‘Yenidoğan sarılığına karşı anne sütü önemli’
ÇOĞUNLUKLA fizyolojik nedenlerle ortaya çıkan yenidoğan sarılığının bilirubinin bedende olağandan daha fazla üretilmesi ve gereğince atılamaması sonucu oluştuğunu belirten Çocuk Sıhhati ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Şahin Kalkan, “Yenidoğanların yaklaşık üçte ikisinde hayatın birinci haftasında sarılık görülür ve ekseriyetle olağan, süreksiz bir durumdur. Yenidoğanların günde en az 8-12 kere anne sütü ile beslenmesi teşvik edilmelidir. Su yahut şekerli su verilmesinden kaçınılmalıdır” dedi.
İAÜ VM Medical Park Florya Hastanesi’nden Çocuk Sıhhati ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Şahin Kalkan, yenidoğan sarılığı hakkında açıklamalarda bulundu. Yenidoğan sarılığının tarifini yapan Dr. Öğr. Üyesi Kalkan, “Yenidoğan sarılığı, yenidoğan bebeklerde cilt ve göz aklarında sarı renk oluşması durumudur. Bu renklenmenin sebebi, bilirubin ismi verilen unsurun bedende artmasıdır. Total serum bilirubin (TSB) düzeyi 5 mg/dL’yi geçtiğinde ciltte besbelli sarılık ortaya çıkar. Yenidoğanların yaklaşık üçte ikisinde hayatın birinci haftasında görülür ve ekseriyetle olağan, süreksiz bir durumdur” diye konuştu.
YENİDOĞAN SARILIĞININ NEDENLERİ
Yenidoğan sarılığının nedenlerine değinen Dr. Öğr. Üyesi Kalkan, “Yenidoğan sarılığı çoğunlukla fizyolojik nedenlerle ortaya çıkar ve bilirubinin bedende olağandan daha fazla üretilmesi ve şimdi gereğince atılamaması sonucu oluşur” dedi.
Sarılığın çoğunlukla fizyolojik olduğunu belirten Dr. Öğr. Üyesi Kalkan, patolojik sebeplerini şöyle sıraladı:
“Kan kümesi uyuşmazlıkları (ABO yahut Rh uyuşmazlığı).
Glukoz-6-fosfat dehidrojenaz (G6PD) enzim eksikliği üzere kalıtsal hastalıklar.
Doğum travmaları (sefal hematom).
Enfeksiyonlar.
Tiroid hormon eksikliği (hipotiroidi).
Anne sütü ile ilgili durumlar (yetersiz beslenme, anne sütü sarılığı).”
‘YENİDOĞANLARIN YÜZDE 60-80’İNDE BİRİNCİ BİR HAFTADA GÖRÜLEBİLİR’
Yenidoğanların yaklaşık yüzde 60-80’inde birinci hafta içinde sarılık görüldüğünü söyleyen Dr. Öğr. Üyesi Kalkan, “Türkiye’de yakın tarihli bir çalışmada yenidoğanların yüzde 6,4’ünde bilirubin seviyesi kritik düzey olan 25 mg/dL’nin üzerine çıkmıştır. Dünyada ise önemli yenidoğan sarılığının gelişmiş ülkelerdeki sıklığı 0.4-2.7/100.000 ortasında iken, gelişmekte olan ülkelerde bu oran yaklaşık 100 kat daha fazladır” açıklamasında bulundu.
‘CİLT VE GÖZLERDE SARARMA OLABİLİR’
Dr. Öğr. Üyesi Kalkan, görülebilecek kimi belirtileri şu halde paylaştı:
“Cilt ve gözlerin sararması (önce yüzde, sonra bedenin alt kısımlarına hakikat yayılır),
Bebekte uykuya eğilim (letarji),
Emmede azalma ve zayıf beslenme,
Aşırı durumlarda tiz sesle ağlama, kaslarda sertlik yahut gevşeklik üzere nörolojik belirtiler olabilir.”
TEŞHİS SÜRECİ
Tanı konma sürecinden bahseden Dr. Öğr. Üyesi Kalkan, şunları söyledi:
“Sarılığın teşhisi için bilirubin seviyesi ölçülür. Bu ölçüm, kan örneğinden yapılan total serum bilirubin (TSB) testi yahut cilt üzerinden yapılan transkutan bilirubin (TcB) ölçümleri ile yapılabilir. Ayrıyeten sarılığın nedeni araştırılırken bebeğin ve annenin kan kümelerine bakılması, Coombs testi, tam kan sayımı, periferik yayma üzere tetkikler de yapılır. Fizyolojik sarılık çoklukla doğumdan sonraki 3-4 gün içinde başlar ve 1-2 hafta içerisinde bizatihi düzelir. Bebek kâfi beslendiğinde ve gerekiyorsa fototerapi uygulandığında sarılık süratlice denetim altına alınabilir. Fototerapi, cilde uygulanan özel ışıklarla bilirubinin atılımını hızlandırarak tesir gösterir.”
TEHLİKELİ DURUMLAR
Dr. Öğr. Üyesi Kalkan, yenidoğan sarılığının hangi durumlarda tehlikeli hale geldiğini şöyle anlattı:
“İlk 24 saatte görülüyorsa,
Bilirubin düzeyi süratli yükseliyorsa (özellikle saatte 0,2 mg/dL’den süratli artış varsa),
Bebekte letarji, zayıf emme, tiz sesle ağlama üzere akut bilirubin ensefalopatisi belirtileri ortaya çıkarsa vaktinde müdahale edilmediğinde kernikterus ismi verilen önemli nörolojik hasar riski kelam konusu olabilir.”
‘YENİDOĞANLARIN SIK SIK ANNE SÜTÜ İLE BESLENMESİ TEŞVİK EDİLMELİDİR’
Yenidoğan sarılığında tekliflerde bulunan Dr. Öğr. Üyesi Kalkan, “Yenidoğanların sık sık anne sütü ile beslenmesi teşvik edilmelidir (günde en az 8-12 kez). Su yahut şekerli su verilmesinden kaçınılmalıdır. Bebek nizamlı olarak sıhhat denetiminden geçirilmeli, bilirubin seviyesi ölçülmelidir. Bebek fototerapi alıyorsa kâfi sıvı alımı ve ısısı nizamlı denetim edilmelidir” sözlerini kullandı.
‘SARILIĞIN TEMEL TEDAVİSİ FOTOTERAPİDİR’
Tedavi yollarından bahseden Dr. Öğr. Üyesi Kalkan, “Sarılığın temel tedavisi fototerapidir. Işık, cildin bilirubini parçalayarak idrar ve dışkı ile atılımını kolaylaştırır. Önemli hadiselerde ise kan değişimi yapılabilir. Bu süreç bebeğin kanının bilirubini yüksek kısmının değiştirilmesini içerir. Az durumlarda intravenöz immünoglobulin (IVIG) üzere ilaçlar da kullanılabilir” dedi.
YANLIŞ BİLİNENLER
Dr. Öğr. Üyesi Kalkan, son olarak yanlış bilinen durumlarla ilgili bilgi vererek açıklamalarını sonlandırdı:
“Sarılık olan bebeğe şekerli su verilmesi gerektiği yanlıştır. Bu usul sarılığı azaltmaz.
Anne sütünü kesmenin sarılığı azaltacağı niyeti yanlıştır. Anne sütü sarılığı zararsızdır ve anne sütünün kesilmesi önerilmez.
Sarılığı gözle denetim etmek kafidir fikri yanlıştır. Kesinlikle bilirubin ölçümü yapılmalıdır.”
