TCMB Başkanı Karahan, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda soruları yanıtladı Açıklaması

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Fatih Karahan, hamleleri yaparken ellerindeki tüm para siyaseti araçlarını en faal biçimde kullanmaya çaba ettiklerini belirterek, “Hem anlık hem de geleceğe yönelik tüm riskleri hesaba katıyoruz. Son periyotta de piyasalarda yaşanan çalkantı durumunda da yaptığımız aslında tam olarak budur.” dedi.

Karahan, TBMM Plan ve Bütçe Kurulunda, milletvekillerinin sorularını yanıtladı.

Genel kıymetlendirme yaparak kelamlarına başlayan Karahan, merkez bankalarının tüm dünyada teknik seviyede çalışan, tabiatı gereği “sıkıcı” olması gereken kurumlar olduğunu söyledi. Kararlarını her şeyden evvel fiyat istikrarına ulaşacak halde aldıklarını lisana getiren Karahan, “Dezenflasyon için talep ve beklenti idaresi yaparak dezenflasyonu patikamızla uyumlu bir halde tesis edecek mali sıkılığı sağlıyoruz. Bu sıkılığın tesirlerini de finansal şartlar üzerinden sağlıklı işleyen bir finansal sistem üzerinden yakından izliyoruz.” diye konuştu.

Karahan, enflasyonun yüzde 75’ten tek haneye inmesinin bir yıl içinde mümkün olmadığını lisana getirerek, maliyetsiz “türbülans” olmadığını söyledi. Vazifelerinin bu maliyeti en aza indirgemek ve bu durumlarda piyasalara inanç vermek, piyasaları sakinleştirmek olduğunu vurgulayan Karahan, şöyle devam etti:

“Hamlelerimizi yaparken elimizdeki tüm para siyaseti araçlarını en faal biçimde kullanmaya çaba ediyoruz. Hem anlık hem de geleceğe yönelik tüm riskleri hesaba katıyoruz. Son devirde de piyasalarda yaşanan çalkantı durumunda da yaptığımız aslında tam olarak budur. Prensipler doğrultusunda bütün araçlarımızı hakikat vakitte ve ölçüde kullanarak yaşanan çalkantının makrofinansal istikrarı bozmasına müsaade vermedik. Piyasayla uyumlu ve proaktif bir yaklaşım benimsedik. Bu yaklaşımımız sayesinde enflasyon görünümünde önemli bozulma yaşanmadı.”

“Rezervdeki erime bitti, hatta aykırı taraflı hareket başladı”

Döviz kurunun düzeyine yönelik rastgele bir gayeleri olmadığına işaret eden Karahan, kur siyasetini döviz kurundaki çok oynaklığı engelleyecek biçimde belirlediklerini söyledi.

Karahan, milletvekillerinin rezervlere ait sorularına ise şu karşılığı verdi:

“5-2 biten maçta “Maç nasıl geçti?” denildiğinde 2 gol yedik demezsiniz. 5 gol attık, 2 gol yedik ve net olarak 3 farkla kazandık dersiniz. Eksi 60 milyardan müspet düzeylere geldiğimiz rezerv kelam konusu. Merkez Bankası olarak mümkün şoklara karşı gerekli döviz likiditesini bulundurmak emeliyle rezerv tutuyoruz. Son devirde de belirli bir ölçü azalma kelam konusu. Önümüzdeki devirde piyasa şartları el verdiğince rezerv biriktirmemiz gerektiğini düşünüyoruz. Bunu yaparken de transfer düzeneğini ve likidite şartlarının olumsuz etkilenmemesine dikkat edeceğiz. Birkaç günlük bilgiye baktığımızda rezervdeki erimenin bittiğini hatta zıt istikametli hareketin başladığını görüyoruz.”

“Piyasadaki oynaklığı denetim altına aldık”

Aşırı oynaklık gözlenen piyasa şartlarında oynaklığı düşüren müdahalelere devam edeceklerini söz eden Karahan, bundan sonra da siyaset faizindeki adımları enflasyon odaklı atacaklarını söyledi.

“2025 sonu için belirlediğimiz kestirim ve belirsizlik aralığı beklentilerle uyumlu”

Enflasyondaki gelişmelerle ilgili soruları da yanıtlayan Karahan, son 2 yılda hem Merkez Bankasının hem de Hazine ve Maliye Bakanlığının aldığı tedbirler olmasaydı enflasyonun çok daha yüksek düzeylere geleceğini, rezerv konusunda çok farklı noktalarda olunacağını kaydetti.

Karahan, enflasyon varsayımlarının güncellenmesine de değinerek, “2025 yılı sonu için belirlediğimiz varsayım ve belirsizlik aralığı beklentilerle şu anda uyumlu. Her enflasyon raporu öncesinde bir ortaya geliyoruz. Bütün aktüel data akışını kıymetlendiriyoruz. Şimdiki kıymetlendirme, mevcut bilgiler prestijiyle önemli bir bozulma olmadığını kıymetlendiriyoruz.” sözlerini kullandı.

Enflasyon iddia bandının geniş olmasına ait soruya Karahan, enflasyon beklentilerindeki değişiklikler, global belirsizlikler ve petrol fiyatlarındaki hareketlerin enflasyonda geniş bir kestirim aralığına neden olduğunu anlattı.

“İstihdama ait mikro bilgileri inceliyoruz”

İstihdama ait mikro bilgileri de incelediklerini anlatan Karahan, şu değerlendirmelerde bulundu:

“İşten ayrılan insanların ne yaptığına bakıyoruz. İşsiz mi kalıyorlar? Yoksa öteki yerde iş mi buluyorlar? İşten ayrılanların kıymetli kısmının endüstride, daha katma bedeli yüksek ve teknoloji ağır dallarda ya da hizmet dalında daha katma kıymetli işlerde çalışmaya başladığını görüyoruz. Kısa vadede bu istihdam üzerinde risk oluştursa da orta vadede ülkemizin kırılganlığını azaltıcı bir öge olarak değerlendiriyorum.”

“Farklı bir iş istediğini söyleyen beşerler atıl iş gücünde sayılıyor. Bu geniş kapsama nazaran işsiz sayılıyor. Bunların zati yüzde 60’ı tam vakitli işte çalışıyor. Bu da aslında salgın devrinde ortaya çıkan ve yaygınlaşan çalışma şartlarını değiştirme isteğinin bir yansıması. Esnek çalışma modelleri de buna imkan veriyor. “

“Enflasyonun nedeni minimum fiyattır üzere bir beyanımız olmadı”

Ücretlerin enflasyona neden olduğuna ait soruya Karahan, “Enflasyonun nedeni taban fiyattır üzere bir beyanımız olmadı. Bu bir gazete haberine dayanan bir yorum. O vakit da gerçek değildi, artık de gerçek değil. Gerçek olan şu yüksek enflasyondan ötürü fiyatlar eriyor. Bizim yapmamız gereken enflasyonu kalıcı olarak düşürmek. Bunu başardığımızda alım gücünde kalıcı düzelme olacağını kıymetlendiriyoruz.” dedi.

Merkez Bankasının ziyanını faaliyet raporlarında açıkladıklarına işaret eden Karahan, “Bu devir ziyanımız 700 milyar lira. Bu yıl geçen yıldan farklı. Bu yılki ana öge faiz masraflarındaki artış.” tabirlerini kullandı.

Yurt içi ya da yurt dışında 2024’te altın satışı yapmadıklarını bildiren Karahan, “Bunu faaliyet raporumuzda görebilirsiniz. TCMB sahipliğindeki altın ölçüsü 50 ton arttı. Artık neden bu türlü bir azalma haberi kelam konusu? Zira bizim likidite idaresi emeliyle daha evvel yaptığımız swaplar vardı. Bunları geçen sene kapattık. Bu nedenle emanet tuttuğumuz altın 65 ton azaldı. 15 ton azalmış üzere gözüküyor ancak aslında sahipliğimizdeki altın 508,9 ton ve geçen seneye nazaran 50 ton artmış durumda.” formunda konuştu.

“Üst kupür çıkarmadıkça kayıt dışılık azalıyor”

Nakit dışı ödeme araçlarının kullanımıyla ilgili değerlendirmeleri olduğunu belirten Karahan, “Üst kupür çıkarmadıkça kayıt dışılık azalıyor. Bunu da dikkate alıyoruz.” dedi.

Karahan, tüm dalların enflasyon beklentilerini yakından takip ettiklerine dikkati çekerek, hane halkının daha çok enflasyon gerçekleşmelerinden etkilendiğini ve belli eserlere odaklandığını anlattı.

Kira, besin üzere enflasyonların manşete kıyasla yüksek kaldıkça hane halkı beklentilerinin yüksek seyrettiğini belirten Karahan, “Burada besinde geçen seneye nazaran önemli güzelleşme kelam konusu. Geçen sene manşet enflasyonun üstünde seyreden besin enflasyonu bu sene genel olarak altında geliyor.” dedi.

Karahan, zirai donun enflasyona tesirinin ise 0,4 puan kadar olabileceğini kelamlarına ekledi.