Tarıma “zirai don” darbesi: 36 ilde kayıp büyük
Türkiye, Nisan 2025’te ani sıcaklık düşüşleri ve kar yağışının tesiriyle son 30 yılın en büyük zirai don felaketlerinden birini yaşadı. 36 vilayette tesirli olan don, başta kayısı, badem, ceviz, fındık ve üzüm olmak üzere çok sayıda tarım eserinde kayıplara neden oldu. Tarım ve Orman Bakanlığı ile yerel yönetimler, hasar tespit çalışmalarını sürdürüyor.
Malatya ve Elazığ’da Kayısı ve Badem Kayıpları
Malatya’da zirai don, dünya kayısı üretiminin yaklaşık %85’ini karşılayan kentin iktisadına ağır bir darbe vurdu. Malatya Valisi Seddar Yavuz, ilgili kurumlarla yapılan toplantı sonrası, “Zirai don, başta kayısı olmak üzere birçok tarım eserinde ziyana neden oldu. Alanda ziyan tespit çalışmaları başladı,” dedi. Malatya Büyükşehir Belediye Başkanı Sami Er, merkezde sıcaklıkların -6 ila -7 dereceye, yüksek rakımlı bölgelerde daha da altına düştüğünü belirterek, kayısı bahçelerinde önemli hasar oluştuğunu söz etti.
Elazığ’da ise badem, üzüm ve kayısı ağaçları dondan etkilendi. Keban ilçesine bağlı Akçatepe köyü muhtarı Haydi Fırat, “Gece kar yağışından sonra don yaşandı. Meyve ağaçları ziyan gördü, meyveler karardı, çiçekler döküldü,” diyerek durumu özetledi. Vilayet Tarım ve Orman Müdürlüğü, ziyan tespit çalışmalarına başladı.
Ege Bölgesi’nde Üzüm ve Kiraz Ziyan Gördü
Manisa’nın Saruhanlı, Turgutlu, Salihli ve Alaşehir ilçelerinde sıcaklıkların sıfırın altına düşmesi, üzüm bağları ile kiraz, kayısı, domates, kavun ve karpuz üzere eserlerde hasara yol açtı. Turgutlu Ovası’nda hasar tespit çalışmaları devam ediyor. İzmir’in Menemen, Aliağa ve Selçuk ilçelerinde üzüm bağları, Kemalpaşa’da kiraz ağaçları etkilendi. Uşak’ta 74 bin 439 dekar alanda badem, ceviz, kayısı, erik, üzüm ve vişne ağaçlarında büyük ziyan tespit edildi. Denizli’nin Pamukkale, Güney ve Çal ilçelerinde ise elma, kayısı ve üzüm bahçeleri dondan nasibini aldı.
Marmara’da Meyve Bahçeleri Güç Günler Geçiriyor
Bursa’nın Mudanya ilçesinde meyve ağaçlarında %50’ye yakın hasar oluştu. Mudanya Ziraat Odası Başkanı Zekai Samast, “Üzüm bağları ve şeftali ağaçlarında büyük kayıplar var. Çiftçilerimizin desteklenmesi koşul,” dedi. Işıklı Mahallesi Muhtarı Tarık Şengül, incir topraklarında önemli ziyan olduğunu, üretici Mehmet Adıgüzel ise 800’den fazla incir ağacının çiçeklenme periyodunda hasar gördüğünü belirtti. Eskişehir, Bilecik, Çanakkale, Yalova ve Tekirdağ’da da kiraz, ceviz, şeftali, kivi, erik, Trabzon hurması ve üzüm bağları zirai dondan etkilendi.
İç Anadolu’da Elma ve Ceviz Üretimi Tehdit Altında
Niğde’de elma bahçeleri soğuk hava ve dondan ziyan gördü. Niğde Elma Üreticileri Birliği Lideri Atilla Kaplan, “Geçen yıl 350 bin tonlara düşmüştük, bu yıl daha da aşağısına düşeceğiz. Çok ekstrem bir soğuktu,” dedi. Karaman’da 16 milyon elma ağacının bulunduğu 250 bin dekar alanda hasar oluştu. Karaman Ziraat Odası Başkanı Mehmet Bayram, üreticilerin pervane, sulama ve ateş yakma üzere tedbirler aldığını lakin kâfi olmadığını belirtti. Aksaray’da domates, biber, ayçiçeği ve şeker pancarı, Kırşehir’in Kaman ilçesinde ceviz bahçeleri, Konya’da ise meyve bahçeleri dondan etkilendi.
Karadeniz’de Fındık ve Çay Bahçeleri Hasar Gördü
Sakarya, Düzce, Bolu ve Karabük’te fındık, üzüm, erik, ayva, şeftali ve ceviz ağaçları ziyan gördü. Adapazarı Ziraat Odası Başkanı Ercan Ateş, “Fındıklardaki ziyan tespit çalışmaları sürüyor,” dedi. Trabzon, Ordu ve Giresun’da 500 rakım üzerindeki fındık bahçelerinde hasar tespit edildi. Ordu Vilayet Tarım ve Orman Müdürü Kemal Yılmaz, 500 rakım üzerinde sıcaklıkların -8 ila -10 dereceye düştüğünü, hasarın birkaç hafta içinde netleşeceğini söyledi. Rize’de çay bahçeleri, Tunceli’nin Çemişgezek ilçesinde ise dut bahçeleri dondan etkilendi.
Diğer Bölgelerde Durum
Kahramanmaraş’ta elma, ayva, ceviz, badem, kayısı, Antep fıstığı, kiraz, üzüm ve zeytin; Adıyaman’da badem ağaçları ziyan gördü. Erzincan, Erzurum ve Tunceli’de kayısı, kiraz, ceviz, badem, üzüm, arpa ve dut bahçeleri etkilendi. Amasya, Tokat, Çankırı, Çorum ve Kastamonu’da kiraz, ceviz, elma, şeftali, nektarin, fındık ve üzüm bağlarında hasar oluştu. Çorum’un Oğuzlar ilçesinde ceviz ağaçlarının tamamına yakını ziyan gördü. Samsun’da 500 rakım üzerindeki fındık, ceviz ve çilek tarlaları etkilendi.
Hasar Tespit ve Takviye Çağrıları
Tarım ve Orman Bakanlığı, üreticilere il/ilçe müdürlüklerine ve sigortalı olanların ALO TARSİM 172 çizgisine hasar ihbarında bulunmaları daveti yaptı. Yetkililer, ziyan tespit çalışmalarının tamamlanmasıyla takviye sistemlerinin devreye alınacağını belirtti.
