin kanıtlanması gerekiyor.

Bir vakitler El Kural’ın lokal kolu olan ve hala BM, ABD ve İngiltere tarafından “terör örgütü” olarak tanımlanan HTŞ kümesi, yeni ordunun omurgasını oluşturuyordu.

Yeni sivil polis ve Genel Güvenlik Kuvvetleri takımlarını doldurmak için süratli bir formda işçi alımı yapılıyor.

Eğitimin kısaltıldığı ve birçok birliğin yetersiz donanıma sahip olduğu söyleniyor. Devriyelerine katıldığımız bir kumandan, beden zırhıma ve telsizime hüzünle bakarak, “Bizde bunlar yok” dedi.

Tanıklar ve insan hakları kümeleri, bir vakitler Beşar Esad’ı devirmek için HTŞ’nin yanında savaşan Türkiye takviyeli milisler ve cihatçı savaşçıların da infaz gerçekleştirenler ortasında olduğunu argüman ediyor.

Sanobar sokaklarındaki grafitilerde, artık hükümetin denetimi altında olduğu düşünülen Türkiye takviyeli birliklerin isimleri var. BBC’ye konuşan birtakım kaynaklar, bu birliklerin üyelerinin hala köyde bulunduğunu öne sürdü.

İddia edilen ihlallere ait birtakım görüntülerde, Genel Güvenlik Kuvvetleri’ne ilişkin resmi araç ve üniformaların da yer aldığı görülüyor. Bu durum, Memleketler arası Af Örgütü’nün soruşturma davetinde bulunmasına yol açtı.

Lazkiye Bölgesi Genel Güvenlik Kuvvetleri Kumandanı Mustafa Kunayfati, birden fazla hatadan orduda arkadaşları yahut akrabaları bulunan sivillerin sorumlu olduğunu söyledi lakin silahlı kümelerin üyelerinin de dahil olduğunu belirtti. Bunlara kendi Genel Güvenlik ünitelerinden gelen “münferit vakaların” da dahil olduğunu kabul etti.

“Bu yaşandı ve o bireyler de tutuklandı. Buna müsaade veremeyiz” dedi.

Eski rejim savaşçılarının bölgeden çıkarılmasının ve durumun denetim altına alınmasının akabinde adamlarının “bölgedeki tüm isyancıları uzaklaştırmaya ve sivillere ziyan veren herkesi tutuklamaya başladığını” söyledi.

BBC’ye konuşan birtakım görgü şahitleri, Kunayfati’nin güçlerinin kendilerini öbür silahlı kümelerden korumak için müdahale ettiğini doğruladı.

Mahmud’un Sanobar’daki komşularından biri, Mahmud’un öldürülmesinden 30 dakika evvel kendisini ve ailesini tahliye ettiklerini söyledi.

Babası ve kardeşinin öldürülmesini anlatan şahit ise, Genel Güvenlik Güçleri’nin onların köyden kaçmalarına ve daha sonra geri dönüp yakınlarını gömmelerine yardım ettiğini söyledi.

Eş-Şara, kıyıdaki cinayetlerin kovuşturulması sırasında “hiç kimsenin kanunun üstünde tutulmayacağına” yemin etti.

Özel bir komite şu anda hem isyancılar tarafından gerçekleştirilen birinci 6 Mart saldırısını hem de bunu izleyen hükümet yanlısı güçlerin şiddetini araştırıyor. BBC’nin edindiği bilgiye nazaran, yaklaşık 30 kişi tutuklandı.

Ancak geçmişteki cürümlerin hesabını hâlâ sormayı bekleyen bir ülkede, bu hassas bir an.

Bazıları, hükümetin isyancı atakların akabinde genel dayanak daveti yapma kararının şiddeti öngörülebilir, hatta kaçınılmaz hale getirdiğini savundu.

Çok sayıda Alevi köylü, hükümetin Genel Güvenlik Güçleri’nin köylerini denetlemesini, kimi denetim noktaları ve üslerde konuşlanan başka kümelerin ise köylerini terk etmesini istiyor.

Burada yaşanan şiddet olaylarından iki ay sonra, hükümetin güvenlik güçleri uç çizgideki müttefiklerine karşı kalkan misyonu görmeye başladı.

Senobar’ın geleceği Suriye’nin geleceği için bir imtihan niteliğinde ve Dürziler, Hıristiyanlar, Kürtler üzere ülkenin başka azınlıkları yaşananları izliyor.

Suriye’deki İslamcı hükümetin, geçmişteki baskılara başvurmadan bu yaralı ülkeyi ne kadar müddet bir ortada tutabileceğini görmek istiyorlar.

Bu haber, BBC gazetecileri tarafından hazırlandı ve denetim edildi. Bir pilot proje kapsamında çevirisi için yapay zekadan da faydalanıldı.