Uzman isim, ‘Deprem darbe tipi’ dedi: Çatı ve asansörler için uyardı
Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi’nden (NKÜ) Doktor Öğretim Görevlisi Ahmet Bal, İstanbul Silivri açıklarındaki 6.2 büyüklüğündeki zelzelenin beklenen ana sarsıntı değil, darbe tipi zelzele olduğunu belirterek, “Darbe tipi sarsıntılar olağan sarsıntılardan, yani güç asıllı sarsıntılardan farklı olarak binalarımızda ikincil elemanların hasar görmesine yol açar” dedi.
NKÜ Yapı İşleri ve Teknik Daire Lideri Doktor Öğretim Görevlisi Ahmet Bal, İstanbul’un Silivri ilçesi açıklarında dün meydana gelen 6.2 büyüklüğündeki zelzelenin beklenen İstanbul sarsıntısı değil, darbe tipi sarsıntı olduğunu söyledi. Türkiye’nin faal fay çizgilerinde bulunduğunu, bu türlü zelzelelerin meydana gelmesinin beklenen olduğunu belirten Bal, “Ama bu zelzele bilhassa Kuzey Anadolu Fay Sınırı’nın bizim İstanbul’da ve Tekirdağ’da beklediğimiz ana sarsıntı değil. Bu daha küçük ölçekli bir zelzele. Yerin 7 kilometre altında ve Silivri merkeze yaklaşık 23 kilometre uzaklıkta meydana geldi. Münasebetiyle çok büyük yıkıcı bir sarsıntı değildi. Biz sarsıntıları sınıflandırırken büyüklüğünden çok bilhassa inşaat mühendisleri, yani yapıları tasarlarken kullandıkları ivme pahası dediğimiz bir kıymet vardır. Yani yapısal ivme olarak bu tanım edilir ve bunu biz ‘g’ olarak, yani yer çekimini bir ‘g’ olarak düşünürseniz yapılarımızı güya yatay ivme bedeline nazaran, yüzde 40’ına nazaran ekseriyetle tasarımlarız. Bu bizim eski yönetmeliklerimizde de, bu yönetmeliğimizde de ekseriyetle örneğin Tekirdağ, Çorlu ve bizim bölgemizde, İstanbul’un da birçok değerli noktasında 0.40 g üzere bir zelzele bekliyoruz” dedi.
‘EN BÜYÜK PAHA EYÜP’TE KAYDEDİLDİ’
Namık Kemal Üniversitesi’nin sarsıntı laboratuvarında 6.2 büyüklüğündeki zelzele datalarını tahlil ettiklerini söyleyen Bal, “Yaptığımız tahliller sonrasında sarsıntının kayıtçılarımız var, ivme ölçerlerimiz var, ivmeleri kaydettiğimiz noktalar, buralarda sarsıntının en büyük kıymetini 0.21 g olduğunu gördük. Bu da İstanbul Eyüp’te kaydedildi İstanbul’da. Onun dışında Küçükçekmece’de 0.12, Marmaraereğlisi’nde 0.10 g civarında ivmelerle karşılaştık. Binaların tasarladığımız ivme pahası 0.40 olduğu için çoklukla, bu aslında bizim yapılarımızı yıkabilecek durumda olan bir zelzele değil. Fakat burada dikkat etmemiz gereken, bizim verileri incelerken de fark ettiğimiz, zelzelenin kısa periyodik olması ve darbe tipi bir zelzele olarak nitelendirilebileceği. Darbe tipi sarsıntılar bizim bilhassa Kuzey Anadolu Fay Sınırı’nda beklediğimiz sarsıntılardan biraz daha farklı. Bunlar binaları tabiri caizse zangırdatma dediğimiz bir titreşim haline sokar. Bilhassa daha düşük dönemli, yani alçak katlı binaları, bilhassa veriye baktığımızda 4-5 katlı binaların, 1-2 katlı sanayi yapılarının bu zelzeleden çok etkilendiğini gördük” diye konuştu.
‘BİNALARIN İKİNCİL ELEMANLARINDA HASARA YOL AÇAR’
Bal, darbe tipi zelzelelerin farklı olduğunun altını çizerek şunları kaydetti:
-Tabii ki bu darbe tipi sarsıntılar olağan sarsıntılardan, yani güç asıllı sarsıntılardan farklı olarak binalarımızda ikincil elemanların hasar görmesine yol açar. Yani şundan bahsediyorum; bilhassa çatı noktalarının kayma tesiri meydana gelebilir. Buna biz ‘Kamçı etkisi’ deriz. Yani binaların çatılarına, kamçının hareketi üzere üst tarafının biraz daha deplasmana açık kalmasını tetikleyebilir ve bilhassa üst katlarda yaşayan insanların daha fazla duvarlarında, ikinci el elemanlarında çatlaklar görmelerine yol açabilir.
-Ben buradan bilhassa tüm apartman yöneticilerinden, kamu yöneticilerinden, kendi binalarını en alt kattan en üst kata kadar şöyle bir dolaşmalarını rica edeceğim. Bilhassa çatı bölgelerinde kaymalar var mı? Zira bu kaymalar bilhassa üstten kiremitlerin düşmesine, yağmur oluklarının ziyan görüp aşağıya ziyan vermesine yol açabilir. Münasebetiyle üst katların bilhassa apartman yöneticilerimizin, kamu yöneticilerinin binalarını bir gözle muayene etmesini ve bilhassa çatılarda kayma olmuş mu, olmamış mı? Kiremitler aşağıya düşmüş mü, düşmemiş mi? Bunlar denetim edilebilir ve ikincil eleman dediğimiz duvarlarımızda kolay çatlaklar meydana gelebilir. Bunlar alçı çatlaklarıdır. Bilhassa binalarda şu anda alçıyı çok kullanıyoruz. Hasebiyle alçıların da çatlaklar oluşmuş olabilir. Bir sarsıntı fırtınası olarak düşünebilirsiniz, bilhassa Kumburgaz fayındaki bu etkiyi. Hasebiyle bunların devamı gelebilir.
-Tabii ki 6.2 büyüklüğünü geçeceğini kestirim etmiyoruz. Lakin tekrar de bunlar, bu oluşan çatlakları, çatı kaymalarını arttırabilir, tetikleyebilir. Bilhassa asansör üzere, merdiven üzere bölgelerde ikincil hasarlara yol açabilir. Bu noktada sarsıntı anında bilhassa asansörlerin kullanılmaması gerektiğini, şayet yüksek katlı bir yapıda yaşıyorsak da asansörün bilhassa ana konstrüksiyonunun halatlarının denetim edilmesi gerekir. Zira darbe tipi bir zelzele olduğu için asansörlerin raylarında, sınırlarında kaymalar meydana gelmiş olabilir. Bunu yöneticilerimiz çok kolay yapabilirler aslında. Gözle de görülebilir.
