TCMB Başkanı Karahan: “Yıl sonu enflasyon beklentisi tahmin ve belirsizlik aralığı beklentilerimizle uyumlu”

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Fatih Karahan, “Yıl sonu enflasyon beklentisi, iddia ve belirsizlik aralığı beklentilerimizle uyumlu” dedi.

TCMB Lideri Fatih Karahan, AK Parti Samsun Milletvekili Mehmet Muş Başkanlığında toplanan TBMM Plan Bütçe Kurulu’nda bilgilendirme gayesiyle gerçekleştirdiği sunumun akabinde milletvekillerinin sorularını yanıtladı.

Karahan, enflasyon oranlarına ve enflasyonun etkilendiği şartlara ait sorulara cevap verdi. Karahan, dezenflasyon için talep ve beklenti idaresi yaparak, dezenflasyonu süreciyle uyumlu formda tesis edecek mali sıkılığı sağladıklarını lisana getirdi. Karahan şu tabirlere yer verdi:

“Birkaç yıla yayılan bir süreçten bahsediyoruz. Yüzde 75’ten tek haneye inmesi o denli bir yıl içinde çok mümkün olmuyor. Bir mühlete yayıldığı için de yurt içi ve yurt dışı kaynaklı şokların olması bu müddette ihtimal dahilinde olmuş oluyor. Bu işin tabiatında olan bir ögedir. Fakat Merkez Bankası olarak bizim misyonumuz bu gelişmelerin dezenflasyon sürecine tesirlerini en aza indirgemektir. Maliyeti olmayan bir türbülans yoktur. Ancak bizim misyonumuz bu maliyeti en aza indirgemektir. Bu türlü durumlarda vazifemiz piyasalara itimat vermek, piyasaları sakinleştirmektir.”

“Yaşanan çalkantının makro finansal istikrarı bozmasına müsaade vermedik”

Son devirde piyasalarda yaşanan çalkantılarda Merkez Bankası piyasaya itimat vererek ilerlediğini kaydeden Karahan, “Az evvel bahsettiğim prensipler doğrultusunda araçlarımızı bütün araçlarımızı gerçek vakitte ve yanlışsız ölçüde kullanarak yaşanan çalkantının makro finansal istikrarı bozmasına müsaade vermedik geldiğimiz noktada. Piyasayla uyumlu ve proaktif bir yaklaşım benimsedik. Bu yaklaşımımız sayesinde enflasyon görünümüne önemli bir bozulma yaşanmadı” diye konuştu.

“Arz talep dengesizliğinin yüksek olduğu devirlerde rezervlerimizi piyasaya sağlamak için kullanıyoruz”

Karahan, döviz kurunun düzeyine yönelik rastgele bir gayelerinin olmadığını da söyledi ve kur siyasetlerinin döviz kurunda çok oynaklığı engelleyecek biçimde belirlediklerinin altını çizdi. Karahan, “Arz talep dengesizliğinin çok yüksek olduğu periyotlar oluyor. Bu periyotlarda biz rezervlerimizi döviz likiditesi piyasaya sağlamak için kullanıyoruz. Bunu iki taraflı de kullanıyoruz. Geçen sene çok fazla döviz arzı olup döviz talebi az olduğunda alım istikametli müdahalelerle son periyotta de talebi çok fazla arzı öz olduğunda çok oynaklığı her vakit engellemek için satım taraflı istikametler satım istikametli müdahalelerde de bulunduk, bulunuyoruz” sözlerini kullandı.

“Sunumda 19 Mart’a kadar olan süreç ve ondan sonraki süreci zati net bir halde gösterdik”

Karahan, sunumunda rezerv sayılarında gerçekleşen düşüşlerden bahsetmediğine yönelik tenkitlere de karşılık vererek, “Aslında buna katılmıyorum. Zira sunumda oklarla da çok net bir biçimde gösterdik. 19 Mart’a kadar olan süreç ve ondan sonraki süreci zati net bir formda gösterdik. Lakin yalnızca düşüşten bahsetmek de hakikat olmaz. Yani bir futbol üzerinden analoji vermiş olalım. Yani 5-2 biten bir maçta size maç nasıl geçti denildiğinde iki gol yedik demezsiniz. Yani 5 gol attık 2 gol yedik ve net olarak 3 farkla kazandık derseniz. Münasebetiyle hem artış hem düşüşü gösteriyoruz lakin olağan ki son an itibariyle işte iki sene öncesine nazaran olan farkı da vurgulamakta yarar olduğunu değerlendiriyorum. Eksi 60 milyardan müspet düzeylere geldiğimiz bir rezerv düzeyi kelam konusu” değerlendirmesinde bulundu.

“Kendi kıymetlendirmemiz rezerv yeterliliğinin tam olarak olmadığı yönünde”

Rezerv yeterliliğiyle ilgili de konuşan Karahan, “Merkez Bankası olarak mümkün şoklara karşı gerekli dövizli kitlesini bulundurmak hedefiyle biz rezerv tutuyoruz. Son periyotta de belirli bir ölçü azalma kelam konusu. Döviz bürüt rezervlerde azalma biraz daha az swap hariç net rezervlere nazaran. Yeterlilik ölçütlerine baktığımızda birden fazla yeterlilik var. Burada kısa vadeli borç oranına baktığımızda rezerv düzeyi kâfi düzeyde değil. Lakin ithalata M’ye nazaran baktığımızda kâfi düzeyde fakat kendi kıymetlendirmemiz açıkçası rezerv yeterliliğinin tam olarak olmadığı tarafında. Münasebetiyle önümüzdeki devirde piyasa şartları el verdiğince rezerv bir biriktirmemiz gerektiğini düşünüyoruz. Bunu yaparken de lakin en kıymetli öncelik olarak transfer düzeneğini ve likidite şartlarının olumsuz etkilenmemesine dikkat edeceğimizi vurgulamak istiyorum” diye konuştu.

“Türk lirasına ilgiyi arka artıracak uygulamalarımız devam edecek”

Genel olarak rezerv biriktirme siyasetleriyle ilgili bir kıymetlendirme yapılması gerektiğini söyleyen Karahan, rezerv biriktirme stratejilerinin üç modülden oluştuğunu tabir etti. Karahan, bu kesimlerden birinin cari dengeyi düzeltmek olduğunu söyleyerek, “Milli Gelire oranla yüzde 6’ya yaklaşan bir cari açık kelam konusuydu. Bunu yüzde 1’in altında olduğunu bu sene görüyoruz. Bu sene yüzde 1’in ölçü üstüne üzere 1,2 üzere olabilir. Geçen sene oranla biraz daha yüksek olabilir ancak tarih ortalamanın çok çok altında gerçekleşeceğini düşünüyoruz” değerlendirmesinde bulundu.

İkinci etabın yurt içi yerleşiklerin Türk Lirasına dönüşü olduğunu söyleyen Karahan, hem hane halkında hem de hukukî kişiliklerde dolarizasyonun bozulduğunu ve Türk Lirasına geçişin olduğunu gördüklerini tabir etti. Karahan, gelinen noktada çok hudutlu bir bozulma olduğunu ve hane halkının döviz talebinin olmadığını aktardı.

Üçüncü kademenin ise portföy akımları olduğunu işaret eden Karahan, “Burada evet son devirde yurt dışı kaynaklı çıkış gördük. Fakat biz bunun aslında tabiatı gereği süratli girip süratli çıkabildiğini biliyorduk. Bunun da çok büyük oynaklığa sebep olmasını engellemek için belirli limitlerimiz vardı yurt dışı kaynaklı. Bunları da o periyot genişletmeyi düşünmedik. Hasebiyle riskleri sınırlamış olduk. Bundan sonra da Türk lirasına ilgiyi arka artıracak uygulamalarımız devam edecek. Bunlarla rezervleri desteklemeye devam edeceğiz” halinde konuştu.

“Bankamız şeffaflık noktasında dünyada sahiden sayılı merkez bankaları arasında”

Merkez Bankası’nın şeffaf olmadığı tarafındaki tenkitlere de karşılık veren Karahan, “Bankamız şeffaflık noktasında dünyada sahiden sayılı merkez bankaları ortasında. Günlük analitik bilanço yayınlıyoruz ve hayli ayrıntılı bir bilanço. Buradan zati günlük net bir formda konumdaki değişimler hesaplanabiliyor. Günlük bazda takip edilebiliyor. Öteki merkez bankalarına baktığınızda en güzelinin haftalık bazda birçoğunun da aylık bazda yayınladığını görebilirsiniz” dedi.

“19 Mart’takine misal bir hareket yaşanmadı piyasadaki oynaklığı denetim altına aldık”

Merkez Bankası’nın müdahale konusunda erken davranmadığı ve geç kaldığı istikametindeki tenkitlere değinen Karahan, “Bu noktada 19 Mart günüyle ilgili bilgilendirme yapmam gerekiyor. Burada aslında yurt dışı bankaların Türk bankalarıyla yapabilecekleri süreç limitleri var. Bunlar bizim dışımızda koyulmuş limitler. Yurt dışı bankalarının Türk bankalarına koyduğu limitler. Bu limitler kısa müddette de olunca ani bir yükseliş yaşandı fakat o gün günlük süreç hacmi tarihî ortamların çok çok üstündeydi. Eski sunumlarımızı da grafikte gösterdik. Büyük ölçüde zati sunumda da söylediğim üzere daha evvel de söylediğim üzere yurt dışı kaynaklı bir gelişmeydi. Bunu takip eden birkaç günde de yeniden yüksek döviz talebi seyretti lakin bizim aldığımız tedbirler sayesinde 19 Mart’takine misal bir hareket yaşanmadı. Piyasadaki oynaklığı denetim altına aldık” diye kaydetti.

“Tedbiri bir faiz artışı yaptık”

Genel siyaset duruşlarında amaçlarının her vakit enflasyonda kalıcı düşüş ve fiyat istikrarı olduğunun altını çizen Karahan, “Burada biz neden indirim patikasındayken neden üst istikametine hareket ettik? Zira son devirde yaşanan gelişmeler enflasyon görünümü açısından risk oluşturdu. Üst taraflı riskleri arttırdı. Biz de burada sıkı nakdî duruşu destekleyici önlemleri acilen aldık. Önlemli bir faiz artışı olduğunu söyleyebiliriz” açıklamasında bulundu.

Enflasyonun kalıcı olabilme ihtimaline ait sorulan soruya cevap veren Karahan, enflasyonun düşüş eğiliminde olduğunu ve son iki yılda alınan önlemlerin olmaması halinde enflasyonun şu anki oranından çok daha yüksek olacağını kaydetti.

“Yıl sonu enflasyon beklentisi, kestirim ve belirsizlik aralığı beklentilerimizle uyumlu”

Yıl içerisinde enflasyon iddialarının güncellenmesine dair konuşan Karahan, şu tabirlere yer verdi:

“Burada baktığımızda şu an için yani 2025 yılı sonu için belirlediğimiz varsayım ve belirsizlik aralığı beklentilerle şu anda uyumlu. Lakin burada beklentilerin çıpalanmadığı ekonomilerde yüksek seyrettiği ve oynaklık gösterdiği ekonomilerde devir başında yılsonuna ait iddialar argümanlı olabiliyor. Bunlar bir ölçüde bizim argümanımızı gösterme gayesiyle ancak yıl sonuna gelindiğinde iddialara yakın sayan gerçekleşmeler kredi bilete kazandırıyor. Biz her enflasyon raporu öncesinde bir ortaya geliyoruz. Bütün şimdiki bilgi akışını kıymetlendirerek kestirimde bir güncelleme olup olmadığını kıymetlendiriyoruz ve bunun kamuoyuyla irtibatını yapıyoruz. Şu anki kıymetlendirme mevcut bilgiler itibariyle önemli bir bozulma olmadığını kıymetlendiriyoruz.”

Enflasyon varsayım aralığının açıklığının nedenini de açıklayan Karahan, piyasadaki belirsizlik ve oynaklıkların yüksek olduğu periyotlarda enflasyon kestirim aralığının da yüksek olduğunu kaydetti.

“Büyüme eskiye nazaran bir ölçü daha düşük”

Para siyaseti maliyeti ve büyümeye ait konuşan Karahan, “Burada bir ölçü kısa devirli bir yavaşlama olabileceğini söyledik. Geçen senede ikinci ve üçüncü çeyrekte zati bir ölçü ekonomik büyümenin yavaşladığını gördük. Şu anda talepte dengelenme oluyor. Münasebetiyle büyüme bir ölçü eskiye nazaran daha düşük olsa da iç taleple dış talebin katkısı daha dengeli” sözlerini kullandı.

“Zirai donun enflasyona tesiri 0,4 puan”

Zirai donun enflasyonu tesirine de değinen Karahan, “Yapılan hesaplara nazaran zirai donun enflasyona tesiri 0,4 puan kadar olabilir” açıklamasında bulundu. – ANKARA