Türkiye-İtalya 4’üncü Hükümetlerarası Zirvesi sonrası 42 maddelik ortak bildiri yayımlandı

CUMHURBAŞKANI Recep Tayyip Erdoğan ve İtalya Başbakanı Giorgia Meloni’nin eş başkanlığında gerçekleştirilen Türkiye-İtalya 4’üncü Hükümetlerarası Tepesi sonrası 42 unsurluk ortak bildiri yayımlandı.

Türkiye-İtalya 4’üncü Hükümetlerarası Tepesi, İtalya’nın başşehri Roma’da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve İtalya Başbakanı Giorgia Meloni’nin eş başkanlığında gerçekleştirildi. Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Meloni’nin kapsamlı görüşmelerini tamamlamalarının akabinde 42 unsurluk ortak bildiri üzerinde mutabık kalındı. İrtibat Başkanlığı tarafından duyurulan Türkiye-İtalya 4. Hükümetlerarası Tepesi Ortak Bildirisi şu unsurlardan oluşuyor:

“1. NATO Müttefikleri ve G20 ortakları olarak Türkiye ve İtalya, bölgesel ve milletlerarası konularda yakın iş birliği ve eşgüdümlerini sürdürmeye devam edecektir. Türkiye ve İtalya, Avrupa ve ötesinde memleketler arası barış ve istikrara kıymetli katkılarda bulunmaktadır. Her seviyede sistemli istişareler yoluyla iş birliklerini geliştirmeyi hedeflemektedirler.

2. Tepe, Ukrayna-Rusya savaşı, Avrupa güvenlik mimarisi ve milletlerarası ticarete ait ortaya çıkan tartışmalar, Gazze’deki vahim durum, dengeli mukabele ve etkili iş birliği gerektiren sistemsiz göç ve iklim değişikliği üzere süregelen sınamalarla bölgesel ve global ölçekte kıymetli gelişmelerin meydana geldiği bir periyotta toplanmıştır.

3. Taraflar, Hükümetlerarası Tepe’nin nizamlı olarak tertip edilmesi ve beşinci Doruğun Türkiye’de toplanması konusundaki mutabakatlarını yinelemişlerdir.

TÜRKİYE-AB İLİŞKİLERİ

4. Türkiye’nin tüm Avrupa kıtasının istikrarı ve refahına yaptığı katkıları kabul eden Taraflar, Türkiye’nin aday ülke statüsünü de göz önünde bulundurarak, AB ile Türkiye ortasındaki ilgilerin geliştirilmesinin değerini vurgulamışlardır. Taraflar bu doğrultuda, Türkiye-AB Vize Serbestisi Diyaloğunun hızlandırılması, göç konusundaki iş birliğinin yenilenmesi ve terörle çaba iş birliğinin güçlendirilmesi üzere kilit alanlarda somut sonuçlar elde edilmesine yönelik eforlarını koordine etme konusunda mutabık kalmışlardır. Taraflar ayrıyeten, her iki taraf için potansiyel yararlar sağlayacak olan Türkiye-AB Gümrük Birliği’nin güncellenmesine duyulan acil muhtaçlığı da vurgulamışlardır.

EKONOMİ, TİCARET VE SANAYİ

5. Taraflar, ekonomi ve ticaret konusunda iş birliğini artırma ve bu alanlarda gelişmenin güçlendirilmesini amaçlayan yeni yaklaşımları belirleme ve uygulama konusundaki kararlılıklarını vurgulamışlardır.

6. Taraflar, 2024 yılında ikili ticaret hacminin, 30 milyar dolar olan ortak amaçlarını aşmış olmasını memnuniyetle karşılamışlardır. Derinleşen ikili ticari ve ekonomik münasebetleri göz önünde bulundurarak, 40 milyar dolar ticaret hacmine ulaşmaya yönelik yeni bir orta vadeli amaç belirlemişlerdir.

7. Taraflar, bu yeni amaca ulaşmak için birlikte çalışmaya ve bu doğrultuda Üçüncü Ortak Ekonomi ve Ticaret Kurulu (JETCO) Toplantısını 2025’in dördüncü çeyreğinde Türkiye’de düzenlemeye karar vermişlerdir. Taraflar ayrıyeten bugünkü Tepe marjında İş Forumunun düzenlenmesini memnuniyetle karşılamışlardır.

8. Taraflar, iki ülke ortasındaki direkt yatırımların ekonomik alakalarının kıymetli bir boyutunu oluşturduğu inanmaktadır. Bu nedenle, direkt yatırımların düzeyini arttırmak amacıyla, sanayi iş birliği, karşılıklı mutabık kalınan koşullara dayalı teknoloji transferinin teşvik edilmesi ve kilit teknolojilerin endüstride kullanılmasının desteklenmesi yollarıyla da Türk ve İtalyan yatırımcıları daha fazla teşvik etmeye karar vermişlerdir.

9. Taraflar ayrıyeten, dijital teknolojiler, yapay zeka ve siber güvenlik alanlarında iş birliğini ilerletme isteklerini tabir etmişlerdir.

ULAŞTIRMA

10. Taraflar, ulaştırma koridorlarının hem global tedarik zincirlerinin sürdürülmesinde hem de toplumsal ve ekonomik kalkınmaya katkı sağlamadaki hayati rolünü kabul etmişlerdir; denizcilik alanındaki mevcut bağlantılarından duydukları memnuniyeti söz etmişler ve bunları daha da geliştirmeyi taahhüt etmişlerdir. Karayolu nakliyatının ticari ilgilerin artırılmasındaki değerinin altını çizen Taraflar, son Kara Ulaştırması Karma Kurul toplantısının ulaştığı sonuçları tasdik etmişlerdir.

11. Taraflar, iki ülke ortasındaki sivil havacılık bağlarının daha da güçlendirilmesi konusunda mutabakata varmışlardır.

SAVUNMA

12. Son NATO Doruklarında alınan kararlar ve Stratejik Konsept çerçevesinde, Taraflar, başta terörle gayret olmak üzere özellikle İttifak’ın Güney Kanadından kaynaklanan tehditler ve çok istikametli sınamalar üzere bahislerde 360 derecelik yaklaşım temelinde iş birliklerini güçlendirmeye yönelik kararlılıklarını vurgulamışlardır. Taraflar, NATO-AB Stratejik İştirakini mutabık kalındığı biçimde geliştirme isteklerini ve AB dışındaki Müttefiklerin, bu iştirakin geliştirilmesi için AB’nin savunma eforlarına mümkün tam iştirakinin değerini yine teyit etmiştir.

SAVUNMA SANAYİ

13. Türk ve İtalyan savunma sanayi şirketlerinin son yıllarda muvaffakiyetle sonuçlanan ortak projelerine ve bu iş birliğini ilerletme tarafındaki siyasi iradeye atıfta bulunan Taraflar, savunma endüstrinin hem mevcut hem de gelecekteki alakaları açısından kilit bir rol oynadığını ve bu nedenle bu kesimdeki diyalog ve iş birliğini güçlendirmeye devam edeceklerini kabul etmişlerdir. Bu anlayış doğrultusunda Taraflar, 2025 yılında 14. Savunma Sanayi İşbirliği Toplantısını düzenlemeye ve ikili savunma bağlarının düzeyini Müttefiklere örnek teşkil edecek formda yükseltmek hedefiyle karşılıklı olarak üst seviye ziyaretler ve teknik toplantılar düzenlemeye karar vermişlerdir. Taraflar ayrıyeten NATO içerisinde savunma sanayi iş birliğini geliştirme ve daha güçlü bir Avrupa savunma sanayiine yönelik ortak eforları destekleme tarafındaki taahhütlerini yinelemişlerdir.

GÜVENLİK

14. Taraflar, hudut aşan örgütlü hatalarla gayrette ikili iş birliğinde kazanılan ivmeyi memnuniyetle karşılamış ve bilhassa örgütlü hatalar ile terörizmin finansmanı ortasındaki kontağın ele alınması bakımından iş birliklerini sağlamlaştırmaya yönelik kararlılıklarını yinelemişlerdir.

15. Taraflar, aşağıdaki gayelerle diyalog ve iş birliklerini güçlendirmeyi kararlaştırmışlardır:

– Her iki ülkenin güvenliğine yönelik tehditlerin ve ortak zorlukların belirlenmesi ve kıymetlendirilmesi;

– Ortak teşebbüsler ve aksiyonların tanımlanması vasıtasıyla stratejik iş birliğini güçlendirmenin gerekli olduğu alanların belirlenmesi;

– Terörizm, hudut aşan organize hatalar ve siber hatalar dahil olmak üzere en önemli hata çeşitlerini önlemek hedefiyle prosedürler, uygun uygulamalar ve uzmanlık değişiminin teşvik edilmesi.

16. Taraflar ayrıyeten, her iki Devletin de taraf olduğu Avrupa Kurulu Mukaveleleri çerçevesinde hatalıların iadesi, karşılıklı isimli yardımlaşma, mahkumların nakli ve çocukların korunması bahislerinde isimli iş birliğinin güçlendirilmesine yönelik gayretlerini koordine etmeyi ve terörizm ve organize hatalarla çabada karşılıklı isimli yardımlaşmaya öncelik vermeyi kararlaştırmışlardır.

17. Taraflar, NATO müttefikleri olarak, gitgide karmaşıklaşan güvenlik ortamında bölgesel ve memleketler arası istikrarı arttırmak maksadıyla terörizmle uğraş konusunda ikili iş birliklerini güçlendirme taahhütlerini vurgulamışlardır.

18. Bu bağlamda Taraflar ayrıyeten, “Türkiye-İtalya Terörle Uğraş İstişareleri”nin yine başlatılmasının, bu istişarelerin stratejik ehemmiyete sahip iki bölgesel aktör ortasında güçlü bir paydaşlık üzerine inşa edilmiş olması nedeniyle ehemmiyet arz ettiğini vurgulamışlardır.

KÜLTÜR, BİLİM, GENÇLİK VE SPOR

19. Taraflar, 1951 tarihli Kültür Mutabakatı temelinde; kültür, bilim, gençlik, sanat, müzik, koreografi eğitimi, inovasyon ve arşivler alanlarında ikili ve çok taraflı seviyelerde mevcut iş birliğini daha da güçlendirme kararlılıklarını teyit etmişlerdir.

20. Taraflar, stantlar ve ortak projeler yoluyla sanat yapıtlarının karşılıklı dolanımını ve ayrıyeten somut olmayan kültürel miras alanında ortak çalışmaları teşvik etmeyi kararlaştırmışlardır.

21. Taraflar, engelliler de dahil olmak üzere şahsî gelişim, toplumsal ahenk ve sürdürülebilir büyümenin desteklenmesinde sporun ve sporda dürüstlüğün teşvik edilmesinin kıymetli rolünü kabul etmişlerdir.

22. Taraflar, turizmin halklar ortasındaki etkileşimi teşvik etmedeki tesirini dikkate alarak tanıtım faaliyetlerini destekleme iradelerinin altını çizmişlerdir.

ENERJİ VE ÇEVRE

23. Taraflar, güç arz güvenliğinin güçlendirilmesi ve kaynakların çeşitlendirilmesi bağlamında Güney Gaz Koridoru’nun stratejik değerini vurgulamış ve ortaklar olarak sağlam iş birliklerini memnuniyetle karşılamışlardır. Taraflar, gücün Akdeniz Bölgesi de dahil olmak üzere ortak büyüme, güvenlik ve refah faktörü olarak kapsayıcı bedelini kabul ederek iş birliğini ilerletme taahhütlerini yinelemişlerdir.

24. Taraflar, global pak güç dönüşümündeki kilit rollerini göz önünde bulundurarak, kritik mineraller ve ender toprak elementleri tedarik zincirlerinin güvenliğinin sağlanması için iş birliğinin güçlendirilmesinin kıymetini vurgulamışlardır.

25. Taraflar, pak güç alanında iş birliğini arttırma potansiyelinin yüksek olduğunu göz önünde bulundurarak, yenilenebilir güç, güç verimliliği, hidrojen ve doğal gaz altyapısı alanlarındaki iş birliklerini güçlendirmeyi kararlaştırmışlardır. Taraflar, kendi ülkelerinde ve üçüncü ülkelerde petrol ve gaz dalındaki ortak projeler de dahil olmak üzere daha fazla iş birliği yapmanın mümkün yollarını araştırmayı kararlaştırmışlardır.

26. Taraflar, ortak projeler yoluyla iş birliğini geliştirme ve yeşil dönüşüm ve Sıfır Atık üzere alanlarda bilgi alışverişinde bulunma istikametindeki isteklerini tabir etmişlerdir. Taraflar ayrıyeten Paris Muahedesi’nin maksatları doğrultusunda emisyonların azaltılması ve iklim değişikliğinin tesirlerine ahenk sağlanması için yenilikçi tahliller geliştirilmesini taahhüt etmişlerdir.

ULUSLARARASI FORUMLARDA İŞ BİRLİĞİ

27. Taraflar, bölgesel ve memleketler arası barış, güvenlik ve istikrarın yanı sıra merkezinde Birleşmiş Milletler (BM) bulunan çok taraflılığa katkıda bulunmak gayesiyle nizamlı stratejik diyalog sürdürme kararlılıklarını teyit etmişlerdir. Bu bağlamda, Uzlaşı için Birleşme kümesi bünyesindeki BM Güvenlik Kurulu ıslahatı da dahil olmak üzere BM bünyesinde devam eden ikili iş birliğinden duydukları memnuniyeti lisana getirmişlerdir. Ayrıyeten BM sisteminin üç temeli olan barış ve güvenlik, kalkınma ve insan haklarını destekleme kelamı vermişlerdir.

28. Taraflar ayrıyeten, devletlerin egemenliğine, bağımsızlığına ve toprak bütünlüğüne hürmet temelinde üçüncü ülkelerde ve bölgelerde barış ve istikrarın desteklenmesinde; yeterli komşuluk bağlantılarının geliştirilmesinde ve ekonomik kalkınmanın yanı sıra bölgesel bağlantısallığın arttırılmasında iş birliğinin değerinin altını çizmişlerdir.

DÜZENSİZ GÖÇ

29. Taraflar, göç rotaları dahil, sistemsiz göçle ilgili mevcut eğilimleri, sistemsiz göçle mücadelede iş birliği alanlarını değerlendirmişlerdir.

30. Taraflar, sistemsiz göçle gayrette milletlerarası iş birliğinin kıymetini vurgulamışlardır. Taraflar, sistemli göç için kanallar sunar ve çeşitlendirirken, yenilikçi tahlilleri göz önünde bulunduran ve tıpkı vakitte göçün temel nedenlerini ele alan bir yaklaşımın gerekliliği konusunda mutabık kalmışlardır.

31. Taraflar, memleketler arası hukuka ve insan onuruna saygılı bir yaklaşımla göçmen kaçakçılığı ve insan kaçakçılığına karşı aralıksız gayrete devam etme ve bu çabaya katkıda bulunma kararlılıklarını vurgulamışlardır.

DİNİ HOŞGÖRÜSÜZLÜKLE MÜCADELE

32. Taraflar, din yahut inanca dayalı hoşgörüsüzlük, yabancı düşmanlığı ve ayrımcılığın tüm biçim ve tezahürleriyle aktif bir halde uğraş edilmesi hedefi doğrultusunda iş birliği yapmaya yönelik iradelerini tabir etmişlerdir.

DOĞU AKDENİZ BÖLGESİ

33. Taraflar, denize kıyısı olan iki ülke olarak etraf sıkıntıları, iklim değişikliği, güç, güvenlik ve sistemsiz göç üzere artan riskler karşısında Akdeniz’de seyrüsefer serbestisini ve kapsayıcı iş birliğini teşvik etme konusunda mutabık kalmışlardır.

34. Taraflar, deniz sonu uyuşmazlıklarının, hakkaniyet unsuruna dayalı tahlillere ulaşılması gayesiyle, memleketler arası hukuk temelinde, muahede yoluyla tahlile kavuşturulmasının ehemmiyetini yinelemişlerdir.

35. Taraflar, gerekli şartların sağlanması halinde Doğu Akdeniz Çok Taraflı Konferansının düzenlenmesinin bölgede kapsayıcı bir iş birliği sistemi kurulması için bir fırsat teşkil edeceğini vurgulamışlardır.

UKRAYNA

36. Taraflar, Ukrayna’nın toprak bütünlüğüne, egemenliğine ve bağımsızlığına olan sarsılmaz dayanaklarını Ukrayna’ya mümkün olan en kısa müddette adil ve kalıcı bir barış getirme uğraşlarını sürdürme iradelerini teyit etmişlerdir. 10-11 Temmuz tarihlerinde Roma’da düzenlenecek Ukrayna’nın Yine İnşası Konferansı’na dikkat çekerek, ikili yatırımları artırmak ve Ukrayna’nın tekrar inşasında muhtemel karşılıklı yatırım projelerini teşvik etmek için özel dal temsilcileri ve kamu kurumları ortasındaki iş birliğinin geliştirilmesi konusunda mutabık kalmışlardır.

LİBYA

37. Taraflar, Libya’nın güvenlik, istikrar, egemenlik, toprak bütünlüğü ve siyasi birliğinin korunması emeliyle Birleşmiş Milletler’in kolaylaştırıcılığında Libya’nın sahipliğinde ve öncülüğünde yürütülecek bir siyasi süreci destekleme konusundaki kararlılıklarını teyit etmişlerdir.

SURİYE

38. Taraflar, Suriye’nin toprak bütünlüğü, birliği ve egemenliğine ve Suriye topraklarının bölge ve ötesi için bir tehdit oluşturmamasının temin edilmesi konusundaki kararlılıklarının altını çizmişlerdir. Taraflar, Suriye’deki toplumların her bir üyesinin kendini inançta ve emniyette hissedeceği, anayasal vatandaşlığa dayalı haklarından yararlanacağı bir ülkeyle sonuçlanacak kapsayıcı bir siyasi sürecin değerine vurgu yapmışlardır.

39. Taraflar, yaptırımların mümkün olan en geniş ölçüde hafifletilmesi suretiyle, düzgünleştirilmiş bir iş ve yatırım ortamında Suriye’nin ekonomik toparlanmasını ve tekrar inşasını destekleme ve eforlarını koordine etme konusundaki kararlılıklarını söz etmişlerdir.

40. Taraflar ayrıyeten, terörizm ve aşırıcılıkla çaba gayretlerinde Suriye’ye yardımcı olmak ve UNHCR ve IOM üzere ilgili BM kuruluşları ile iş birliği yaparak Suriyelilerin istekli, inançlı, onurlu ve sürdürülebilir geri dönüşlerini kolaylaştırmak için iş birliği yollarını arama konusunda mutabık kalmışlardır. Bu bağlamda, Suriye ile daha fazla çalışılması için memleketler arası topluma davette bulunmuşlardır.

ORTA DOĞU

41. Taraflar, Orta Doğu’da barış ve istikrar için birlikte çalışmaya devam edecektir. Taraflar, 2735 Sayılı BM Güvenlik Kurulu Kararına uygun olarak, Gazze’de acil ve kalıcı ateşkesin sağlanması ve 19 Ocak’ta yürürlüğe giren ateşkese ve rehine ve tutukluların özgür bırakılmasına/takasına ait muahedenin; kan dökülmesine kalıcı olarak son verilmesi, kesintisiz insani yardım sağlanması ve toparlanma ve tekrar yapılanma sürecinin başlatılması maksadıyla, tam olarak uygulanması davetinde bulunmaktadır.

42. Taraflar, ilgili BM Güvenlik Kurulu Kararlarına uygun olarak, İsrail ile barış ve güvenlik içerisinde yan yana yaşayan, bağımsız bir Filistin Devleti ile iki devletli bir tahlile yönelik takviyelerini teyit etmektedir.”

Açıklamada, tepe kapsamında imzalanan muahede ve dokümanlar ise şöyle tabir edildi:

“1. İkili Ticari İlgilerin Geliştirilmesine Ait Ortak Bildiri

2. Türkiye Cumhuriyeti Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile İtalya Cumhuriyeti İşletmeler ve Made in Italy Bakanlığı Arasında Bilim, Teknoloji, Yenilik, Sanayi ve Yatırım Alanlarında İşbirliği Mutabakat Zaptı

3. Türkiye Uzay Ajansı ile İtalya Uzay Ajansı Ortasında Barışçıl Emelli Uzay Faaliyetleri Alanında İşbirliğine Dair Mutabakat Zaptı”

4. Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı ile İtalya Cumhuriyeti Kültür Bakanlığı Ortasında Kültür Varlıklarının Yasadışı Ticareti ile Gayret Hakkında Mutabakat Zaptı

5. Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü ile İtalya Cumhuriyeti Kültür Bakanlığı- Kültür Mirasının Geliştirilmesi Dairesi Ortasında Müzeler Ortası İşbirliği ve Arkeolojik Mirasın Tanıtımı Hakkında Mutabakat Zaptı

6. Türkiye Cumhuriyeti Gençlik ve Spor Bakanlığı ile İtalya Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu Başkanlığı, Spor Dairesi ve Gençlik Siyasetleri ve Üniversal Kamu Hizmeti Dairesi Ortasında Gençlik ve Spor Alanında İşbirliği Mutabakat Zaptı

7. Türkiye Cumhuriyeti Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ile İtalya Cumhuriyeti Başbakanlık Engellilere Yönelik Siyasetler Departmanı Ortasında Toplumsal Hizmetler Alanında İşbirliği Mutabakat Zaptı

8. Türkiye Cumhuriyeti Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı ile İtalya Cumhuriyeti Altyapı ve Ulaştırma Bakanlığı Arasında Uluslararası Ulaştırma Koridorlarının Kullanımında İşbirliğine Ait Mutabakat Zaptı

9. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı ile İtalya Cumhuriyeti Kültür Bakanlığı Arşivler Genel Müdürlüğü Ortasında Arşivler Ortası İşbirliği Mutabakat Zaptı

10. Türkiye Cumhuriyeti Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ile İtalya Cumhuriyeti Çalışma ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Arasında Sosyal Hizmetler Alanında İşbirliği Mutabakat Zaptı

11. Baykar Teknoloji ve Leonardo Ortasında Ön Protokol.”