Ters aşılar: Bağışıklık sistemini eğiten yeni nesil tedavi
Mevcut otoimmün hastalık tedavileri bağışıklık sistemini genel olarak baskılıyor. Bu da hastaları enfeksiyonlara karşı savunmasız bırakıyor ve çoklukla günlük, zorlayıcı tedaviler gerektiriyor.
Ancak aykırı aşılar, bağışıklık sisteminin “yanlış hedef” olarak gördüğü dokulara saldırmasını engellemeyi amaçlıyor. Northwestern Üniversitesi’nden immünolog Stephen Miller, “Bu hastalıkları çekiçle değil, neşterle tedavi etmek istiyoruz.” diyor.
Guardian’da yer alan habere nazaran; Miller’ın çölyak hastalığı üzerinde gerçekleştirdiği 2021 tarihli ve 2022’de yayımlanan çalışma, zıt aşıların insanlarda tesirli olabileceğini birinci sefer gösterdi. İki haftalık bir deneyde, aşı yapılan çölyak hastalarının bağırsak dokularında ziyan görülmezken, plasebo alanlarda belirtiler şiddetlendi.
Ters aşılar, bağışıklık sistemini tekrar eğitmek için özel tasarlanmış nanoparçacıklar kullanıyor. Bu parçacıklar, bağışıklık sisteminin reaksiyon vermemesi gereken antijenlerle birlikte bedene veriliyor. Böylelikle sistem, bu proteinlerin tehdit olmadığını öğreniyor ve saldırmayı bırakıyor.
NYU’dan biyomühendis Jeffrey Hubbell, “Bu sistem bağışıklığı yine eğitiyor. Artık saldırmasına gerek olmadığını görüyor” diyor. Hubbell’in liderliğindeki grup, formülün farelerde multipl sklerozu (MS) durdurabildiğini gösterdi. Son sekiz ayda ise hem çölyak hem de MS için beşerler üzerinde yapılan birinci denemelerden olumlu sonuçlar alındı.
Calgary Üniversitesi’nden immünolog Pere Santamaria da benzeri bir keşif yaptı. Önceliği tip 1 diyabet olan Santamaria, son devirde karaciğer safra kanallarını etkileyen az bir hastalık olan primer biliyer kolanjit (PBC) üzerine çalışıyor. Bu hastalığın seyrek görülmesi, klinik denemelerin daha süratli tamamlanmasına imkan tanıyor.
Ters aşıların potansiyeli otoimmün hastalıkların ötesine uzanıyor. Alerjilerde de bağışıklık sisteminin çok reaksiyon verdiği durumlar kelam konusu. Miller ve Michigan Üniversitesi’nden Lonnie Shea, yer fıstığı alerjisi olan farelerde yaptıkları çalışmada, zıt aşı uygulanan farelerin semptom göstermeden fıstık tüketebildiğini ortaya koydu.
Son olarak, genetik mühendis Shea’nın liderliğindeki ekip, kene ısırığı sonucu oluşan et alerjisine karşı da zıt aşı ile başarılı sonuçlar elde etti. Zıt aşı uygulanan farelerin, alerjik semptomları değerli ölçüde azaldı.
Büyük ilaç firmaları da bu sisteme yatırım yapıyor. Genentech, Miller ve Shea’nın kurduğu Cour isimli şirketle 900 milyon dolara kadar çıkabilecek bir mutabakat yaptı. Santamaria’nın şirketi Parvus ise AbbVie ile iştirake girdi. Kimi karşıt aşılar şu anda faz 2 insan denemeleri basamağında.
Araştırmacıların birden fazla, bu yeni tedavinin yakın gelecekte hayatımıza gireceğinden umutlu. Miller, “20 yıl evvel bu türlü bir şeyin mümkün olabileceğini düşünmezdim. Lakin bugün, katiyen olacak diyebiliyorum.” diyor.
