Z kuşağının yeni korkusu: Bu fobi gençler arasında hızla yayılıyor
Z nesli ortasında yeni bir dehşet yayılıyor. Bu fobi; para harcamaktan çekinme, gelecekte hayatta başarılı olamama kaygısı ve objektif desteği olmayan “evsizlik” imajlarının akla gelmesiyle kendini gösteriyor.
Uzmanlar, peniafobinin ekseriyetle ergenlik periyodunda, ailelerin muvaffakiyet odaklı baskısının hissedildiği ortaokul ya da lise yıllarında ortaya çıktığını belirtiyor. Psikolog Amélie Boukhobza’ya göre, “Tekrarlanan ekonomik krizler, artan iş güvencesizliği ve yükselen kiralar; salgın sonrası periyotta bu tasanın günlük yaşama yerleşmesine neden oldu.”
Dijital ortamlardaki lüks ve gösterişli ömür stilleri, gençlerin ‘yetersiz’ hissetme eğilimini güçlendiriyor. Boukhobza, “Artık sadece sahip olmak yetmiyor; bunu sergilemek de kaide. Küçük bir kısıtlama bile süratle bir yetersizlik yahut utanç ögesine dönüşüyor” diyor.
Sağlık problemlerini da beraberinde getiriyor
Peniafobi, anekdot seviyesinde kalmayıp somut sıhhat problemlerine da yol açıyor. Uzun periyodik ruminasyon (takıntılı düşünce), uyku bozukluklarına, migren ataklarına, hatta anoreksiya üzere yeme bozukluklarına neden olabiliyor. Daha ağır hadiselerde ise intihar kanıları gündeme geliyor. Kimi gençlerse çok denetim ve verimlilik döngüsüne hapsoluyor; bazıları ise geleceğe bakmayı büsbütün reddedip, uğraşın sonuçsuz kalacağına inanıyor.
Paranın bitme telaşının ötesinde, temelinde ‘düşme’ ya da ‘geride kalma’ korkusu yatıyor. Muvaffakiyet, performans ve birikim odaklı toplumda “birikimin azalmasıyla birlikte genişleyen uçurumu görmekten duyulan korku” ön planda. Bir öteki boyutu ise görünmez olma, yargılanma ve oburlarının gözünde bedelsiz kalma kaygısı.
Uzmanlar, bu tasayı yatıştırmak için daima kıyaslamaktan uzak durmayı ve sahip olduklarıyla yetinmeyi öğrenmeyi öneriyor. “Kalp ahengi, şuurlu nefes alma, meditasyon ve yoga üzere pratikler, kronik gerilimi düzenlemede tesirlidir,” diyen Boukhobza, ailelere de başarıyı abartmayan, destekleyici bir tavır tavsiye ediyor.
Ağır hadise görüldüğünde ise profesyonel dayanak kural: “Bir psikolog, işlevsiz düşünceleri tanımanıza ve dönüşüme açmanıza yardımcı olarak; geleceğe, başarısızlığa ve öz-değere dair barışçıl bir alaka kurmanızı sağlar” diyerek, peniafobinin üzerine konuşmanın bile tedavi edici olduğunu vurguluyor.
